ما فی الذمه: تفاوت میان نسخه‌ها

ما فی الذمه؛ یعنی آنچه بر عهده انسان است.<ref>منتظری، احکام و مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۴۴۹.</ref> این مفهوم، اصطلاحی فقهی - حقوقی است که هم در بخش [[عبادات]] و هم در بخش [[معاملات]] و قراردادها از آن استفاده می‌شود.<ref>برای نمونه رجوع کنید: خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷؛ شاهرودی، معجم فقه الجواهر، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۲۶؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۱۹۰.</ref>

اصطلاح ما فی الذمه در عبادات -همچون [[نماز]] و [[روزه]]- بیان‌گر وجود [[تکلیف|تکلیفی]] [[عبادت|عبادی]] بر عهده انسان است و این تکلیف شامل [[وجوب]]، [[استحباب]]، [[ادا]] و [[قضاء|قضا]] می‌شود.<ref>مرعی، القاموس الفقهی، ۱۴۱۳ق، ص۱۴۵.</ref> مثلا [[فقیهان]] می‌گویند: کسی که می‌داند یک نماز چهار رکعتی بر عهده دارد، امّا نمی‌داند قضای [[نماز ظهر]] بوده یا [[نماز عصر|عصر]] یا [[نماز عشاء|عشا]]، اگر یک نماز چهار رکعتی به نیت ما فی الذّمّه (یعنی آنچه بر عهدۀ اوست) بخواند، کافی است.<ref>مکارم شیرازی، رساله توضیح المسائل، ۱۴۲۹ق، ص۲۲۶، م ۱۲۰۱؛ خمینی، توضیح المسائل (محشّٰی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۷۵۷.</ref> همچنین درباره اوقات نماز گفته‌اند: آخر وقت [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشا]] [[نیمه شب شرعی]] است، ولی کسی که آنها را تا نیمه شب نخواند، بنابر [[احتیاط واجب]] باید تا قبل از [[اذان صبح]] به قصد «ما فی الذمه» (نه نیت ادا و قضا) بجا آورد و پس از آن به نیت قضا خوانده می‌شود.<ref>خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه دار العلم، ج۱، ص۱۳۸.</ref>

* خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بی‌تا.

* خمینی، سید روح‌اللّٰه، توضیح المسائل (محشّٰی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.