پرش به محتوا

کرامت انسانی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۴۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۷ نوامبر ۲۰۲۱
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
کرامت انسان در اصل دوم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی ایران]]<ref>متن قانون اساسی، ۱۳۸۸ش، اصل ۲، ص۲۵.</ref> و بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی مورد اشاره قرار گرفت؛ از جمله در اعلامیه حقوق بشر (مصوب ۱۹۴۸ میلادی)، حقوق انسان و احترام به آن، فارغ از نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب و... مورد تأکید قرار گرفته<ref>سلیمی، درس‌نامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام، ۱۳۹۴ش، ص۴۲.</ref> و در مقدمه اعلامیه اسلامی حقوق بشر (مصوب ۱۹۹۰ میلادی) نیز منشأ و مبدأ اعطای این کرامت، خداوند دانسته شده است.<ref>سلیمی، درس‌نامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام، ۱۳۹۴ش، ص۲۵۸.</ref>
کرامت انسان در اصل دوم [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی ایران]]<ref>متن قانون اساسی، ۱۳۸۸ش، اصل ۲، ص۲۵.</ref> و بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی مورد اشاره قرار گرفت؛ از جمله در اعلامیه حقوق بشر (مصوب ۱۹۴۸ میلادی)، حقوق انسان و احترام به آن، فارغ از نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب و... مورد تأکید قرار گرفته<ref>سلیمی، درس‌نامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام، ۱۳۹۴ش، ص۴۲.</ref> و در مقدمه اعلامیه اسلامی حقوق بشر (مصوب ۱۹۹۰ میلادی) نیز منشأ و مبدأ اعطای این کرامت، خداوند دانسته شده است.<ref>سلیمی، درس‌نامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام، ۱۳۹۴ش، ص۲۵۸.</ref>
===جایگاه کرامت انسانی در فقه===
===جایگاه کرامت انسانی در فقه===
پذیرش کرامت انسانی در استنباط برخی از احکام فقهای معاصر تأثیرگذار بوده است. به گفته محمدهادی معرفت، قرآن‌پژوه، فقها بسیاری از مسائل را با توجه به مسئله کرامت انسان تبیین می‌کنند مانند شخصی که در کما است و پزشکان از او قطع امید کرده‌اند اما کرامت انسان اقتضا می‌کند او را نکشند.<ref> فروغی نیا و دیگران، «نگرشی به مفهوم کرامت انسانی در پرتو اندیشه‌های فقهی اسلامی»، ص۱۳۲.</ref> همچنین ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، به تأثیر کرامت انسانی در بحث [[دیه]] اشاره کرده است.<ref> [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127110/مصاحبه_با_آیة_الله_العظمی_مکارم_شیرازی «مصاحبه با آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی»]، پرتال امام خمینی.</ref> به نظر او، از کرامت انسان به عنوان قاعده‌ای فقهی برای حل مسائل جدید فقهی می‌توان استفاده کرد.<ref> [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127110/مصاحبه_با_آیة_الله_العظمی_مکارم_شیرازی «مصاحبه با آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی»]، پرتال امام خمینی.</ref> [[یوسف صانعی]]، مرجع تقلید، نیز با پذیرش کرامت ذاتی انسان‌ها، به حرمت [[غیبت]] غیرمسلمانان هم قائل شده است.<ref> رویکردی به حقوق زنان، ۱۳۹۷ش، ص۲۱۲.</ref>
پذیرش کرامت انسانی در استنباط برخی از احکام فقهای معاصر تأثیرگذار بوده است. به گفته [[محمدهادی معرفت]]، قرآن‌پژوه، فقها بسیاری از مسائل را با توجه به مسئله کرامت انسان تبیین می‌کنند مانند شخصی که در کما است و پزشکان از او قطع امید کرده‌اند اما کرامت انسان اقتضا می‌کند او را نکشند.<ref> فروغی‌نیا و دیگران، «نگرشی به مفهوم کرامت انسانی در پرتو اندیشه‌های فقهی اسلامی»، ص۱۳۲.</ref> همچنین ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، معتقد است که از کرامت انسان می‌توان به‌عنوان قاعده‌ای برای حل مسائل جدید فقهی استفاده کرد.<ref> [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n127110/مصاحبه_با_آیة_الله_العظمی_مکارم_شیرازی «مصاحبه با آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی»]، پرتال امام خمینی.</ref> [[یوسف صانعی]]، مرجع تقلید، نیز با پذیرش کرامت ذاتی انسان‌ها، به حرمت [[غیبت]] غیرمسلمانان هم قائل شده است.<ref> رویکردی به حقوق زنان، ۱۳۹۷ش، ص۲۱۲.</ref>


==انواع کرامت انسانی==
==انواع کرامت انسانی==
خط ۲۸: خط ۲۸:
گفته شده از برخی آیات قرآن، کرامت ذاتی انسان استنباط می‌شود و این آیات به ویژگی‌هایی اشاره دارد که در همه انسان‌ها هست<ref>سلیمی زارع، قاضی‌زاده، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/128108/کرامت-انسانی-در-پرتو-قرآن-و-روایات?q=کرامت%20انسانی%20در%20پرتو%20قران%20و%20روایات&score=25.0&rownumber=1 «کرامت انسانی در پرتو قرآن و روایات»]، ۱۳۸۶ش، ص۷۲-۷۹.</ref> مانند آفرینش انسان<ref>سوره الرحمن، آیه ۱-۳.</ref> و تناسب در خلقت او،<ref>سوره تین، آیه ۴.</ref> داشتن روحی خدایی،<ref>سوره حجر، آیه ۲۹.</ref> در خدمت قرار دادن موجودات دیگر برای انسان،<ref>سوره جاثیه، آیه ۱۲-۱۳.</ref> جانشین خدا بر زمین<ref>سوره انعام، آیه ۱۶۵.</ref> و فراهم آوردن اسباب هدایت انسان با فرستادن پیامبران.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>
گفته شده از برخی آیات قرآن، کرامت ذاتی انسان استنباط می‌شود و این آیات به ویژگی‌هایی اشاره دارد که در همه انسان‌ها هست<ref>سلیمی زارع، قاضی‌زاده، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/128108/کرامت-انسانی-در-پرتو-قرآن-و-روایات?q=کرامت%20انسانی%20در%20پرتو%20قران%20و%20روایات&score=25.0&rownumber=1 «کرامت انسانی در پرتو قرآن و روایات»]، ۱۳۸۶ش، ص۷۲-۷۹.</ref> مانند آفرینش انسان<ref>سوره الرحمن، آیه ۱-۳.</ref> و تناسب در خلقت او،<ref>سوره تین، آیه ۴.</ref> داشتن روحی خدایی،<ref>سوره حجر، آیه ۲۹.</ref> در خدمت قرار دادن موجودات دیگر برای انسان،<ref>سوره جاثیه، آیه ۱۲-۱۳.</ref> جانشین خدا بر زمین<ref>سوره انعام، آیه ۱۶۵.</ref> و فراهم آوردن اسباب هدایت انسان با فرستادن پیامبران.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۶۴.</ref>


مفسران دیگری مانند [[شیخ طوسی]]، [[فقیه]] و مفسر شیعه، و [[زمخشری]]، مفسر اهل‌سنت، قائل به کرامت اکتسابی هستند و قابلیت‌های بالقوه انسان از جمله [[تقوا]]، [[ایمان]] و اعمال مثبت انسان را دلیل بر کرامت و برتری او می‌دانند<ref>شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۷۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۸۱.</ref> و بر آنند که ممکن است انسان با انجام اعمال ناشایست برتری خود را از دست بدهد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۷۳-۲۷۴.</ref> [[محمدتقی جعفری]]، [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] شیعه معاصر، این نوع کرامت برای انسان را اختیاری دانسته و «کرامت ارزشی» می‌نامد.<ref>جعفری، پیام خرد، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref> به نظر جعفری، ارزش نهایی انسان به کرامت اکتسابی است.<ref>جعفری، پیام خرد، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۷.</ref>  عبدالله جوادی آملی و محمدتقی مصباح یزدی، فیلسوف شیعه، نیز کرامت انسان را از نوع اکتسابی می‌دانند.<ref>جوادی آملی، سیرت الهی انسان در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۳۳۶؛ مصباح یزدی، انسان‌شناسی، ۱۳۹۳ش، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref>
مفسران دیگری مانند [[شیخ طوسی]]، [[فقیه]] و مفسر شیعه، و [[زمخشری]]، مفسر اهل‌سنت، قائل به کرامت اکتسابی‌اند و قابلیت‌های بالقوه انسان از جمله [[تقوا]] و [[ایمان]] را دلیل بر کرامت و برتری او می‌دانند<ref>شیخ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۵۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۷۳؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۸۱.</ref> و بر آنند که ممکن است انسان با انجام اعمال ناشایست برتری خود را از دست بدهد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۷۳-۲۷۴.</ref> [[محمدتقی جعفری]]، [[فلسفه اسلامی|فیلسوف]] شیعه معاصر، این نوع کرامت برای انسان را اختیاری دانسته و «کرامت ارزشی» می‌نامد.<ref>جعفری، پیام خرد، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref> به نظر علامه جعفری، ارزش نهایی انسان به کرامت اکتسابی است.<ref>جعفری، پیام خرد، ۱۳۷۷ش، ص۱۰۷.</ref>  عبدالله جوادی آملی و محمدتقی مصباح یزدی، فیلسوف شیعه، نیز کرامت انسان را از نوع اکتسابی می‌دانند.<ref>جوادی آملی، سیرت الهی انسان در قرآن، ۱۳۹۵ش، ص۳۳۶؛ مصباح یزدی، انسان‌شناسی، ۱۳۹۳ش، ص۳۶۵-۳۶۶.</ref>


==تک‌نگاری==
==تک‌نگاری==