حجرالاسود: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حَجَرُالْأسْوَدْ''' سنگی مقدس و تنها بخش باقیمانده از نخستین عبادتگاه که بر روی زمین ساخته شد. براساس روایتی از [[امام باقر(ع)]]، حجرالأسود، یکی از سه سنگ [[بهشت|بهشتی]] بر روی زمین است.

تکه‌های باقیمانده این سنگ، بر [[کعبه|دیوار کعبه]] در [[رکن شرقی]] نصب شده است. در [[قرآن]] نامی از حجرالاسود نیست. با این حال، حجرالأسود را از مصادیقِ تعبیرِ «آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ؛ (نشانه‌های روشن)» دانسته‌اند که قرآن برای کعبه دانسته است.  

 

حجرالأسود در طول تاریخ، مورد حمله‌های متعددی قرار گرفت و افراد بسیار، قصد تخریب یا دزدیدن آن را داشته‌اند که گاه موفق نیز بوده‌اند.

{{جعبه نقل قول|<small>امام صادق (ع):</small>{{سخ}} '''خداوند حجر الاسود را آفرید و سپس از بندگان پیمان گرفت. آن‌گاه به حجر گفت: این پیمان را در دورن خود نگه دار. مومنان (با لمس حجر) بر پیمان خود، ابراز پایبندی می‌کنند.'''‏<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۶، ص۲۲۱.</ref>}}حجر الأسود سنگی سیاه رنگ که بر دیوار کعبه در [[رکن شرقی]]<ref name=":0">صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۹۲.</ref> نصب شده‌است<ref>دهخدا، «[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AD%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AF حجر الاسود]»، سایت واژه یاب.</ref> این سنگ، نزد مسلمانان از ارزش معنوی بسیار برخوردار است.<ref>حاج‌منوچهری، «حجرالاسود»، ۱۳۹۱ش، ج۲۰، ص۱۸۹.</ref> رکن شرقی کعبه به‌جهت وجود حجرالأسود در آن، به «رکن حجرالأسود» معروف است.<ref>فرقانی، سرزمین یادها و نشانها، ۱۳۷۹ش، ص۵۹.</ref>

براساس روایتی از [[امام باقر(ع)]] سه سنگ از بهشت بر روی زمین قرار دارد که یکی از آن‌ها حجرالأسود است.<ref name=":1">طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۳۸۳.</ref> این سنگ در ابتدا بسیار سفید بود ولی به‌جهت گناهان آدمیان،<ref name=":1" /> و لمس مجرمان و [[منافق|منافقان]] سیاه رنگ گردید.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۶، ص۲۲۰.</ref>

[[عمر بن خطاب|خلیفهٔ دوم]]، حجر الأسود را سنگی دانست که نفع و ضرری برای انسان‌ها ندارد. او دوست داشتن حجرالاسود را تنها به جهت دوست داشتن [[پیامبر(ص)]] دانست. [[امام علی(ع)]] در مخالفت با خلیفه گفت که [[خداوند]] این سنگ را در [[قیامت|روز قیامت]] زنده می‌کند، در حالی‌که یک زبان و دو لب دارد و گواهی می‌دهد برای آنانی که بر میثاق خود پایبند بودند. این سنگ به منزله دست راست خداوند است که به وسیله آن، خلق با او بیعت کنند.<ref>شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹، ج۱۳، ص۳۲۰–۳۲۱.</ref>

پیامبر در [[عمرة القضاء]] در حالی که سوار بر شتر بود، کعبه را [[طواف]] کرد<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۶.</ref> و حجرالأسود را با عصای خود [[استلام حجر|استلام]] کرد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۳۵.</ref>

علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج‏۲، ص۴۲۴.</ref> آیت‌الله جوادی آملی از عالمان معاصر شیعه، استلام حجر را به مانند آن دانسته که مسلمانان با ذات الهی بیعت کنند.<ref>«[https://www.isna.ir/news/97052915119/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%8 پیام آیت الله جوادی آملی به حجاج بیت الله الحرام]»، سایت ایسنا.</ref> برخی، گفتار پیامبر، را به این معنا دانسته‌اند که می‌توان به‌وسیله حجرالأسود به سعادت رسید.<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۸۹۴.</ref>

بنابر نقل [[ابن‌حمزه طوسی]] عالم شیعی قرن ششم<ref>ابن‌حمزه طوسی، الثاقب فی المناقب، ۱۴۱۹ق، ص۳۴۹.</ref> و دیگران<ref>ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۷۱.</ref> [[محمد بن حنفیه]] با [[امام سجاد(ع)]] بر سر امام بودن به نزاع برخواست. امام سجاد(ع) با او سخن گفت ولی او نپذیرفت. در نهایت امام، حجرالأسود را حَکَم قرار داد. به اذن خداوند، حجرالأسود به امامت امام سجاد(ع) شهادت داد. در روایتی نیز نقل شده که [[امام زمان(ع)]] پس از ظهور، بر حجرالأسود تکیه کرده و با مردم بیعت می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۸۵.</ref>

 

[[آیت‌الله مکارم شیرازی]] از مفسران معاصر قرآن، فضیلت این سنگ را چنین دانسته که این سنگ پرسابقه‌ترین چیزی است که به عنوان مصالح ساختمان، در یک مرکز عبادت، به‌کار رفته است؛ زیرا تمام معابد روی زمین و حتی کعبه، بارها تجدید بنا شده و مصالح آن‌ها، تغییر یافته است. تنها همین قطعه سنگ است که با مرور هزاران سال هنوز به عنوان بخش ثابت در این معبد، پا برجا مانده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۱۰.</ref>

حجرالاسود هیچگاه در طول تاریخ، حتی در دوره جاهلیت که بسیار مورد تکریم بوده، پرستیده نشده و در شمار بت‌ها قرار نگرفت، بلکه همواره نشانه توحید خالص و نفی شرک بوده است.<ref>پروازی ایزدی، «حجر الاسود»، ج۱۲، ص۶۷۶.</ref>  

در روایات سفارش شده، حجرالاسود لمس و بوسیده شود.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۴۰۳.</ref> فقیهان شیعه و سنی استلام را [[مستحب|مُستَحَب]] می‌دانند.<ref>حاج‌منوچهری، «حجرالاسود»، ۱۳۹۱ش، ج۲۰، ص۱۸۹ و ۱۹۰.</ref>

[[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]]، حکم لمس و بوسیدن حجرالأسود را نشانه این دانسته که تمامی روایات و آیاتی که به صورت مطلق به [[شعائر الهی]]، بزرگداشت پیامبر(ص) و دوست داشتن او و اهل‌بیت(ع) او، سفارش کرده و همچنین سفارشات دیگری از این قبیل، سفارش‌هایی درست بوده، هیچ اشکالی در آن‌ها نیست و نمی‌توان آن‌ها را [[شرک|شِرک]] دانست.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۴ش، ج۱۰، ص۲۹۶.</ref>

حجرالاسود را سنگی [[بهشت|بهشتی]] دانسته‌اند<ref>عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۶۰.</ref> براساس برخی روایت‌ها، حجرالاسود در اصل، یکی از فرشتگان بوده که پیش از همه فرشتگان به میثاق الهی متعهد شده و [[خداوند]] نیز او را امین بر همه آفریدگان قرار داده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۸۵.</ref>  

براساس برخی نقل‌ها،‌ [[آدم(ع)]] این سنگ بهشتی را در بنای کعبه استفاده کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۸۶.</ref> در زمان [[بازسازی کعبه|بنای دوباره کعبه]] توسط [[حضرت ابراهیم]]، این سنگ در [[کوه ابوقبیس]] بود و ابراهیم آن‌را بر روی کعبه نصب کرد.<ref>بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۳۰.</ref>

[[محمد جواد مغنیه]] از مفسران معاصر شیعه معتقد است موضوع بهشتی بودن حجرالأسود و اینکه در ابتدا سفید و سپس سیاه شده، همه [[خبر واحد]] یا قصه‌پردازی‌هایی هستند که ما مسئولیتی در پذیرش آن‌ها نداریم.<ref name=":2">مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳–۲۰۴.</ref>

در بازسازی [[کعبه]]، پنج سال پیش از [[بعثت|بعثت پیامبر اسلام]]، هر قبیله، خواستار نصب [[حجرالاسود]] بود. اختلاف شدت گرفت و سرانجام با پیشنهاد [[حضرت محمد|حضرت محمد(ص)]]، سنگ را در لباسی گذاشته، اطراف آن، به رؤسای [[قریش]] سپرده شد و چون به مکان آن رسیدند، پیامبر سنگ را با دست خود برداشت و در جای مخصوص گذاشت.<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۹۹۷م، ج۳، ص۴۸۷.</ref>

حجرالأسود در طول تاریخ مورد حمله‌های متعددی قرار گرفت و افراد بسیار قصد تخریب یا دزدیدن آن را داشتند.<ref>صبری باشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین وجزیرة العرب،،  ۲۰۰۴م، ج۲، ص۸۴۱.</ref> [[سال ۳۱۷ هجری قمری|سال ۳۱۷ق]] در ماه [[ذی‌الحجه]]، [[قرمطیان]] به مکه یورش بردند. آنها [[حجرالاسود]] را از کعبه کندند و به پایتخت خود بردند. آنها در سال ۳۳۹ در مقابل مبلغی فراوان، حجرالاسود را به کعبه بازگرداندند.<ref>دفتری، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۳۷۶ش، ص۱۹۰–۱۹۲.</ref>