عمار یاسر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عمار بن یاسر''' [[صحابه]] [[پیامبر(ص)]]، از نخستین مسلمانان و از [[شیعیان]] [[امام علی(ع)]]. عمار از یاران نزدیک امام علی(ع) و از جمله نخستین [[شیعیان]] آن حضرت بود. بعد از وفات پیامبر(ص)، وی در حمایت از علی(ع) از بیعت با [[ابوبکر]] سرباز زد. عمار در زمان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] از جمله مخالفان خلیفه بود و در اعتراضات علیه او شرکت داشت. در زمان خلافت علی(ع) از همراهان آن حضرت بود و در [[جنگ صفین]] در رکاب امیرالمؤمنین(ع) جنگید و به دست لشکریان معاویه [[شهید]] شد. پیامبر(ص) در حدیثی [[شهادت]] وی به دست گروه [[قاسطین|باغی]] (شورشگر) را از پیش اطلاع داده بود.

عمار بن یاسر بن عامر، [[کنیه]]‌اش ابویقظان، و حلیف (هم پیمان) [[بنی مخزوم|بنی‌مخزوم]] بود.<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۳.</ref> نسب عمار به خاندان عنس بن مالک از قبایل قحطانی و ساکن [[یمن]] می‌رسد. [[یاسر بن عامر عنسی|یاسر]] پدر عمار در جوانی به [[مکه]] آمد و در آنجا اقامت کرد و با ابوحذیفه که از بنی‌مخزوم بود، پیمان بست.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۳، ص۳۰۸</ref>

مادر عمار نیز [[سمیه دختر خباط]] بود که از اولین مسلمانان و اولین [[شهادت|شهید]] زن در اسلام بوده است.

عمار و پدر و مادرش از سابقین در اسلام بودند. براساس روایتی، وی بعد از سی و چند نفر مسلمان شد و بنابر روایتی دیگر، یکی از هفت تن مسلمان نخست بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹</ref> عمار، برادرش عبدالله، پدرش [[یاسر بن عامر|یاسر]] و مادرش [[سمیه]]، [[بلال]]، [[خباب بن ارت|خَبّاب]]، و [[صهیب بن سنان|صُهَیب]]، به دست [[قریش]] به شدیدترین وجهی شکنجه شدند تا از اسلام روگردان شوند. سمیه و یاسر در اثر این شکنجه‌ها جان دادند. آن‌ها نخستین شهدای اسلام بودند.<ref>الامین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸.</ref>

مشرکان، عمار را نیز مجبور به ناسزاگویی به پیامبر(ص) کردند اما پیامبر اکرم(ص) عذر او را پذیرفت و به او فرمود اگر دیگربار نیز مجبورش کردند، چنین کند. در پی این ماجرا بود که این [[آیه]] نازل شد: {{متن قرآن|مَن کفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکرِ هَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ|ترجمه=هر کس پس از ایمان آوردن خود، به خدا کفر ورزد [عذابی سخت خواهد داشت ] مگر آن کس که مجبور شده [ولی ] قلبش به ایمان اطمینان دارد.|سوره=۱۶|آیه=۱۰۶}}<ref>سوره نحل، آیه۱۰۶</ref><ref>ابن اثیر، أسد الغابه، ۲۰۰۱، ج۴، ص۳۰۹؛الامین، اعیان الشیعة، ۱۴۲۰، ج۱۳، ص۲۸</ref>

بنابر برخی از گزارش‌ها، عمار از جمله مهاجران به حبشه بود.<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ۱۳۸۳، ج۱، ص۲۲۰.</ref>

عمار در هنگام مهاجرت پیامبر به مدینه همراه آن حضرت بود و در محله قبا در ساخت [[مسجد قبا]] همکاری داشت.<ref>ابن الأثیر، أسد الغابة، ۲۰۰۱، ج۴، ص۴۶.</ref> وی در مدینه از صحابه نزدیک پیامبر اسلام بود و در همه جنگ‌های آن حضرت شرکت داشت.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۱۰۹</ref>

روایاتی از پیامبر اسلام(ص) در فضایل عمار نقل شده است؛ از جمله اینکه آن حضرت فرمودند بهشت مشتاق [[علی]]، عمار، [[سلمان فارسی|سلمان]] و [[بلال]] است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۲۹.</ref> همچنین از پیامبر(ص) نقل شده است که فرمود: عمار با حق است و حق با عمار، عمار گرد حق می‌چرخد هرجا که باشد، و قاتل عمار در آتش است.<ref>الامینی، الغدیر، ۱۳۹۷، ج۹، ص۲۵</ref>

عمار در دفاع از حق امام علی(ع) بر ولایت در آغاز از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] سرباز زد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، ج۱، ص۵۲۴.</ref> وی در زمان [[خلیفه اول]] در [[جنگ یمامه]] شرکت کرد و در این جنگ، گوشش بریده شد.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج۳، ص۲۲۸.</ref>

در دوران خلافت [[عمر بن خطاب|عمر]] فرماندار شهر کوفه و فرمانده سپاه مسلمانان در این شهر شد.<ref>طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷، ج۴، ص۱۴۴</ref> در دوران فرماندهی او بود که جنگ نهاوند روی داد و بخشی از مناطق داخلی ایران فتح شد.<ref>ابن قتیبه، اخبار الطوال، ۱۳۶۸، ص۱۲۸</ref> اما بعد از چندی از این منصب عزل شد. منابع تاریخی علت عزل وی را به روشنی بیان نکرده‌اند و برخی گزارش‌ها از نارضایتی مردم و درخواست آنان از عمر برای عزل عمار خبر داده‌اند. علت این اعتراض‌ها به روشنی ذکر نشده است؛ در یکی از این گزارش‌ها اعتراض مردم به ضعف عمار و بی‌اطلاعی وی از سیاست نسبت داده شده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴، ص۲۷۴</ref>

در زمان [[خلیفه سوم]] مشاجراتی شدید میان وی و عمار درگرفت. یکی از این موارد اعتراض عمار به تبعید [[ابوذر غفاری]] به ربذه بود که به مشاجره شدیدی بین عمار و عثمان انجامید و عمار به دستور عثمان به سختی کتک خورد. عثمان قصد داشت عمار را از مدینه تبعید کند اما با اعتراض بنی‌مخزوم و امام علی(ع) از این کار منصرف شد.<ref>یعقوبی،‌ تاریخ یعقوبی، ترجمه آیتی، ج۲، ص۱۷۳</ref> برخی گزارش‌ها ماجرای برخورد، مشاجره و ضرب و شتم عمار را، زمانی دانسته‌اند که او و سایر کوفیان به [[شراب‌خواری]] و بی‌قیدی ولید بن عقبه که از سوی عثمان حاکم کوفه بود، اعتراض  کردند.<ref>ابن قتیبه دینوری، اخبار الطوال، ۱۳۶۸، ج۱، ص۵۱</ref> گزارش دیگر ضرب و شتم عمار را زمانی ذکر کرده است که عمار به نحوه تقسیم بیت المال از سوی عثمان اعتراض و به این سخن خلیفه  که نحوه مصرف بیت‌المال را از اختیارات خود می‌دانست، انتقاد کرد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ،‌ ج۵، ص۲۰۲</ref>

عمار در ماجرای شورش بر عثمان با معترضان همراهی داشت. او در مصر به معترضان پیوست و در مدینه در محاصره عثمان شرکت داشت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴، ج۵، ص۵۴۹</ref>

عمار یاسر از طرفداران خلافت علی(ع) بود. پس از کشته شدن خلیفه دوم و ماجرای تشکیل شورای تعیین خلیفه، در گفتگویی با [[عبدالرحمن بن عوف]] به او توصیه کرد علی(ع) را انتخاب کند تا مردم دچار تفرقه نشوند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۹۱</ref> بعد از کشته شدن عثمان، عمار از جمله افرادی بود که مردم را به بیعت با علی(ع) دعوت می‌کردند.<ref>الطوسی، الأمالی، ۱۴۱۴، ص۷۲۸.</ref>

عمار در [[جنگ صفین]] در [[صفر]]<ref>طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۱۱، ص۵۱۱.</ref> یا [[ربیع الثانی]] سال ۳۷ق<ref>ابن عبدالبر، استیعاب، ۱۹۹۲م، ج۳، ص۱۱۳۸.</ref> به شهادت رسید. پس از شهادت [[عمار]]، [[امام علی]](ع) بر او [[نماز میت|نماز]] گزارد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ج ۳، ص۲۶۲.</ref> سن عمار هنگام شهادت، بالای نود بود. برخی ۹۳، برخی ۹۱ و برخی ۹۲ سال گفته‌اند.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

شهادت عمار در جنگ صفین به دست سپاهیان معاویه، همواره از عوامل سرزنش معاویه و یکی از دلایل حقانیت علی(ع) در این نبرد دانسته شده است. دلیل این مسئله، شهرت [[حدیث|حدیثی]] از [[پیامبر(ص)]] بود که بیان می‌کرد کشندگان عمار، گروهی [[بغی|باغی]] (یعنی گروه خارج از اطاعت امام عادل) هستند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ج ۳، صص ۲۵۱-۲۵۳. ابن سعد، جمله مذکور را با اندکی تغییر در عبارت ولی با همان مضمون که «عمار را گروه باغی می‌کشد» با اسناد گوناگون نقل کرده است.</ref> ابن عبدالبر این حدیث را [[متواتر]] می‌داند و می‌گوید از صحیح‌ترین احادیث است.<ref>ابن عبدالبرّ، الاستعیاب فی معرفة الاصحاب، ۱۴۱۵، ج ۳، ص۲۳۱.</ref>

گفته‌اند که [[خزیمه بن ثابت]]، در [[جنگ جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] حاضر شد ولی شمشیر از غلاف بیرون نیاورد ولی در جنگ صفین هنگامی که دید عمار به دست لشکر [[معاویه]] کشته شده گفت: اکنون گروه گمراه برای من مشخص شد و شروع به جنگ در رکاب امام علی(ع) کرد تا اینکه به شهادت رسید.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ج ۳، ص۲۵۹.</ref>

قبر عمار در محل شهادتش در استان رقه در [[سوریه]] قرار دارد.<ref>حرزالدین، مراقد المعارف، ج۲، ص۱۰۰</ref> نویسنده کتاب اماکن زیارتی سیاحتی سوریه در توصیف این مقبره چنین می‌نگارد: «این مقبره در سمت راست باب علی علیه‌السلام است. چند سالی است به اهتمام جمهوری اسلامی مقبرهای بسیار بزرگ و باشکوه در حال ساخت است. بر فراز مقبره عمار، گنبدی مرتفع از بتون و سیمان قرار دارد و ارتفاع و سقف مقبره نیز بسیار زیاد است. قبر مطهّر او در زیر این گنبد قرار دارد.»<ref>قائدان، اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۱، ص۱۹۸</ref>

  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص