Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۰۳۵
ویرایش
دیه زن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح غلط املایی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
{{اصلی|دیه انسان}} | {{اصلی|دیه انسان}} | ||
دیه زن مالی است که در قبال لطمه زدن به زن، به او یا ورثه‌اش پرداخت می‌شود.{{مدرک}} دیه زن همانند دیه جان، مالی است که بدل جان انسان محسوب می‌شود و از جانب جانی(کسی که جنایت را مرتکب شده) به | دیه زن مالی است که در قبال لطمه زدن به زن، به او یا ورثه‌اش پرداخت می‌شود.{{مدرک}} دیه زن همانند دیه جان، مالی است که بدل جان انسان محسوب می‌شود و از جانب جانی(کسی که جنایت را مرتکب شده) به مَجنی عَلیه(کسی که به او آسیبی وارد شده) پرداخت می‌شود.<ref>دهخدا و دیگران، لغتنامه، ذیل واژه دیه، ج۸، ص۱۱۴۵۴.</ref> | ||
== نظر فقیهان == | == نظر فقیهان == | ||
در [[فقه]]، دیه زن به دو صورت مورد بررسی و [[فتوا]] | در [[فقه]]، دیه زن به دو صورت مورد بررسی و [[فتوا]] قرار گرفته است.<ref name=":2">مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۳.</ref> دیه نفس(بدن انسان) که مقدار دیه کامل زن و مرد است <ref name=":2" /> و [[دیه انسان|دیه عضو]](عضوی از بدن انسان).<ref>مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۴.</ref> | ||
=== دیه نفس=== | === دیه نفس=== | ||
فقهای [[شیعه]]، [[دیه انسان|دیه]] جنایت بر زن [[اسلام|مسلمان]] را نصف دیه مرد دانسته‌اند.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۶۳؛ شیخ طوسی، المبسوط، | فقهای [[شیعه]]، [[دیه انسان|دیه]] جنایت بر زن [[اسلام|مسلمان]] را نصف دیه مرد دانسته‌اند.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۶۳؛ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> به گفته شیخ مفید، اگر زنی به دست مردی کشته شود، در صورتی که موجب دیه بشود، قاتل باید نیمی از دیه را بپردازد.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۳۹.</ref> همچنین فقیهان معاصر<ref>مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶؛ شیرازی، الفقه کتاب الدیات، ص۴۵؛ جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۰؛</ref> نظیر [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۵۹۷.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]،<ref>خویی، مبانی تکمله المنهاج، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۵۴.</ref> نیز همین نظر را دارند. فقیهان دیگر مذاهب اسلامی در نصف بودن دیه زن مانند فقیهان شیعه فتوا داده‌اند<ref>سرخسی، المبسوط، ۱۴۰۶ق، ج۲۶، ص۷۹؛ شربینی، مغنی، دارالفکر، ج۴، ص۵۶؛ سلطانی، مبانی تنصیف دیه زن، ۱۳۹۵ش، ص۳۰.</ref> و به گفته شیخ طوسی همه فقها به غیر از ابن علیه و اصم بر این رأی اتفاق‌نظر دارند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامیة، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> همچنین گفته شده که پیش از [[اسلام]] نیز در میان قبایل عرب دیه زن نیمی از دیه مرد بوده است.<ref>جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۹۷۶م،ج۵،ص۵۹۳.</ref> | ||
البته [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]]<ref name=":5">ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله | البته [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]]<ref name=":5">ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریۀ آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۴.</ref> و [[محمدابراهیم جناتی]]<ref name=":6">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶.</ref> از فقهای شیعه و ابن علیه و اصم،<ref>ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریۀ آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۳-۴.</ref> از فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] دیه زن و مرد را برابر دانسته‌اند. همچنین به [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] نیز نسبت داده شده که وی نیز قائل به تساوی دیه زن و مرد بوده است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۶؛ مهریور،«بررسی تفاوت دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی آن»، ص۴۲-۴۳؛ باقری و مختاری، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۳.</ref> | ||
===دیه اعضا=== | ===دیه اعضا=== | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==== ادله قرآنی ==== | ==== ادله قرآنی ==== | ||
[[مجتهد|فقیهان]] به برخی از عبارات [[قرآن]] در خصوص دیه زن استناد نموده‌اند. [[محمد صادقی تهرانی]] معتقد است عبارت {{عربی| | [[مجتهد|فقیهان]] به برخی از عبارات [[قرآن]] در خصوص دیه زن استناد نموده‌اند. [[محمد صادقی تهرانی]] معتقد است عبارت {{عربی|«وَالْأُنْثَیٰ بِالْأُنْثَیٰ»}} در آیه ۱۷۸ [[سوره بقره]]{{یادداشت|وَمَا کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً ۚ وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِیةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَیٰ أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ یصَّدَّقُوا ۚ فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ وَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَینَکمْ وَبَینَهُمْ مِیثَاقٌ فَدِیةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَیٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ فَمَنْ لَمْ یجِدْ فَصِیامُ شَهْرَینِ مُتَتَابِعَینِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَکانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکیمًا.}} حاکی از تفاوت دیه زن و مرد است که عبارت {{عربی|«ٱلنَّفۡسَ بِٱلنَّفۡسِ»}} آیهٔ ۴۵ [[سوره مائده]]{{یادداشت|یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیکمُ الْقِصَاصُ فِی الْقَتْلَی ۖ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَیٰ بِالْأُنْثَیٰ ۚ فَمَنْ عُفِی لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَیهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِک تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَیٰ بَعْدَ ذَٰلِک فَلَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ.}} را نسخ می‌کند. آیه ۴۵ سوره مائده درصدد بیان حکم [[تورات]] است، اما آیه ۱۷۸ سوره بقره حکمی قرآنی است.<ref>بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۶-۱۷.</ref> در مقابل فقیهانی که به برابری دیه زن و مرد قائلند گفته‌اند در آیه ۹۲ [[سوره نساء]] به [[دیه انسان]] اشاره دارد و آیه مذکور دلیل بر یکسان بودن دیه همه انسان‌هاست<ref>صانعی، منتخب الاحکام، ص۳۳۰؛ بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۵-۱۶.</ref> و کلمه «مَن» دلالت بر مرد و زن دارد.<ref>باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۴؛ رشیدرضا، المنار، ۱۹۹۰م، ج۵، ص۲۷۰-۲۷۱.</ref> آیت‌الله صانعی نیز معتقد است دلیلی برای استثناء به مفهوم بدون قید [[آیه]] وجود ندارد.<ref>صانعی، منتخب الاحکام، ص۳۳۰؛صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۱۵.</ref> | ||
==== روایات مرتبط ==== | ==== روایات مرتبط ==== | ||
قائلین به نصف بودن دیه زن نسبت به مرد، به [[حدیث|روایات]] متعددی استناد کرده‌اند، از جمله حدیثی که [[عبدالله بن مسکان]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل کرده و همچنین صحیحه حلبی<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹-۶۰.</ref> | قائلین به نصف بودن دیه زن نسبت به مرد، به [[حدیث|روایات]] متعددی استناد کرده‌اند، از جمله حدیثی که [[عبدالله بن مسکان]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل کرده و همچنین صحیحه حلبی<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹-۶۰.</ref> که در این دو حدیث دیه زن، نصف دیه مرد دانسته شده است.<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹.</ref> به گفته عده‌ای از محققان روایات مذکور، یا صحیحه‌اند یا موثقه و یا [[تواتر|متواترند]] یا [[حدیث (اقسام)|مستفیضه]].<ref>سلطانی، مبانی تنصیف دیه زن، ۱۳۹۵ش، ص۳۳.</ref> همچنین به روایات موجود در موضوع [[قصاص]] نیز استناد شده است.<ref>حاجی ده‌آبادی، «قصاص و دیه زن»، ص۱۵۷.</ref> | ||
[[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]] ضمن بررسی روایات مذکور، این روایات را از منظر سندی و یا محتوایی غیرقابل استناد دانسته است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۵-۶۷.</ref> برخی محققان در نقد روش آیت‌الله صانعی گفته‌اند که روایات بیانگر مسائل جزئی و فرعی [[آیه|آیات]] هستند و زمانی استناد به [[قرآن]] بدون [[حدیث|روایات]] صحیح است که از وجود روایت مأیوس شویم.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله | [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]] ضمن بررسی روایات مذکور، این روایات را از منظر سندی و یا محتوایی غیرقابل استناد دانسته است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۵-۶۷.</ref> برخی محققان در نقد روش آیت‌الله صانعی گفته‌اند که روایات بیانگر مسائل جزئی و فرعی [[آیه|آیات]] هستند و زمانی استناد به [[قرآن]] بدون [[حدیث|روایات]] صحیح است که از وجود روایت مأیوس شویم.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریۀ آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۵.</ref> دیگر اینکه در این بررسی، تمامی روایات بررسی نشده و برخی از روایات بررسی شده، با وجود اینکه صحیحه‌اند، به دلیل ناسازگاری با اطلاق قرآن، رد شده‌اند که مقبول نیست.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریۀ آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۹.</ref> از دیگر اشکالات بر روایات نصف بودن دیه زن، یکی از روایان آن به نام [[محمد بن عیسی یقطینی|محمد بن عیسی بن عبید]] است. در پاسخ گفته شده، روایات بسیاری درباره نصف بودن دیه زن موجود است که نام محمد بن عیسی در میان [[راوی|راویان]] آنها نیست. همچنین بزرگان حدیث ایراد بر راوی مذکور را نپذیرفته و [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] از این روایت با عنوان صحیحه یاد کرده است.<ref>حسینی اشکوری، «دیه زن»، ص۳۹.</ref> | ||
ابوبکر اصم و ابن علیه نیز در مورد برابری دیه زن و مرد<ref>باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۱.</ref> به روایاتی که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] [[دیه انسان]] را بدون ذکر مرد یا زن بودن یکصد شتر قرار داده است استناد نموده‌اند.<ref>بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۶؛ باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۱-۵۲.</ref> | ابوبکر اصم و ابن علیه نیز در مورد برابری دیه زن و مرد<ref>باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۱.</ref> به روایاتی که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] [[دیه انسان]] را بدون ذکر مرد یا زن بودن یکصد شتر قرار داده است استناد نموده‌اند.<ref>بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۶؛ باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۱-۵۲.</ref> | ||
==== اجماع فقها ==== | ==== اجماع فقها ==== | ||
[[اجماع]] دلیل دیگری که [[مجتهد|فقیهان]] آن را مبنای نصف بودن دیه زن نسبت به مرد قرار داده‌اند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه | [[اجماع]] دلیل دیگری که [[مجتهد|فقیهان]] آن را مبنای نصف بودن دیه زن نسبت به مرد قرار داده‌اند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامیة، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> گفته شده اجماع تنها در میان فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] مورد استناد است و در میان اصولیون شیعه جایگاهی ندارد<ref name=":1">باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۶۵.</ref> و به دلیل اینکه اجماع مدرکی است، فاقد اعتبار است.<ref name=":1" /> [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]] نیز اجماع که دلیل دیگر فتوای نابرابری دیه زن و مرد است را نیز مورد نقد قرار داده، فقیهی که اجماع را نقل نموده را مردد و اجماع را هم مدرکی(اجماع همه فقیهان بر اساس مدارک موجود در پیرامون موضوع) دانسته و آن را رد می‌کند.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۵-۶۷.</ref> | ||
== حکمت تنصیف دیه زن== | == حکمت تنصیف دیه زن== | ||
[[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از اینکه در [[قرآن|قرآن کریم]] انسان‌هایی نظیر عالم و جاهل مساوی دانسته نشده<ref>سوره زمر، آیه۹.</ref>و دیه آنها برابر است نتیجه می‌گیرد که دیه به ارزش افراد وابسته نیست<ref name=":4">جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۰.</ref> و تساوی دیه عالم با جاهل نه بر منزلت جاهل اضافه می‌کند و نه از مقام عالم می‌کاهد، در زن و مرد نیز این‌گونه است.<ref>جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۱.</ref> | [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] از اینکه در [[قرآن|قرآن کریم]] انسان‌هایی نظیر عالم و جاهل مساوی دانسته نشده<ref>سوره زمر، آیه۹.</ref>و دیه آنها برابر است نتیجه می‌گیرد که دیه به ارزش افراد وابسته نیست<ref name=":4">جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۰.</ref> و تساوی دیه عالم با جاهل نه بر منزلت جاهل اضافه می‌کند و نه از مقام عالم می‌کاهد، در زن و مرد نیز این‌گونه است.<ref>جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۱.</ref> | ||
[[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]]، موسوی بجنوردی و محقق داماد یکی از علت‌های نصف بودن دیه زن نسبت به مرد را نان‌آور بودن مردان (مسأله اقتصادی نه انسانی) دانسته‌اند.<ref name=":0">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و | [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]]، موسوی بجنوردی و محقق داماد یکی از علت‌های نصف بودن دیه زن نسبت به مرد را نان‌آور بودن مردان (مسأله اقتصادی نه انسانی) دانسته‌اند.<ref name=":0">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶.</ref> [[سید محمد حسینی شیرازی]] نیز معتقد است تفاوت دیه زن و مرد، تفاوت حقوق آنها نیست؛ بلکه زن بخشی از حقوق را به صورت مباشر به دست می‌آورد و بخشی را از طریق مرد که تکفل وی را بر عهده دارد.<ref name=":3">شیرازی، الفقه کتاب الدیات، ص۴۵.</ref> عده‌ای نیز این حکم را بر اساس فطرت انسانی و عمل خلاف [[فطرت]] را (برای مثال کار کردن زن) عاملی بر تغییر حکم نمی‌دانند.<ref name=":0" /> | ||
آیت‌الله صانعی فلسفه‌ای که فقیهان درباره نصف بودن دیه زن نسبت به مرد عنوان نموده‌اند، [[استحسان]] دانسته<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۷.</ref> و آن را با واقعیات جامعه امروز مطابق نمی‌داند.<ref> صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۸.</ref> | آیت‌الله صانعی فلسفه‌ای که فقیهان درباره نصف بودن دیه زن نسبت به مرد عنوان نموده‌اند، [[استحسان]] دانسته<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۷.</ref> و آن را با واقعیات جامعه امروز مطابق نمی‌داند.<ref> صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۸.</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
دیه زن در قانون مجازات اسلامی نیز آمده است. بنابر ماده ۳۸۲ قانون مجازات اسلامی، اگر مرد مسلمانی، زن مسلمانی را عمدا بکشد، برای اجرای قصاص باید ولی زن پیش از قصاص قاتل، نصف [[دیه انسان|دیه مرد]] را به او بپردازد.<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده۳۸۲.</ref> همچنین بنا بر قانون مجازات اسلامی، «زن و مرد [[اسلام|مسلمان]]، در قصاص عضو برابرند... لکن اگر دیه جنایت وارد بر زن، مساوی یا بیش از ثلث دیه کامل باشد، قصاص پس از پرداخت نصف دیه... اجرا می‌شود.»<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده ۳۸۸.</ref> بنا بر ماده ۵۶۰ قاون مجازات اسلامی نیز، دیه زن تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد، یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود، دیه زن به نصف تقلیل می‌یابد.<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده ۵۶۰.</ref> | دیه زن در قانون مجازات اسلامی نیز آمده است. بنابر ماده ۳۸۲ قانون مجازات اسلامی، اگر مرد مسلمانی، زن مسلمانی را عمدا بکشد، برای اجرای قصاص باید ولی زن پیش از قصاص قاتل، نصف [[دیه انسان|دیه مرد]] را به او بپردازد.<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده۳۸۲.</ref> همچنین بنا بر قانون مجازات اسلامی، «زن و مرد [[اسلام|مسلمان]]، در قصاص عضو برابرند... لکن اگر دیه جنایت وارد بر زن، مساوی یا بیش از ثلث دیه کامل باشد، قصاص پس از پرداخت نصف دیه... اجرا می‌شود.»<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده ۳۸۸.</ref> بنا بر ماده ۵۶۰ قاون مجازات اسلامی نیز، دیه زن تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد، یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود، دیه زن به نصف تقلیل می‌یابد.<ref>قانون مجازات اسلامی، ماده ۵۶۰.</ref> | ||
همچنین در تبصره‌ای که در سال ۱۳۹۲ش به ماده ۵۵۱ تبصره‌ای اضافه شد، آمده است: «در کلیه جنایاتی که | همچنین در تبصره‌ای که در سال ۱۳۹۲ش به ماده ۵۵۱ تبصره‌ای اضافه شد، آمده است: «در کلیه جنایاتی که مجنیٌ‌علیه مرد نیست، معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد از صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود.»<ref>قانون مجازات اسلامی، تبصره ماده ۵۵۱.</ref> | ||
== کتابشناسی== | == کتابشناسی== | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابراهیم نژاد، محمد، «بررسی و نقد ادله | * ابراهیم نژاد، محمد، «بررسی و نقد ادله نظریۀ آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، فقه و حقوق اسلامی، شماره۱۲، بهارو تابستان۱۳۹۵. | ||
* احسانی، محمدیاسین، تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی، قم، نشر المصطفی،۱۳۹۰ش. | * احسانی، محمدیاسین، تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی، قم، نشر المصطفی،۱۳۹۰ش. | ||
* امام خمینی، سیدروح الله، تحریر الوسیله، | * امام خمینی، سیدروح الله، تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، ۱۴۳۴ق. | ||
* «[https://fa.euronews.com/2016/03/14/iran-bloodmoney-women-men-laws با تایید شورای نگهبان: دیه زن و مرد در بیمه تصادفات رانندگی برابر شد]»، تارنمای خبری یورونیوز، تاریخ درج:۲۳ دی۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۲ خرداد۱۳۹۸. | * «[https://fa.euronews.com/2016/03/14/iran-bloodmoney-women-men-laws با تایید شورای نگهبان: دیه زن و مرد در بیمه تصادفات رانندگی برابر شد]»، تارنمای خبری یورونیوز، تاریخ درج:۲۳ دی۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۲ خرداد۱۳۹۸. | ||
* بابیوردی، سهیلا، «تفاوت زن و مرد در دیه»، فصلنامه جستارهای فلسفی، شماره۷، بهار و تابستان۱۳۸۵. | * بابیوردی، سهیلا، «تفاوت زن و مرد در دیه»، فصلنامه جستارهای فلسفی، شماره۷، بهار و تابستان۱۳۸۵. | ||
* | * باقری، احمد و نادر مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ۷۴، زمستان۱۳۸۵. | ||
* جواد، المفصل فی | * جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ دوم، ۱۹۷۶م. | ||
* جوادی آملی، ناصر، زن در آیینه جلال و جمال، قم، نشر اسرا، ۱۳۸۶ش. | * جوادی آملی، ناصر، زن در آیینه جلال و جمال، قم، نشر اسرا، ۱۳۸۶ش. | ||
* حاجی ده‌آبادی، احمد، «قصاص و دیه زن»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره۲۲، پاییز۱۳۸۸. | * حاجی ده‌آبادی، احمد، «قصاص و دیه زن»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره۲۲، پاییز۱۳۸۸. | ||
* حرعاملی، | * حرعاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تهران، نشر اسلامیه، ۱۳۸۷ش. | ||
* حسینی اشکوری، سیدعلی، «دیه زن»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره۳، بهار۱۳۸۵. | * حسینی اشکوری، سیدعلی، «دیه زن»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره۳، بهار۱۳۸۵. | ||
* خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، قم، موسسه احیاء آثار امام خویی، چاپ سوم، ۱۴۲۸ق. | * خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، قم، موسسه احیاء آثار امام خویی، چاپ سوم، ۱۴۲۸ق. | ||
* دهخدا، علی‌اکبر و دیگران، لغتنامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش. | * دهخدا، علی‌اکبر و دیگران، لغتنامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش. | ||
* «[https://www.tabnak.ir/fa/news/296478 دیه مرد و زن برابرنشده؛ مابه‌التفاوت پرداخت می‌شود]»، تارنمای خبری تابناک، تاریخ درج:۱۹ اسفند۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۲ خرداد۱۳۹۸. | * «[https://www.tabnak.ir/fa/news/296478 دیه مرد و زن برابرنشده؛ مابه‌التفاوت پرداخت می‌شود]»، تارنمای خبری تابناک، تاریخ درج:۱۹ اسفند۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۲ خرداد۱۳۹۸. | ||
* رشیدرضا، محمد بن علی‌رضا القلمونی الحسینی، المنار، قاهره، هیئت | * رشیدرضا، محمد بن علی‌رضا القلمونی الحسینی، المنار، قاهره، هیئت المصری العامه للکتاب، ۱۹۹۰م. | ||
* سرخسی، شمس الائمه محمدبن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق. | * سرخسی، شمس الائمه محمدبن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق. | ||
* سلطانی، قدرت‌الله، مبانی تنصیف دیه زن موافقان و مخالفان، تهران، نشر فرهنگ سبز، ۱۳۹۵ش. | * سلطانی، قدرت‌الله، مبانی تنصیف دیه زن موافقان و مخالفان، تهران، نشر فرهنگ سبز، ۱۳۹۵ش. | ||
* شربینی، خطیب محمد بن | * شربینی، خطیب محمد بن احمد،مغنی المحتاج الی معرفه المعانی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. | ||
* شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه | * شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، مکتبة المرتضویة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعه، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | * شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعه، قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق. | ||
* صانعی، یوسف، فقه و زندگی، قم، موسسه فقه الثقلین، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | * صانعی، یوسف، فقه و زندگی، قم، موسسه فقه الثقلین، چاپ سوم، ۱۳۸۵ش. | ||
* صانعی، یوسف، منتخب الاحکام، قم، انتشارات میثم تمار، ۱۳۸۲ش. | * صانعی، یوسف، منتخب الاحکام، قم، انتشارات میثم تمار، ۱۳۸۲ش. | ||
* مالک بن انس، الموطأ، بیروت، دارالاحیا التراث العربی،۱۴۰۶ق. | * مالک بن انس، الموطأ، بیروت، دارالاحیا التراث العربی،۱۴۰۶ق. | ||
* مزیجانی، حسین و غلامرضا عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و | * مزیجانی، حسین و غلامرضا عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی حقوق و فقه، شماره ۱۲، بهار۱۳۹۶. | ||
* مزیجانی، حسین و غلامرضا عارفیان، «دیه زن و مرد از نظر فقه اسلامی و | * مزیجانی، حسین و غلامرضا عارفیان، «دیه زن و مرد از نظر فقه اسلامی و قانون مجازات»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی حقوق و فقه، شماره ۱۲، بهار۱۳۹۶. | ||
* مهریور، حسین، «بررسی تفاوت دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی آن»، فصلنامه متین، شماره۲، بهار۱۳۷۸. | * مهریور، حسین، «بررسی تفاوت دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی آن»، فصلنامه متین، شماره۲، بهار۱۳۷۸. | ||
* نجفی جواهری، محمدحسن(صاحب جواهر)، جواهر الکلام، بیروت، داراحیا التراث العربی، ۱۳۶۲ش. | * نجفی جواهری، محمدحسن(صاحب جواهر)، جواهر الکلام، بیروت، داراحیا التراث العربی، ۱۳۶۲ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||