انبار
اَنْبار یا الاَنْبار شهری در عراق که در تاریخ اسلام چند بار به آن اشاره شده است و در حال حاضر بقایای این شهر در کنار فرات و نزدیکی شهر فَلّوجه در استان الأنبار قرار دارد.[۱]گفته شده این شهر به این دلیل که انبار نگهداری آذوقه سپاهیان بود، به این نام خوانده شده است.[۲] بر اساس برخی گزارشها این شهر علاوه بر الانبار، «پیروز شاپور»،[۳] خوانده میشد [یادداشت ۱]و از آنجا که پیش از ساخته شدن بغداد، مرکز حکومت بنیعباس بود.[۴]در قرن سوم، مَدینَةُ أبیالعباس نیز نامیده شده است.[۵]
الانبار در سال ۱۲ هجری و در دوران خلافت ابوبکر، به دست خالد بن ولید بدون جنگ و خونریزی به دست مسلمانان افتاد.[۶]
سپاه امام علی(ع) هنگام رفتن به جنگ صِفّین از آنجا عبور کرد و امام علی(ع) با استقبال اهل آنجا مواجه شد.[۷] دهقانان الانبار در مواجه با سپاه، از مرکبهای خود پیاده شدند و مطابق رسم خود و به نشانه احترام، دنبال علی(ع) دویدند؛ اما علی(ع) آنها را از عملشان نهی کرد و کارشان را مایه رنج دنیا و آخرت دانست.[۸]
امام علی(ع) در مواجهه با دویدن اهالی انبار به دنبال مرکب امام، از نوع استقبال آنان نهی کرد و فرمود: «وَ اللَّهِ مَا يَنْتَفِعُ بِهَذَا أُمَرَاؤُكُمْ وَ إِنَّكُمْ لَتَشُقُّون عَلَى أَنْفُسِكُمْ فِي دُنْيَاكُمْ وَ تَشْقَوْن بِهِ فِي [أُخْرَاكُمْ] آخِرَتِكُمْ وَ مَا أَخْسَرَ الْمَشَقَّةَ وَرَاءَهَا الْعِقَاب».[۹]
به خدا سوگند که امیران شما از این کار سودی نبردند، و شما در دنیا با آن خود را به زحمت میافکنید، و در آخرت دچار رنج و زحمت میگردید، و چه زیانبار است رنجی که عذاب در پی آن باشد.
به گفته ثقفی مؤلف کتاب الغارات، معاویه در دوران حکومت امام علی(ع)، سپاهی را به انبار فرستاد که در نتیجه آن اَشرَس بن حَسّان بَکری، کارگزار امام علی(ع) به قتل رسید و شهر غارت شد.[۱۰] در پی این واقعه، امام علی(ع) خطبه ۲۷ نهج البلاغه، معروف به خطبه جهاد را ایراد کرد[۱۱] و سپس سعید بن قیس همدانی را با هشتهزار نفر، برای مقابله با سپاه معاویه به جنگ فرستاد.[۱۲]
به گفته طبری تاریخنگار قرن چهارم هجری قمری، انبار را بُختُنَصَّر (پادشاه بابِل در سده ششم پیش از میلاد) بنا کرد.[۱۳] پس از او، شاپور دوم از پادشاهان ساسانی (پادشاه ایران در قرن چهارم میلادی) آن را بازسازی کرد.[۱۴] ابنرُسته جغرافیدان قرن سوم معتقد است، خط عربی برای نخستینبار از شهر انبار انتشار یافته است.[۱۵] بر اساس گزارش اصمعی چون از قریش پرسیدند نوشتن را از کجا آموختید گفتند از حیره و از مردم حیره پرسیدند شما از کجا فرا گرفتید گفتند از مردم انبار و اهالی انبار هم می گفتند ما از قوم ایاد کتابت را فرا گرفتهایم. [۱۶]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۴۲۲ق، ج۱۶، ص۳۵۵.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۴۹.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۳۸۹.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۷۵.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۸.
- ↑ ابنمزاحم، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، حکمت ۳۷، ص۴۷۵.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳۷، ص۴۷۵.
- ↑ ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ص۴۶۴-۴۷۰.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۲۷، ص۶۹.
- ↑ ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ص۴۷۰-۴۷۱.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۳.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ ابنرُسته، الاعلاق النفیسة، ۱۸۹۲م، ص۱۹۲.
- ↑ الحميري، الروض المعطار في خبر الاقطار، ص۳۶.
یادداشت
- ↑ پیروز فرزند شاپور و سازنده شهر الانبار است.
منابع
- ابنرسته، احمد بن عمر، الاَعلاق النفیسة، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
- ابنمزاحم، نصر، وقعة صفین، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- پاکتچی، «ابوطالب انباری»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۷۲ش.
- ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۹۵ق.
- حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- الحمیری، الروض المعطار فی خبر الاقطار، بی تا، بی نا، بی جا.
- دینوری، احمد بن داوود، الأخبار الطِوال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- سیدرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، ۱۴۱۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار الساقی، ۱۴۲۲ق.