حسان بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حسّان‌بن ثابت'''، از بزرگ‌ترین شاعران عرب قبل از ظهور [[اسلام]] و در آغاز [[دوره اسلامى]] بوده است. وی را جزو [[صحابه]] [[رسول خدا]] بشمار آورده‌اند، البته او در هیچ‌یك از [[غزوه|غزوات]] صدر [[اسلام]] شركت نكرد.

بر اساس گزارشات تاریخی، حسان پس از به [[خلافت]] رسیدن [[امام على(ع)|علی (ع)]]، از [[بیعت]] با آن حضرت امتناع ورزید.

در موضوعات اشعار حسان می توان به هجو دشمنان، دفاع از اسلام، دفاع از خود و مدح پادشاهان اشاره نمود. اشاره به حوادث تاریخى، دفاع از پیامبر (ص)، استفاده از صنایع بدیع و حجم زیاد اشعار، از وجوه اهمیت اشعار اوست.

حسان یمنی‌الاصل بود.او چند سال قبل از سال تولد پیامبر (ص) ([[عام الفیل]])<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج۴، ص۱۳۵ـ۱۳۶.</ref> در [[مدینه|یثرب]] به‌دنیا آمد و در همانجا رشد یافت.<ref> بستانى، ج1، ص272؛ بروكلمان، ج1، ص152.</ref> او از قبیله [[اوس و خزرج|خزرج]] و از طایفه [[بنی‌ نجار]] و از خویشاوندان [[پیامبر اكرم]] بود.<ref> ابن‌سلام جمحى، ص179؛ شوقی‌ضیف، ج2، ص 77.</ref> پدرش ثابت و جدّش [[منذر بن حرام|مُنذِر بن حَرام]]، از اشراف و بزرگان قوم خزرج بودند.<ref> رجوع کنید به ابن‌سلام جمحى، ص180.</ref> مادرش، فُرَیعة، نیز از همان قبیله بود كه پس از [[هجرت]] پیامبراكرم به [[مدینه]]، اسلام آورد<ref> ابن‌قتیبه؛ ج1، ص305، ابن‌حجر عسقلانى، ج2، ص63.</ref> حسّان را '''ابن‌ فُرَیعه''' نیز خطاب می‌كردند.<ref> رجوع کنید به ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص144؛ آمدى، ص165.</ref>

پیش از اسلام، حسّان به دربار [[غسانیان]] و پادشاهان [[حیره]] رفت و آمد می‌كرد و با مدح آنان از ایشان صله می‌گرفت و این رویه تا پایان عمرش ادامه داشت.<ref> ابن‌سلام جمحى، ص181؛ ابن‌قتیبه، ج1، ص159، 164ـ165، 305ـ306.</ref> وى در اواخر عمر نابینا شد. <ref> ابن‌قتیبه، ج1، ص305.</ref>

حسّان [[دین یهود|یهودى]] بود، اما با ورود پیامبر به مدینه، [[اسلام]] آورد. سن او را در زمان اسلام آوردن ۶۰ سال دانسته‌اند.<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج۴، ص۱۳۵ـ۱۳۶.</ref> [[بروكلمان]]،<ref> بروکلمان، ج۱، ص۱۵۲.</ref> سن او را در این زمان کمتر از ۶۰ سال دانسته است.  

== عدم حضور در غزوات ==

رسول خدا(ص) در مورد حسان فرمود: «اللهم ایده بروح القدس»<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابه...،ج2،ص.55 </ref> خدایا او را مورد تائید روح القدس قرار بده. به نظر می‌رسد این گفته به صورت مشروط بیان شده باشد؛ چراكه بسیاری از دانشمندان قائل‌اند [[پیامبر(ص)]] درباره او فرمود: «''ای حسان تا وقتی كه از ما دفاع كنی'' موید به تائیدات روح القدس خواهی بود.»؛<ref>طبرسی، مجمع البیان،ج20،ص433 .</ref> البته این دعا به صورت های مختلفی بیان شده است. در یك مورد از پیامبر(ص) نقل شده است كه در مورد او فرمود: «اللهم ایده بروح القدس لمناضلته عن المسلمین»،<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج1، ص345. </ref> خدایا حسان را با روح القدس مورد حمایت و تایید قرار بده، به خاطر حمایت او از مسلمانان. در نقلی دیگر آمده:  

در جریان خون‌خواهى [[عثمان‌ بن عفان]]، حسّان به عثمانیان پیوست؛<ref>طبرى، سلسله1، ص3245.</ref> هر چند قصایدى كه در حمایت از عثمان و هجو قاتلانش به حسان نسبت داده‌اند چندان معتبر نیست.<ref> بروكلمان، ج1، ص153؛ نیز رجوع کنید به مفید، الجمل و النصرة،ص 217ـ219.</ref> [[شوقی‌ ضیف]]<ref> ج2، ص81.</ref> این اشعار را ساخته [[امویان]] دانسته است تا ننگ هجو قریش را پاك كنند.

پس از به [[خلافت]] رسیدن [[امام على(ع)|علی(ع)]]، عده‌ای از [[بیعت]] با آن حضرت امتناع ورزیدند، حسان بن ثابت از جمله آنان بود.<ref>ابن حجر عسقلانی، الاصابه...، ج2، ص55.</ref> [[شیخ مفید]] می نویسد: «گروهى از بیعت با علی(ع) سرباز زدند مانند عبداللَّه پسر [[عمر بن خطاب]]، [[سعد وقاص]]، [[محمد بن مسلمة]]، حسان بن ثابت و [[اسامة بن زید]]، حضرت علی(ع) پس از امتناع آنها از بیعت سخنرانی كرد، در بخشی از سخن حضرت آمده است:... از جانب سعد، و مسلمة و اسامة، و عبداللَّه، و حسان چیزهائى به من رسیده كه آن را خوش ندارم و حق در میان من و ایشان حاكم است.»<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج1، ص237.</ref>

حسّان، با بیش از صد سال زندگى، از معمّرینِ [[مخضرم]] به شمار می‌رود كه تقریباً نیمى از عمر خود را پس از ورود [[پیامبراکرم]] به [[مدینه]] گذراند.<ref>ابوالفرج اصفهانى، ج4، ص135.</ref> تاریخ وفات وى بین سالهاى 40 تا 54 نقل شده است.<ref>رجوع کنید به ابن‌قتیبه، ج1، ص305؛ ابن‌عساكر، ج12، ص380، 434.</ref>