۱۷٬۸۰۹
ویرایش
کفاره جمع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح جزیی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح جزیی) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
کفاره جمع انجام چند [[کفاره]] با هم است که به علت انجام برخی از کارهای [[حرام]]، [[واجب]] می‌شود و عبارت است از آزادکردن یک برده، گرفتن شصت روز [[روزه]] و غذا دادن به شصت فقیر.<ref>شهید اول، غایة المراد، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۴۵۹؛ آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۸۵.</ref> [[کفاره]] جریمه مالی و بدنی‌ای است که در ازای ارتکاب برخی [[گناهان]] باید انجام داد.<ref>مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸.</ref> | کفاره جمع انجام چند [[کفاره]] با هم است که به علت انجام برخی از کارهای [[حرام]]، [[واجب]] می‌شود و عبارت است از آزادکردن یک برده، گرفتن شصت روز [[روزه]] و غذا دادن به شصت فقیر.<ref> شهید اول، غایة المراد، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۴۵۹؛ آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹؛ شهید اول، اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ص۸۵.</ref> [[کفاره]] جریمه مالی و بدنی‌ای است که در ازای ارتکاب برخی [[گناهان]] باید انجام داد.<ref> مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۴۱۹ق، ص۴۳۸.</ref> | ||
== موارد وجوب == | == موارد وجوب == | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
=== شکستن روزه با حرام === | === شکستن روزه با حرام === | ||
به فتوای برخی از فقیهان افطار روزه با کار حرامی مثل خوردن [[نجاست]]، [[زنا]] و [[استمنا]] سبب وجوب کفاره جمع می‌شود؛<ref>عاملی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۴۶۲؛ بحرانی، سداد العباد، ۱۴۲۱ق، ص۲۲۹؛ علامه حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۷؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۳۱.</ref> خواه آنچه [[حرام]] است در اصل حرمت داشته باشد و یا به سببی مانند [[غصب]] نمودن، [[نجس]] شدن و یا خوردن غذای مضر، حرام باشد.<ref>فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸؛ شهید ثانی، حاشیة المختصر النافع، ۱۴۲۲ق، ص۶۱؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۳۰–۹۳۱.</ref> بر پایه روایتی که [[امام رضا(ع)]] نقل شده، خوردن روزه با حرام مستحق کفاره جمع است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> | به فتوای برخی از فقیهان افطار روزه با کار حرامی مثل خوردن [[نجاست]]، [[زنا]] و [[استمنا]] سبب وجوب کفاره جمع می‌شود؛<ref>عاملی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۴۶۲؛ بحرانی، سداد العباد، ۱۴۲۱ق، ص۲۲۹؛ علامه حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۷؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۳۱.</ref> خواه آنچه [[حرام]] است در اصل حرمت داشته باشد و یا به سببی مانند [[غصب]] نمودن، [[نجس]] شدن و یا خوردن غذای مضر، حرام باشد.<ref> فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸؛ شهید ثانی، حاشیة المختصر النافع، ۱۴۲۲ق، ص۶۱؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۳۰–۹۳۱.</ref> بر پایه روایتی که [[امام رضا(ع)]] نقل شده، خوردن روزه با حرام مستحق کفاره جمع است.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۷۸.</ref> | ||
عده‌ای به استناد قواعد فقهی و برخی روایات، تنها یک کفاره را در افطار روزه با حرام لازم دانسته‌اند<ref>صیمری، غایة المرام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۱۹.</ref> [[آیت‌الله خامنه‌ای]]<ref>خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۳۵.</ref> و [[آیت‌الله سیستانی]]<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۸-۲۹۹.</ref> انجام کفاره جمع را بنابر [[احتیاط مستحب]] می‌دانند. بعضی نیز در این مسئله به [[احتیاط واجب]] حکم کرده‌اند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۲۶؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۴.</ref> | عده‌ای به استناد قواعد فقهی و برخی روایات، تنها یک کفاره را در افطار روزه با حرام لازم دانسته‌اند<ref>صیمری، غایة المرام، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۱۹.</ref> [[آیت‌الله خامنه‌ای]]<ref> خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۳۵.</ref> و [[آیت‌الله سیستانی]]<ref> سیستانی، توضیح المسائل، ۱۳۹۳ش، ص۲۹۸-۲۹۹.</ref> انجام کفاره جمع را بنابر [[احتیاط مستحب]] می‌دانند. بعضی نیز در این مسئله به [[احتیاط واجب]] حکم کرده‌اند.<ref>امام خمینی، تحریرالوسیلة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۲۶؛ امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۴.</ref> | ||
بنابر فتوای برخی [[مراجع تقلید]]، کفاره جمع برای افطار با حرام مختص به روزه [[رمضان]] نیست و سایر روزه‌های [[واجب]] را نیز شامل می‌شود.<ref> فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸.</ref> عده‌ای نیز فرو بردن اخلاط سر و سینه را نیز به این حکم پیوند داده‌اند.<ref>مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۴۸؛ شهید ثانی، حاشیة الإرشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۹.</ref> همچنین فرو بردن آب دهان که خون در آن باشد، بر اساس [[فتوا|فتوای]] برخی، موجب کفاره جمع خواهد شد<ref>کرمانشاهی، مقامع الفضل، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۹.</ref> و یا باید بنا به احتیاط واجب، کفاره سه‌گانه را ادا نمود.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۹.</ref> | بنابر فتوای برخی [[مراجع تقلید]]، کفاره جمع برای افطار با حرام مختص به روزه [[رمضان]] نیست و سایر روزه‌های [[واجب]] را نیز شامل می‌شود.<ref> فقعانی، مسائل ابن طی، بی‌تا، ص۱۷۸.</ref> عده‌ای نیز فرو بردن اخلاط سر و سینه را نیز به این حکم پیوند داده‌اند.<ref>مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۴۸؛ شهید ثانی، حاشیة الإرشاد، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۹.</ref> همچنین فرو بردن آب دهان که خون در آن باشد، بر اساس [[فتوا|فتوای]] برخی، موجب کفاره جمع خواهد شد<ref>کرمانشاهی، مقامع الفضل، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۲۴۹.</ref> و یا باید بنا به احتیاط واجب، کفاره سه‌گانه را ادا نمود.<ref> امام خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲۶ق، ص۳۴۹.</ref> | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== قتل عمد=== | === قتل عمد=== | ||
کفاره قتل عمدی مسلمان کفاره جمع است.<ref>بحرانی، عیون الحقائق الناظرة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۱۰.</ref> این حکم در احادیث | کفاره قتل عمدی مسلمان کفاره جمع است.<ref>بحرانی، عیون الحقائق الناظرة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۳۱۰.</ref> این حکم در احادیث آمده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید: کلینی، الکافی، ج۷، ص۲۷۶؛ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۱۶۲-۱۶۵؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۹۵-۹۶؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۲۹، ص۳۴.</ref> همچنین بر اساس روایات، از شرایط پذیرش توبه قاتل، پرداخت کفاره جمع است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: فاضل مقداد، کنزالعرفان، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۳۶۷؛ ابن ادریس حلی، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۳۳؛ حرعاملی، هدایة الامة، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۴۶۷.</ref> | ||
برخی معتقدند که انجام کفاره جمع، در صورتی واجب است که فرد، خودش دست به قتل زده باشد و اگر سبب با واسطه در قتل بوده و یا به آن امر کرده، کفاره‌ای بر او واجب نیست.<ref> | برخی معتقدند که انجام کفاره جمع، در صورتی واجب است که فرد، خودش دست به قتل زده باشد و اگر سبب با واسطه در قتل بوده و یا به آن امر کرده، کفاره‌ای بر او واجب نیست.<ref>فخرالمحققین، إیضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۷۵۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> | ||
کفاره قتل، در قتل [[مسلمان]] خواه زن یا مرد، آزاد یا برده، عاقل یا دیوانه و بالغ و کودک، [[واجب]] است.<ref> آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶۸۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> | کفاره قتل، در قتل [[مسلمان]] خواه زن یا مرد، آزاد یا برده، عاقل یا دیوانه و بالغ و کودک، [[واجب]] است.<ref> آبی، کشف الرموز، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶۸۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> این حکم شامل جنینی که روح بدان دمیده نیز می‌شود.<ref> حائری، الشرح الصغیر، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۲۰.</ref> | ||
در وجوب کفاره جمع بر دیوانه و یا طفلی که دست به قتل بزند؛ اختلاف است؛ برخی نوشته‌اند که اکثراً بر این اعتقادند که باید از اموال آنها هزینه اطعام و آزاد کردن برده برداشت شده و روزه را خود فرد بعد از بهبودی و [[بلوغ]] بگیرد.<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، ص۱۶۱.</ref> | در وجوب کفاره جمع بر دیوانه و یا طفلی که دست به قتل بزند؛ اختلاف است؛ برخی نوشته‌اند که اکثراً بر این اعتقادند که باید از اموال آنها هزینه اطعام و آزاد کردن برده برداشت شده و روزه را خود فرد بعد از بهبودی و [[بلوغ]] بگیرد.<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، ص۱۶۱.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
در اینکه آیا با وجود [[قصاص]]، کفاره بر عهده قاتل است یا خیر، اختلافنظر وجود دارد؛ اکثر [[فقیه|فقها]] معتقدند که بعد از قصاص هزینه اطعام فقرا و انجام روزه از اموال قاتل برداشته می‌شود؛<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> همچنین اگر قاتل قبل از دادن کفاره کشته شود، هزینه کفاره از مال او برداشته می‌شود؛<ref>فقعانی، الدرالمنضود، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۳.</ref> همچنین اگر قاتل شامل حکم قصاص نباشد؛ مانند قتل فرزند به دست پدر، کفاره جمع بر او واجب است.<ref>علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۴۶۰.</ref> | در اینکه آیا با وجود [[قصاص]]، کفاره بر عهده قاتل است یا خیر، اختلافنظر وجود دارد؛ اکثر [[فقیه|فقها]] معتقدند که بعد از قصاص هزینه اطعام فقرا و انجام روزه از اموال قاتل برداشته می‌شود؛<ref>مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۰.</ref> همچنین اگر قاتل قبل از دادن کفاره کشته شود، هزینه کفاره از مال او برداشته می‌شود؛<ref>فقعانی، الدرالمنضود، ۱۴۱۸ق، ص۳۳۳.</ref> همچنین اگر قاتل شامل حکم قصاص نباشد؛ مانند قتل فرزند به دست پدر، کفاره جمع بر او واجب است.<ref>علامه حلی، تحریرالأحکام الشرعیة، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۴۶۰.</ref> | ||
اگر چند نفر با هم کسی را بکُشند بر هر کدام کفاره جمع واجب است.<ref>حلی،إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۷؛ | اگر چند نفر با هم کسی را بکُشند بر هر کدام کفاره جمع واجب است.<ref>حلی،إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۹۷؛ فخرالمحققین، إیضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۷۵۱؛ مجلسی، حدود و قصاص و دیات، تهران، ص۱۶۱.</ref> در برخی [[روایات]] آمده است که اگر کسی در [[ماه‌های حرام]]، دست به قتل بزند، در عمل به کفاره، باید در همان ماه‌ها، روزه بگیرد.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۱۰، ص۳۸۰-۳۸۱.</ref> | ||
== احکام == | == احکام == | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، تحقیق علی‌پناه اشتهاردی و حسن یزدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق. | * آبی، حسن بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، تحقیق علی‌پناه اشتهاردی و حسن یزدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق. | ||
* بحرانی، حسین بن محمد، سداد العباد و رشاد العباد، تحقیق محسن آل‌عصفور، قم، کتابفروشی محلاتی، ۱۴۲۱ق. | * بحرانی، حسین بن محمد، سداد العباد و رشاد العباد، تحقیق محسن آل‌عصفور، قم، کتابفروشی محلاتی، ۱۴۲۱ق. | ||
* بحرانی، حسین بن محمد، عیون الحقائق الناظرة فی تتمیم الحدائق، قم، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۱۰ق. | * بحرانی، حسین بن محمد، عیون الحقائق الناظرة فی تتمیم الحدائق، قم، دفتر انتشارات اسلامی، قم، ۱۴۱۰ق. | ||
* حائری، | * حائری، سید علی، الشرح الصغیر فی شرح مختصرالنافع - حدیقة المؤمنین، تحقیق سیدمهدی رجائی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلی | * حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلی احکام الأئمة - منتخب المسائل، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، ۱۴۱۲ق. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، | * حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، ۱۴۰۹ق. | ||
* حلی، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق. | ||
* حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، موسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق. | * علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، تحقیق ابراهیم بهادری، قم، موسسه امام صادق، ۱۴۲۰ق. | ||
* | * فخرالمحققین، محمد بن حسن، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، تحقیق سید حسین موسوی کرمانی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۳۸۷ق. | ||
* حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق. | * ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۰ق. | ||
* | * فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن، قم، انتشارات مرتضوی، ۱۴۲۵ق. | ||
* خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتائات، بیروت، الدار الاسلامیة، ۱۴۲۰ق، چاپ سوم. | * خامنه‌ای، سید علی، اجوبة الاستفتائات، بیروت، الدار الاسلامیة، ۱۴۲۰ق، چاپ سوم. | ||
* امام خمینی، | * امام خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیلة، قم، موسسه مطبوعات دارالعلم، ۱۴۰۹ق. | ||
* امام خمینی، | * امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل (محشی)، تحقیق سیدمحمدحسین بنی‌هاشمی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۴ق. | ||
* امام خمینی، | * امام خمینی، سید روح‌الله، توضیح المسائل، تحقیق مسلم قلی‌پور گیلانی، بی‌جا، ۱۴۲۶ق. | ||
* سیستانی، سید علی، توضیح المسائل، مشهد، دفتر حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی، ۱۳۹۳ش. | * سیستانی، سید علی، توضیح المسائل، مشهد، دفتر حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی، ۱۳۹۳ش. | ||
* شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، تحقیق محمدتقی مروارید و علی‌اصغر مروارید، بیروت، دارالتراث، ۱۴۱۰ق. | * شهید اول، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، تحقیق محمدتقی مروارید و علی‌اصغر مروارید، بیروت، دارالتراث، ۱۴۱۰ق. | ||
* شهید اول، محمد بن مکی، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، تحقیق رضا مختاری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۴ق. | * شهید اول، محمد بن مکی، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، تحقیق رضا مختاری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۴ق. | ||
* شهید ثانی، | * شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، حاشیة الإرشاد، تحقیق رضا مختاری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۱۴ق. | ||
* شهید ثانی، | * شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، حاشیة المختصر النافع، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۲۲ق. | ||
* شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | * شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۳ق. | ||
* صیمری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق جعفر کوثرانی، بیروت، دارالهادی، ۱۴۲۰ق. | * صیمری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، تحقیق جعفر کوثرانی، بیروت، دارالهادی، ۱۴۲۰ق. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | * طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
* عاملی، | * عاملی، بهاء‌الدین، جامع عباسی و تکمیل آن محشی، چاپ جدید، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۹ق. | ||
* فقعانی، علی بن علی، الدرالمنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود، تحقیق محمد برکت، قم، مکتبه امام العصر(عج) العلمیه، ۱۴۱۸ق. | * فقعانی، علی بن علی، الدرالمنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود، تحقیق محمد برکت، قم، مکتبه امام العصر(عج) العلمیه، ۱۴۱۸ق. | ||
* فقعانی، علی بن علی، مسائل ابن طی - المسائل الفقهیة، استنساخ از سلسله ینابیع الموده، بی‌تا. | * فقعانی، علی بن علی، مسائل ابن طی - المسائل الفقهیة، استنساخ از سلسله ینابیع الموده، بی‌تا. | ||
* کرمانشاهی، محمدعلی، مقامع الفضل، قم، موسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، ۱۴۲۱ق. | * کرمانشاهی، محمدعلی، مقامع الفضل، قم، موسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، ۱۴۲۱ق. | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، حدود و قصاص و دیات، تحقیق علی فاضل، تهران، موسسه نشر آثار اسلامی، بی‌تا. | * علامه مجلسی، محمدباقر، حدود و قصاص و دیات، تحقیق علی فاضل، تهران، موسسه نشر آثار اسلامی، بی‌تا. | ||
* مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق. | * مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ پنجاه و دوم، ۱۴۲۹ق. | * مکارم شیرازی، ناصر، توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ پنجاه و دوم، ۱۴۲۹ق. | ||