تکتف: تفاوت میان نسخه‌ها

تکتف به‌معنای قراردادن دست‌ها بر یکدیگر و روی سینه یا شکم در حال نماز است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۵؛ زحیلی، الفقه الاسلامی وادلته،‌ دار الفکر، ج۲، ص۸۷۳.</ref> از این عمل با تَکتیف،<ref>ابن‌عربی، الفتوحات المکیه، دارالصادر، ج۱، ص۴۱۹.</ref> تکفیر،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۵.</ref> قَبض<ref>طبسی، دراسات فهقیه فی مسائل خلافیه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۱۹۵.</ref> و وَضع نیز یاد شده است.<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۱۱۰.</ref> در مقابل تکتف، واژه ارسال و اِسدال یا سَدل قرار دارد که به معنای رهاساختن دست‌هاست.<ref>مبارکفوری، تحفه الاحوذی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۷۳؛.</ref>

تکتف از مسائل اختلافی [[شیعه|مذهب شیعه]] با مذاهب دیگر است.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل‌البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۱.</ref> اکثر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] تکتف را از آداب مستحب نماز می‌دانند.<ref>ابن‌جبرین، شرح عمده الاحکام، ج۱۳، ص۴۷.</ref>

فقهای اهل‌سنت، درباه اینکه دست‌ها در تکتف در کجای بدن قرار می‌گیرد، اختلاف‌نظر دارند. برخی از آنها محل قرارگرفتن دست‌ها را زیرناف<ref>بن‌باز، مجموع فتاوی ومقالات متنوعه، رئاسة إدارة البحوث العلمية والإفتاء بالمملكة العربية السعودية، ج۲۹، ص۲۴۰.</ref> و برخی دیگر روی سینه یا زیر آن می‌دانند.<ref> عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref> [[ابوحنیفه|حنفی‌ها]] و [[احمد بن حنبل|حنبلی‌ها]] قراردادن دست‌ها زیرناف و شافعی‌ها قراردادن آنها زیر سینه را سنت می‌دانند.<ref>الطیار و دیگران، الفقه المیسر، ۱۴۳۳ق، ج۱، ص۲۸۳.</ref> بِن‌باز از عالمان [[وهابیت|وهابی]]، معتقد است که در تکتف، دست‌ها باید بر سینه قرار بگیرد.<ref> بن‌باز، مجموع فتاوی ومقالات متنوعه، رئاسة إدارة البحوث العلمية والإفتاء بالمملكة العربية السعودية، ج۲۹، ص۲۴۰.</ref>  

برخی نیز گفته‌اند که مردها باید دست‌ها را زیر ناف و زنان روی سینه قرار دهند.<ref>حنفی رازی، تحفه الملوک، ۱۴۱۷ق، ص۶۹.</ref>

برپایه دیدگاه مشهور میان فقیهان شیعه، تکتف [[حرام]] است و موجب بطلان نماز می‌شود.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل‌البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۲.</ref> [[سید مرتضی|سیدِ مرتضی]]<ref>سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۱۹.</ref> و [[شیخ طوسی]] ادعای [[اجماع]] بر این حکم کرده‌اند.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۲</ref> عده‌ای از فقیهان شیعه فقط آن را حرام دانسته‌اند، نه باطل‌کننده نماز.<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۱۱۱.</ref> [[محمدحسن نجفی]] در کتاب [[جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (کتاب)|جواهرالکلام]] گفته است [[ابوالصلاح حلبی]] تکتف را مکروه و [[ابن‌جنید اسکافی|اسکافی]] ترک آن‌ را [[مستحب]] می‌دانند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۵.</ref>

دلیل فقهای شیعه برای این حکم، احادیثی است که نمازخواندن پیامبر را بدون تکتف گزارش کرده‌اند.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۲۲.</ref> ازجمله حدیثی که ابوحمید ساعدی نقل کرده و در آن نمازخواندن پیامبر(ص) را توضیح داده، اما سخنی از تکتف نگفته است.<ref>ترمذی، الجامع الصحیح، دارالحدیث، ج۲، ص۸۴.</ref> همچنین احادیثی از [[امامان شیعه]] نقل شده است که از تکتف و تکفیر در نماز نهی کرده‌اند.<ref>حمیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۲۰۸؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۸۴.</ref> از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۶۲۲.</ref> و [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] نقل شده است که تکتف، از رسوم [[مجوس|مَجوس]] بوده است.<ref>شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۲۶۵.</ref> [[محمدحسن نجفی|صاحبْ‌جواهر]] بر این باور است که این سنت را[[عمر بن خطاب]] و به تقلید از اسیران ایرانی رواج داد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۱۱، ص۱۹.</ref>

فقیهان شیعه همچون [[شهید ثانی]] و [[شیخ مرتضی انصاری]]، تکتف را در حال [[تقیه]]، [[مباح|جایز]] و بلکه [[واجب]] دانسته‌اند.<ref>شهید ثانی، روض الجنان، ج۲، ص۴۲۳؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۳۹۱؛ شیخ انصاری، رسائل فقهیه، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۹۶.</ref> البته[[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]]، قرن پانزدهم قمری، گفته است در زمان حاضر، تکتف جزو موارد تقیه نیست و تنها در صورت اضطرار، جایز است.<ref>خامنه‌ای، اجوبه الاستفتائات، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۶۰.</ref>

* [[واجب|وجوب]]: [[محمد ناصرالدین البانی|اَلبانی]] (۱۳۳۳-۱۴۲۰م) و شوکانی (۱۱۷۳-۱۲۵۰ق) معتقد به [[واجب|وجوب]] تکتف هستند.<ref>عوایشه، الموسوعه الفقهیه المیسره، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۹؛ شوکانی، نیل الاوطار، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>

* [[مکروه|کراهت]]: به گفته قرطبی مفسر مالکی‌مذهب، [[مالک بن انس|مالک‌ بن‌ انس]] تکتف را در نمازِ واجب، مکروه و در نمازهای مستحبی، مستحب می‌دانست.<ref>قرطبی، بدایه المتجتهد ونهایه المقتصد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۶.</ref> گفته شده است که [[عبدالله بن زبیر]] و [[حسن بصری]] بر همین عقیده بودند.<ref>نووی، المجموع شرح المهذب، دارالفکر، ج۳، ص۳۱۱.</ref>

* حدیث وائِل بْن حُجْر: وائل نقل می‌کند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، پس از [[تکبیرة الاحرام|تکبیرالاحرام]]، دستان خود را از آستین خارج کرد و زیر لباس قرار داد و دست راست خود را بر دست چپ گذاشت.<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۳۷۴ق، ج۱، ص۳۰۱؛ ملا هروی، مرقاه الجنان فی شرح مشکاه المصابیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۶۵۷.</ref>  

*حدیث [[عبدالله بن مسعود]]: ابن‌‌مسعود در حال نماز دست چپ خود را بر دست راست گذاشته بود و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، دست راست او را بر دست چپش قرار داد.<ref>ابوداود، سنن ابی داود، صیدا، ج۱، ص۲۰۰.</ref>  

* روایت منقول از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]: طبق این روایت، یکی از سنت‌های نماز، قراردادن دست‌ها زیر ناف است.<ref>دار القطنی، سنن الدار القطنی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۴.</ref>

* الاِرسالُ و التَّکفیر بینَ السُّنةِ و البِدعَه: اثر [[نجم‌الدین طبسی]] و جزئی از مجموعه بینَ السُّنةِ و البِدعَه است که در آن، مسائل اختلافی شیعه و سنی، همچون [[ازدواج موقت]] بررسی شده گرفته است.<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/155410/1 «إرسال التکفیر بین السنة و البدعة - نسخه متنی»]، کتابخانه دیجیتال تبیان.</ref> این مجموعه، به صورت یک کتاب، تحت عنوان دراساتٌ فِقهیَّه فی مسائلَ خِلافِیَّه چاپ شده است.<ref>[https://lohedana.ir/books/9550 «دراسات فقیه فی مسائل خلافیه»]، کتابخوان قائمیه.</ref>