کاربر ناشناس
حسان بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Mohamadhaghani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Mohamadhaghani جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''حَسّان بن ثابِت'''، از بزرگ‌ترین شاعران عرب قبل از ظهور [[اسلام]] و در آغاز [[دوره اسلامى]] بوده است. وی را جزو [[صحابه]] [[رسول خدا]] به شمار آورده‌اند. او اشعاری در دفاع از پیامبر و هجو دشمنان اسلام دارد؛ البته او در هیچ‌یك از [[غزوه|غزوات]] صدر [[اسلام]] شركت نكرد. | ||
بر اساس گزارش‌های تاریخی، حسان پس از به [[خلافت]] رسیدن [[امام على(ع)|علی (ع)]]، از [[بیعت]] با آن حضرت امتناع ورزید. | بر اساس گزارش‌های تاریخی، حسان پس از به [[خلافت]] رسیدن [[امام على(ع)|علی (ع)]]، از [[بیعت]] با آن حضرت امتناع ورزید. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
حسان یمنی‌الاصل بود.او چند سال قبل از سال تولد پیامبر (ص) ([[عام الفیل]])<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج۴، ص۱۳۵ـ۱۳۶.</ref> در [[مدینه|یثرب]] به‌دنیا آمد و در همانجا رشد یافت.<ref> بستانى، ج1، ص272؛ بروكلمان، ج1، ص152.</ref> او از قبیله [[اوس و خزرج|خزرج]] و از طایفه [[بنی نجار]] و از خویشاوندان [[پیامبر اكرم]] بود.<ref> ابن‌سلام جمحى، ص179؛ شوقی‌ضیف، ج2، ص 77.</ref> پدرش ثابت و جدّش مُنذِر بن حَرام، از اشراف و بزرگان قوم خزرج بودند.<ref> رجوع کنید به ابن‌سلام جمحى، ص180.</ref> مادرش، فُرَیعة، نیز از همان قبیله بود كه پس از [[هجرت]] پیامبراكرم به [[مدینه]]، اسلام آورد<ref> ابن‌قتیبه؛ ج1، ص305، ابن‌حجر عسقلانى، ج2، ص63.</ref> حسّان را '''ابن فُرَیعه''' نیز خطاب می‌كردند.<ref> رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص144؛ آمدى، ص165.</ref> | حسان یمنی‌الاصل بود.او چند سال قبل از سال تولد پیامبر (ص) ([[عام الفیل]])<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج۴، ص۱۳۵ـ۱۳۶.</ref> در [[مدینه|یثرب]] به‌دنیا آمد و در همانجا رشد یافت.<ref> بستانى، ج1، ص272؛ بروكلمان، ج1، ص152.</ref> او از قبیله [[اوس و خزرج|خزرج]] و از طایفه [[بنی نجار]] و از خویشاوندان [[پیامبر اكرم]] بود.<ref> ابن‌سلام جمحى، ص179؛ شوقی‌ضیف، ج2، ص 77.</ref> پدرش ثابت و جدّش مُنذِر بن حَرام، از اشراف و بزرگان قوم خزرج بودند.<ref> رجوع کنید به ابن‌سلام جمحى، ص180.</ref> مادرش، فُرَیعة، نیز از همان قبیله بود كه پس از [[هجرت]] پیامبراكرم به [[مدینه]]، اسلام آورد<ref> ابن‌قتیبه؛ ج1، ص305، ابن‌حجر عسقلانى، ج2، ص63.</ref> حسّان را '''ابن فُرَیعه''' نیز خطاب می‌كردند.<ref> رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص144؛ آمدى، ص165.</ref> | ||
پیش از اسلام، حسّان به دربار | پیش از اسلام، حسّان به دربار غَسّانیان (حاکمان منطقه شام) و پادشاهان حیره (منطقه‌ای در عراق) رفت و آمد می‌كرد و با مدح آنان از ایشان صله می‌گرفت و این رویه تا پایان عمرش ادامه داشت.<ref> ابن‌سلام جمحى، ص181؛ ابن‌قتیبه، ج1، ص159، 164ـ165، 305ـ306.</ref> وى در اواخر عمر نابینا شد. <ref> ابن‌قتیبه، ج1، ص305.</ref> | ||
== در زمان پیامبر (ص) == | == در زمان پیامبر (ص) == | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
حسّان را برترین شاعر در میان شهرنشینان عرب دانسته‌اند<ref>اصمعى، ص11، 19؛ ابن‌سلام جمحى، ص179؛ ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص136ـ137.</ref> كه شعرش موجب نشاط و طراوت می‌شد<ref>رجوع کنید به ابن‌قتیبه، ص305.</ref> وى در تمامى دوران زندگى خود ــ چه قبل از اسلام و چه بعد از آن ــ این برترى را حفظ كرد<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص136.</ref>اما بنا بر نظر [[اصمعى]]<ref>به نقلِ ابن‌قتیبه، ص305.</ref> شعر حسّان در دوره اسلامى رو به افول نهاد. | حسّان را برترین شاعر در میان شهرنشینان عرب دانسته‌اند<ref>اصمعى، ص11، 19؛ ابن‌سلام جمحى، ص179؛ ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص136ـ137.</ref> كه شعرش موجب نشاط و طراوت می‌شد<ref>رجوع کنید به ابن‌قتیبه، ص305.</ref> وى در تمامى دوران زندگى خود ــ چه قبل از اسلام و چه بعد از آن ــ این برترى را حفظ كرد<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص136.</ref>اما بنا بر نظر [[اصمعى]]<ref>به نقلِ ابن‌قتیبه، ص305.</ref> شعر حسّان در دوره اسلامى رو به افول نهاد. | ||
حسّان اشعار برجسته بسیارى دارد<ref>ابن‌سلام جمحى، ص179.</ref> و از بهترین اشعارش در [[دوره جاهلى]]، مدح ملوك | حسّان اشعار برجسته بسیارى دارد<ref>ابن‌سلام جمحى، ص179.</ref> و از بهترین اشعارش در [[دوره جاهلى]]، مدح ملوك غَسّان است.<ref>ابن‌سلام جمحى ، ص181؛ ابن‌قتیبه، ص305.</ref> وى از اصحاب مُذَهَّبات (شاعرانى كه اشعارشان با آب طلا نوشته می‌شد) به‌شمار می‌رود<ref> بستانى، ج1، ص275.</ref> با وجود این، به ابیاتى كه در بازار عُكاظ در مقابل اعشى و خَنساء به نابغه ذبیانى عرضه نمود اعتنایى نشد و از نظر حُطَیئه نیز اشعارش استحكام لازم را نداشت.<ref>رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص167، ج9، ص340.</ref> | ||
== دیوان حسان == | == دیوان حسان == | ||
[[:رده:راویان|راویان]] بسیارى از جمله [[ابن‌حبیب]] (متوفى 238) اشعار حسّان را روایت كرده و به جمع‌آورى دیوان وى و شرح آن پرداخته‌اند.<ref> رجوع کنید به بروكلمان، ج1، ص153ـ155؛ سزگین، ج2، جزء2، ص314ـ316.</ref> | [[:رده:راویان|راویان]] بسیارى از جمله [[ابن‌حبیب]] (متوفى 238) اشعار حسّان را روایت كرده و به جمع‌آورى دیوان وى و شرح آن پرداخته‌اند.<ref> رجوع کنید به بروكلمان، ج1، ص153ـ155؛ سزگین، ج2، جزء2، ص314ـ316.</ref> | ||
حجم اشعارى كه به وى نسبت داده شده براى هیچ شاعرى روایت نشده است و احتمالاً بسیارى از این اشعار را قریشیان به او نسبت داده‌اند،<ref>ابن‌سلام جمحى، ص179، 183.</ref> همچنین به نظر می‌رسد كه شعر او با اشعار فرزندش عبدالرحمان و برخى شاعران، به‌ویژه [[كعب بن مالک]] انصارى و [[عبداللّه بن رواحه]]، درآمیخته است.<ref> شوقى ضیف، ص80؛ نیز رجوع کنید به ابن‌قتیبه، ج1، ص307ـ308؛ حسّان‌بن ثابت، ج1، ص166، 250، 482، توضیح ولید عرفات.</ref> | |||
== وجوه اهمیت اشعار حسان == | == وجوه اهمیت اشعار حسان == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۷: | ||
=== استفاده از صنایع بدیع === | === استفاده از صنایع بدیع === | ||
در اشعار او، علاوه بر مدح و فخر و [[هجو|هجا]]، [[رثا]] نیز وجود دارد،<ref>سزگین، ج2، جزء2، ص312.</ref> به‌نظر فروخ،<ref> ج1، ص 326.</ref> حسّان به‌سبب استفاده از صنایع [[علم بدیع|بدیعى]] در مدحیات پیامبر، می‌تواند نخستین بَدیعیه سرا به شمار آید. | در اشعار او، علاوه بر مدح و فخر و [[هجو|هجا]]، [[رثا]] نیز وجود دارد،<ref>سزگین، ج2، جزء2، ص312.</ref> به‌نظر فروخ،<ref> ج1، ص 326.</ref> حسّان به‌سبب استفاده از صنایع [[علم بدیع|بدیعى]] در مدحیات پیامبر، می‌تواند نخستین بَدیعیه سرا به شمار آید. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||