confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۱۵
ویرایش
حماد بن عیسی جهنی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←پانویس) |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
<!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | <!-- طول جغرافیایی به درجه دقیقه و ثانیه و جهت پیش‌فرض غرب--> | ||
|longd=|longm=|longs=|longEW=E | |longd=|longm=|longs=|longEW=E | ||
| محل زندگی = [[کوفه]]، بصره | | محل زندگی = [[کوفه]]، [[بصره]] | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| نژاد = | | نژاد = | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
برخی حماد را مولی<ref>برقی، رجال البرقی، ص۲۱، ۴۸؛ نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲</ref> و برخی اصل او را عرب<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲</ref> و از کوفه<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۷؛ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۸۷</ref> دانسته‌اند که بعدها در [[بصره]] ساکن شده<ref>برقی، رجال البرقی، ص۲۱</ref> و بدین سبب بصری خوانده شده است.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۶</ref> مؤید این نظر، شهرت حماد به جُهنی است که از انتساب وی به [[قبیله جهنیه|قبیله جُهَینه]]، شاخه‌ای از عربهای قُضاعه که ساکن [[کوفه]] شدند، <ref>سمعانی، ج۲، ص۱۳۴</ref> حکایت دارد.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۷</ref> | برخی حماد را مولی<ref>برقی، رجال البرقی، ص۲۱، ۴۸؛ نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲</ref> و برخی اصل او را عرب<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲</ref> و از کوفه<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۷؛ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۸۷</ref> دانسته‌اند که بعدها در [[بصره]] ساکن شده<ref>برقی، رجال البرقی، ص۲۱</ref> و بدین سبب بصری خوانده شده است.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۶</ref> مؤید این نظر، شهرت حماد به جُهنی است که از انتساب وی به [[قبیله جهنیه|قبیله جُهَینه]]، شاخه‌ای از عربهای قُضاعه که ساکن [[کوفه]] شدند، <ref>سمعانی، ج۲، ص۱۳۴</ref> حکایت دارد.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۷</ref> | ||
جد حمّاد، [[عبیدة بن صیفی جهنی]]، از اصحاب [[محمد(ص) |پیامبر]] بوده و حماد به واسطه پدرش از او حدیث نقل کرده است.<ref>ابن ماکولا، الاکمال فی رفع الارتیاب، ج۶، ص۴۷ـ۴۸؛ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۳، ص۳۵۶</ref> | جد حمّاد، [[عبیدة بن صیفی جهنی]]، از اصحاب [[محمد(ص)|پیامبر]] بوده و حماد به واسطه پدرش از او حدیث نقل کرده است.<ref>ابن ماکولا، الاکمال فی رفع الارتیاب، ج۶، ص۴۷ـ۴۸؛ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۳، ص۳۵۶</ref> | ||
حماد در سال ۲۰۹، <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۳</ref> در نود و چند سالگی<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ج۳، ص۶۶۲؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۲۸</ref> درگذشت. بنابر روایتی، [[امام کاظم (ع)]] برای او [[دعا]] کرده بود که پنجاه [[حج]] نصیبش شود. هنگامی که وی عازم حج پنجاه و یکم شد، در سیلی که از [[جحفه]] تا [[مسجد شجره]] و از آنجا تا [[مدینه]] ادامه داشت، غرق شد و بدین سبب به غریق الجحفه نیز مشهور است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲طوسی، رجال الطوسی، ص۱۸۷</ref> قبر او نزدیک مدینه، بوده است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳، ص۵۱۸</ref> | حماد در سال ۲۰۹، <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۳</ref> در نود و چند سالگی<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ج۳، ص۶۶۲؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۲۸</ref> درگذشت. بنابر روایتی، [[امام کاظم (ع)]] برای او [[دعا]] کرده بود که پنجاه [[حج]] نصیبش شود. هنگامی که وی عازم حج پنجاه و یکم شد، در سیلی که از [[جحفه]] تا [[مسجد شجره]] و از آنجا تا [[مدینه]] ادامه داشت، غرق شد و بدین سبب به غریق الجحفه نیز مشهور است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲طوسی، رجال الطوسی، ص۱۸۷</ref> قبر او نزدیک مدینه، بوده است.<ref>بهاءالدین اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۳، ص۵۱۸</ref> | ||
==امامان معاصر با حماد== | ==امامان معاصر با حماد== | ||
حماد با [[ | حماد با [[امام صادق(ع)]]، [[امام کاظم(ع)]]، [[امام رضا(ع)]] و [[امام جواد(ع)]] معاصر بوده است.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲، بهاءالدین اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۲، ص۴۱۸ـ۴۱۹، ج۳، ص۱۵۷</ref> با توجه به سنّش در هنگام وفات، احتمالا بین سالهای ۱۱۰ تا ۱۲۰ متولد شده و در نتیجه با امام صادق(ع) (متوفی ۱۴۸) هم عصر بوده است. برخی گفته‌اند که او تا زمان امام رضا(ع) (متوفی ۲۰۳) زنده بوده است.<ref>الاختصاص، منسوب به شیخ مفید، ص۲۰۵</ref> البته [[بهاءالدین اربلی]]<ref>اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۳، ص۱۵۷</ref> از دیدار وی با امام جواد علیه‌السلام سخن گفته است. حماد از اصحاب مشترک امام صادق(ع)، امام کاظم(ع) و امام رضا(ع) شمرده شده، <ref>برقی، رجال البرقی، ص۲۱، ۴۸، ۵۳؛ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۸۷، ۳۳۴</ref> هر چند از او روایتی از امام رضا(ع) و امام جواد(ع) باقی نمانده است. | ||
==خصوصیات== | ==خصوصیات== | ||
بنابه گفته [[علامه حلّی]]، حماد اهل دقت و احتیاط در نقل حدیث بوده است، <ref>علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص ۱۲۴</ref> به همین سبب با اینکه از [[امام صادق (ع)]] هفتاد [[حدیث]] شنیده بوده، برای اطمینان، به روایت بیست حدیث بسنده کرده است.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۶</ref> | بنابه گفته [[علامه حلّی]]، حماد اهل دقت و احتیاط در نقل حدیث بوده است، <ref>علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص ۱۲۴</ref> به همین سبب با اینکه از [[امام صادق(ع)]] هفتاد [[حدیث]] شنیده بوده، برای اطمینان، به روایت بیست حدیث بسنده کرده است.<ref>کشّی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۱۶</ref> | ||
== دیدگاه علمای رجال== | == دیدگاه علمای رجال== | ||
===علمای شیعه=== | ===علمای شیعه=== | ||
حمادبن عیسی از راویان مشترک [[شیعه]] و [[اهل سنّت]] است. رجالیان شیعه او را با صفاتی چون [[ثقه]] و صدوق ستوده‌اند.<ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۵۶؛ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۴</ref> به گفته [[شیخ | حمادبن عیسی از راویان مشترک [[شیعه]] و [[اهل سنّت]] است. رجالیان شیعه او را با صفاتی چون [[ثقه]] و صدوق ستوده‌اند.<ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۵۶؛ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۳۴</ref> به گفته [[شیخ طوسی]]<ref>طوسی، کتاب الغیبة، ص۷۱</ref> چند تن از اصحاب [[امام کاظم(ع)]] با دیدن معجزات [[امام رضا(ع)]] از عقیده [[واقفیه|وقف]] برگشتند و به [[امامت]] وی گردن نهادند که در این میان از حماد نیز نام برده است هرچند در دیگر منابع به این مطلب اشاره نشده است. [[کشی|کشّی]]<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ص۳۷۵</ref> حماد را یکی از شش راوی [[فقیه]] از [[اصحاب امام صادق(ع)]] شمرده و گفته است شیعیان بر صحت روایات، تصدیق منقولات و اعتراف به فقاهت آنها [[اجماع]] دارند. این عده دانشمندترین افراد در طبقه جوان‌تر شاگردان امام صادق(ع) بودند. | ||
===علمای اهل سنت=== | ===علمای اهل سنت=== | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
==از راویان حدیث== | ==از راویان حدیث== | ||
در سند بیش از ۸۰۰۱ [[حدیث]] نام حماد وجود دارد<ref>خویی، ج۶، ص ۱۸۹</ref> این حماد ممکن است حماد بن عیسی باشد و ممکن است حماد بن عثمان باشد وتشخیص این که این حماد مذکور در سند کدام یک از این دو حماد است با توجه به قراین دیگر قابل کشف است؛ مثل این که بررسی شود که این حماد، روایت را از چه کسی نقل کرده است. چنانچه آن فرد [[حریز بن عبدالله سجستانی]] باشد، میتوان گفت که منظور از حماد، حماد بن عیسی است و اگر آن فرد [[عبیدالله بن علی حلبی]] باشد میتوان گفت که منظور از حماد، [[ | در سند بیش از ۸۰۰۱ [[حدیث]] نام حماد وجود دارد<ref>خویی، ج۶، ص ۱۸۹</ref> این حماد ممکن است حماد بن عیسی باشد و ممکن است حماد بن عثمان باشد وتشخیص این که این حماد مذکور در سند کدام یک از این دو حماد است با توجه به قراین دیگر قابل کشف است؛ مثل این که بررسی شود که این حماد، روایت را از چه کسی نقل کرده است. چنانچه آن فرد [[حریز بن عبدالله سجستانی]] باشد، میتوان گفت که منظور از حماد، حماد بن عیسی است و اگر آن فرد [[عبیدالله بن علی حلبی]] باشد میتوان گفت که منظور از حماد، [[حماد بن عثمان]] است.<ref>شوشتری، ج۳، ص۶۶۳</ref>. علاوه بر این نام حماد بن عیسی در [[سلسله سند]] ۱۰۳۶ روایت وجود دارد <ref>خویی، ج۶، ص۲۱۶</ref>. این حجم روایت نشان می‌دهد که وی محدثی بزرگ بوده است. | ||
==بررسی محتوای روایات حماد== | ==بررسی محتوای روایات حماد== | ||
بررسی محتوای روایات حماد نشان می‌دهد که او بیشتر به ثبت و نقل احادیث [[احکام]] اهتمام داشته است و در این زمینه از راویان پر حدیث به شمار می‌آید. روایاتی نیز درباره [[امامت]] و [[اخلاق]] دارد.<ref>اردبیلی، جامع الرواة، ج۱، ص۲۷۳ـ۲۷۶</ref> او بیش از همه از [[امام صادق]] و [[امام کاظم]] | بررسی محتوای روایات حماد نشان می‌دهد که او بیشتر به ثبت و نقل احادیث [[احکام]] اهتمام داشته است و در این زمینه از راویان پر حدیث به شمار می‌آید. روایاتی نیز درباره [[امامت]] و [[اخلاق]] دارد.<ref>اردبیلی، جامع الرواة، ج۱، ص۲۷۳ـ۲۷۶</ref> او بیش از همه از [[امام صادق(ع)]] و [[امام کاظم(ع)]] ، <ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۳۱، ۴۲۲ـ۴۲۴</ref> از طریق حدود پنجاه راوی و بیشتر از حریز بن عبدالله سجستانی -از جمله کتاب الصلاة حریز- روایت کرده است.<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۸۹، ۲۳۱، ۴۲۶ـ۴۳۷</ref> | ||
===صحیحه حماد=== | ===صحیحه حماد=== | ||
روایتی مشهور به [[صحیحه حماد]] درباره آداب و کیفیت [[نماز]] در کتب روایی [[شیعه]] وارد شده است<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۱ـ۳۱۲؛ ابن بابویه، کتاب مَن لایحضُرُه الفقیه، ج۱، ص۳۰۰؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۸۱ـ۸۲</ref> که مقبول و مستند فقهای [[ | روایتی مشهور به [[صحیحه حماد]] درباره آداب و کیفیت [[نماز]] در کتب روایی [[شیعه]] وارد شده است<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۱۱ـ۳۱۲؛ ابن بابویه، کتاب مَن لایحضُرُه الفقیه، ج۱، ص۳۰۰؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۲، ص۸۱ـ۸۲</ref> که مقبول و مستند فقهای [[امامیه]] بوده است.<ref>ابن شهیدثانی، منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح، ج۲، ص۶۴ـ۶۵</ref> | ||
===راویان روایات حماد=== | ===راویان روایات حماد=== | ||
بیش از چهل تن نیز مستقیماً از او روایت نقل کرده‌اند<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۳۱ـ۲۳۲</ref> که بیش از همه، [[ابراهیم بن هاشم]] از او روایت کرده است. در بعضی اسانید، به اشتباه، ابراهیم بن هاشم راوی حماد بن عثمان ذکر شده است، در حالی‌که ابراهیم بن هاشم، حماد بن عثمان را درک نکرده و احتمالا در اسناد، [[تصحیف]] یا حذفی رخ داده است.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ج۳، ص۶۵۲، ۶۵۹</ref> | بیش از چهل تن نیز مستقیماً از او روایت نقل کرده‌اند<ref>خویی، معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۳۱ـ۲۳۲</ref> که بیش از همه، [[ابراهیم بن هاشم]] از او روایت کرده است. در بعضی اسانید، به اشتباه، ابراهیم بن هاشم راوی حماد بن عثمان ذکر شده است، در حالی‌که ابراهیم بن هاشم، حماد بن عثمان را درک نکرده و احتمالا در اسناد، [[تصحیف]] یا حذفی رخ داده است.<ref>شوشتری، قاموس الرجال، ج۳، ص۶۵۲، ۶۵۹</ref> | ||
==تألیفات== | ==تألیفات== | ||
به حماد چند کتاب نسبت داده شده است: [[کتاب الزکاة]]، [[کتاب الصلاة]] و [[کتاب النوادر]]، <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲ـ۱۴۳؛ طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۵۶</ref> که احتمالا حاوی کتابهای [[حریز بن عبدالله سجستانی]] بوده‌اند، <ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۶۲</ref> همچنان که اصول بسیاری از اصحاب [[امامان شیعه|ائمه]] و | به حماد چند کتاب نسبت داده شده است: [[کتاب الزکاة]]، [[کتاب الصلاة]] و [[کتاب النوادر]]، <ref>نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۲ـ۱۴۳؛ طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۵۶</ref> که احتمالا حاوی کتابهای [[حریز بن عبدالله سجستانی]] بوده‌اند، <ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص۱۶۲</ref> همچنان که اصول بسیاری از اصحاب [[امامان شیعه|ائمه]] و [[کتاب سلیم بن قیس]] از طریق وی روایت شده است.<ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، ص۲۲، ۱۹۵، ۲۳۰، ۲۳۵</ref> کتاب دیگر او، [[مسائل التلمیذ و تصنیفه]]، حاوی پند و اندرز و مطالبی درباره [[توحید]] و دانستنی هایی درباره انسان و حیوانات است که حماد از [[امام صادق(ع)]] پرسیده و حضرت پاسخ داده است.<ref>ابن غضائری، الرجال لابن الغضائری، ص۱۲۳؛ نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۴۳</ref> [[ابوغالب زراری]]<ref>زراری، رسالة ابی غالب الزراری، ص۱۷۸</ref> نیز یک جزء حدیثی از روایات حماد نگاشته که به گفته زراری، این روایات از یکی از کتابهای حماد اخذ شده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||