Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۲۱۲
ویرایش
رضاشاه: تفاوت میان نسخه‌ها
←سقوط رضاشاه و تأثیرات آن بر جریان‌های دیگر
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
در سوم شهریور [[سال ۱۳۲۰ هجری شمسی|۱۳۲۰ش]] دو کشور انگلستان و شوروی به ایران حمله کردند. صبح ششم شهریور فرمان عدم مقاومت صادر شد، ایران تسلیم گردید و رضاشاه از پادشاهی برکنار شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/06/05/2763544/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1-1320-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF شهریور ۱۳۲۰؛ چرا ارتش رضاشاه در برابر متفقین مقاومت نکرد؟]»، خبرگزاری فارس.</ref> ارتش ایران که در آن سال‌ها حدود نیمی از بودجه کشور به آن اختصاص داشت، خیلی زود شکست خورد.<ref>دوراندیش، «[https://www.asriran.com/fa/news/886269/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF رژیم رضاشاه چگونه رژیمی بود؟]»، سایت عصر ایران.</ref> سکوت رضایت‌آمیز طبقات سنتی و به خصوص روحانیت، که از امکان صدور فتوای جهاد علیه نیروی اشغال‌گر خارجی برخوردار بودند، نسبت به سرنگونی رضاشاه را تاوان سیاست سرکوب‌گرانه‌ای دانسته‌اند که رضاشاه در قبال طبقات سنتی در پیش گرفته بود.<ref>دوراندیش، «[https://www.asriran.com/fa/news/886269/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF رژیم رضاشاه چگونه رژیمی بود؟]»، سایت عصر ایران.</ref> | در سوم شهریور [[سال ۱۳۲۰ هجری شمسی|۱۳۲۰ش]] دو کشور انگلستان و شوروی به ایران حمله کردند. صبح ششم شهریور فرمان عدم مقاومت صادر شد، ایران تسلیم گردید و رضاشاه از پادشاهی برکنار شد.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/06/05/2763544/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1-1320-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF شهریور ۱۳۲۰؛ چرا ارتش رضاشاه در برابر متفقین مقاومت نکرد؟]»، خبرگزاری فارس.</ref> ارتش ایران که در آن سال‌ها حدود نیمی از بودجه کشور به آن اختصاص داشت، خیلی زود شکست خورد.<ref>دوراندیش، «[https://www.asriran.com/fa/news/886269/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF رژیم رضاشاه چگونه رژیمی بود؟]»، سایت عصر ایران.</ref> سکوت رضایت‌آمیز طبقات سنتی و به خصوص روحانیت، که از امکان صدور فتوای جهاد علیه نیروی اشغال‌گر خارجی برخوردار بودند، نسبت به سرنگونی رضاشاه را تاوان سیاست سرکوب‌گرانه‌ای دانسته‌اند که رضاشاه در قبال طبقات سنتی در پیش گرفته بود.<ref>دوراندیش، «[https://www.asriran.com/fa/news/886269/%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF رژیم رضاشاه چگونه رژیمی بود؟]»، سایت عصر ایران.</ref> | ||
با رفتن رضاخان مذهبی‌ها بیش از دیگران خشنود گشتند. رسول جعفریان در کتاب جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، | با رفتن رضاخان مذهبی‌ها بیش از دیگران خشنود گشتند. رسول جعفریان در کتاب جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، تعبیر «کبوتری از قفس آزاد گشته و به پرواز در آمده» را برای قشرهای مذهبی پس از برکناری رضاشاه استفاده کرده است.<ref>جعفریان، جریان‌هاو سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، ص۲۷.</ref> | ||
در دوران رضاشاه اصلی‌ترین شکل مخالفت متدینین عدم همراهی با سیاست‌های آموزشی جدید بود. اما با توجه به گذار جامعه از حالت سنتی به جدید، تداوم این رویکرد، متدینین را از متن تحولات سیاسی و اجتماعی به حاشیه سوق می‌داد و این امر اصلا مطلوب آنان نبود. در نتیجه با سقوط رضاشاه و ایجاد فضای نسبتا باز سیاسی و اجتماعی، متدینین مانند همه جریان‌ها از این فرصت استفاده کرده و با ترک رویه‌های سابق اقبال خود را به مسائل جاری کشور به خصوص مسئله آموزش نوین بیشتر کردند.<ref>کاظمی، «ارزیابی رویکرد تشکل مذهبی «جامعه تعلیمات اسلامی» در برابر مسئله آموزش، مجله مطالعات اسلامی، ص ۱۲۸.</ref> آغاز به‌کار جامعه تعلیمات اسلامی از | در دوران رضاشاه اصلی‌ترین شکل مخالفت متدینین عدم همراهی با سیاست‌های آموزشی جدید بود. اما با توجه به گذار جامعه از حالت سنتی به جدید، تداوم این رویکرد، متدینین را از متن تحولات سیاسی و اجتماعی به حاشیه سوق می‌داد و این امر اصلا مطلوب آنان نبود. در نتیجه با سقوط رضاشاه و ایجاد فضای نسبتا باز سیاسی و اجتماعی، متدینین مانند همه جریان‌ها از این فرصت استفاده کرده و با ترک رویه‌های سابق اقبال خود را به مسائل جاری کشور به خصوص مسئله آموزش نوین بیشتر کردند.<ref>کاظمی، «ارزیابی رویکرد تشکل مذهبی «جامعه تعلیمات اسلامی» در برابر مسئله آموزش، مجله مطالعات اسلامی، ص ۱۲۸.</ref> آغاز به‌کار جامعه تعلیمات اسلامی مجموعه بزرگی از مدارس غیر انتفاعی را تأسیس کردند که علاوه بر دروس جدید، دروس دینی نیز به دانش‌آموزان اموزش داده میشد.<ref>کرمی‌پور، «[http://ensani.ir/fa/article/9739/-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%B5%D8%B1-%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C جامعه تعلیمات اسلامی، گوشه‌ای از فعالیت فرهنگی نیروهای مذهب در عصر پهلوی]»، پرتال جامع علوم انسانی.</ref> پس از سقوط رضاشاه چندین نشریه مذهبی نیز در ایران انتشار یافت که برخی سراسری و برخی شهرستانی بودند.<ref>جعفریان، جریان‌هاو سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، ص۱۷۶.</ref> | ||
رضاخان بسیاری از مدارس علمیه را تعطیل کرده بود و فضای آنها را در اختیار محصلان جدید قرار داده بود. بسیاری از این مدارس توسط بازاری‌ها به‌صورت کاروانسرا و انبار کالا در آمده بودند. با رفتن رضا خان زمینه‌ای فراهم گشت تا روحانیون حوزه‌ها و مدارس دینی را به موقعیت پیشین بازگردانند:<ref>جعفریان، جریان‌هاو سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، ص۳۴.</ref> | رضاخان بسیاری از مدارس علمیه را تعطیل کرده بود و فضای آنها را در اختیار محصلان جدید قرار داده بود. بسیاری از این مدارس توسط بازاری‌ها به‌صورت کاروانسرا و انبار کالا در آمده بودند. با رفتن رضا خان زمینه‌ای فراهم گشت تا روحانیون حوزه‌ها و مدارس دینی را به موقعیت پیشین بازگردانند:<ref>جعفریان، جریان‌هاو سازمان‌های مذهبی- سیاسی ایران، ص۳۴.</ref> | ||