کفاره جمع: تفاوت میان نسخه‌ها

به فتوای برخی از فقیهان افطار روزه با کار حرامی مثل خوردن [[نجاست]]، [[زنا]] و [[استمنا]] سبب وجوب کفاره جمع می‌شود؛<ref>عاملی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۴۶۲؛ بحرانی، سداد العباد، ۱۴۲۱ق، ص۲۲۹؛ علامه حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج‌۲، ص۹۷؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج‌۱، ص۹۳۱.</ref> خواه آنچه [[حرام]] است در اصل حرمت داشته باشد و یا به سببی مانند [[غصب]] نمودن، [[نجس]] شدن و یا خوردن غذای مضر، حرام باشد.<ref>فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸؛ شهید ثانی، حاشیة المختصر النافع، ۱۴۲۲ق، ص۶۱؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج‌۱، ص۹۳۰–۹۳۱.</ref> بر پایه روایتی که [[امام رضا(ع)]] نقل شده، خوردن روزه با حرام مستحق کفاره جمع است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref>  

عده‌ای به استناد قواعد فقهی و برخی روایات، تنها یک کفاره را در افطار روزه با حرام لازم دانسته‌اند<ref>صیمری، غایة المرام، ۱۴۲۰ق، ج‌۱، ص۳۱۹.</ref> [[آیت‌الله خامنه‌ای]]<ref>خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج‌۱، ص۱۳۵.‌</ref> و [[آیت‌الله سیستانی]]<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۸-۲۹۹.‌</ref> انجام کفاره جمع را بنابر [[احتیاط مستحب]] می‌دانند. بعضی نیز در این مسئله به [[احتیاط واجب]] حکم کرده‌اند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۴۰۹ق، ج‌۲، ص۱۲۶؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۴.</ref>

بنابر فتوای برخی [[مراجع تقلید]]، کفاره جمع برای افطار با حرام مختص به روزه [[رمضان]] نیست و سایر روزه‌های [[واجب]] را نیز شامل می‌شود.<ref> فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸.</ref> عده‌ای نیز فرو بردن اخلاط سر و سینه را نیز به این حکم پیوند داده‌اند.<ref>مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج‌۳، ص۲۴۸؛ شهید ثانی، حاشیة الإرشاد، ۱۴۱۴ق، ج‌۱، ص۳۰۹.‌</ref> همچنین فرو بردن آب دهان که خون در آن باشد، بر اساس [[فتوا|فتوای]] برخی، موجب کفاره جمع خواهد شد<ref>کرمانشاهی، مقامع الفضل، ۱۴۲۱ق، ج‌۲، ص۲۴۹.</ref> و یا باید بنا به احتیاط واجب، کفاره سه‌گانه را ادا نمود.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۹.</ref>

کفاره قتل عمدی مسلمان کفاره جمع است.<ref>بحرانی، عیون الحقائق الناظرة، ۱۴۱۰ق، ج‌۲، ص۳۱۰.</ref> این حکم در احادیث نیز آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: کلینی، الکافی، ج۷، ص۲۷۶؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۱۶۲-۱۶۵؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۹۵-۹۶؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۲۹، ص۳۴.</ref> همچنین بر اساس روایات، شرط قبول توبه قاتل، علاوه بر پشیمانی و یا اقرار و تسلیم شدن به خانواده مقتول، پرداخت کفاره جمع است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به:‌ حلی، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج‌۲، ص۳۶۷‌؛ حلی، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج‌۳، ص۳۳؛ حرعاملی، هدایة الامة، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۴۶۷.</ref>  

برخی معتقدند که انجام کفاره جمع، در صورتی واجب است که فرد، خودش دست به قتل زده باشد و اگر سبب با واسطه در قتل بوده و یا به آن امر کرده، کفاره‌ای بر او واجب نیست.<ref>علامه حلی، إیضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج‌۴، ص۷۵۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref>  

کفاره قتل، در قتل [[مسلمان]] خواه زن یا مرد، آزاد یا برده، عاقل یا دیوانه و بالغ و کودک، [[واجب]] است.<ref> آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج‌۲، ص۶۸۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> همچنین جنینی که روح بدان دمیده است.<ref> حائری، الشرح الصغیر، ۱۴۰۹ق، ج‌۳، ص۵۲۰.</ref>

در اینکه آیا با وجود [[قصاص]]، کفاره بر عهده قاتل است یا خیر، اختلافنظر وجود دارد؛ اکثر [[فقیه|فقها]] معتقدند که بعد از قصاص هزینه اطعام فقرا و انجام روزه از اموال قاتل برداشته می‌شود؛<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> همچنین اگر قاتل قبل از دادن کفاره کشته شود، هزینه کفاره از مال او برداشته می‌شود؛<ref>فقعانی، الدرالمنضود، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۳.</ref> همچنین اگر قاتل شامل حکم قصاص نباشد؛ مانند قتل فرزند به دست پدر، کفاره جمع بر او واجب است.<ref>علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج‌۵، ص۴۶۰.</ref>