۱۷٬۱۳۹
ویرایش
دیه زن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
اصلاح غلط املایی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (←حکمت تصنیف دیه زن) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح غلط املایی) |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
در [[فقه]]، دیه زن به دو صورت مورد بررسی و [[فتوا]] قرار گرفته است.<ref name=":2">مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۳.</ref> دیه نفس(بدن انسان) که مقدار دیه کامل زن و مرد است <ref name=":2" /> و [[دیه انسان|دیه عضو]](عضوی از بدن انسان).<ref>مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۴.</ref> | در [[فقه]]، دیه زن به دو صورت مورد بررسی و [[فتوا]] قرار گرفته است.<ref name=":2">مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۳.</ref> دیه نفس(بدن انسان) که مقدار دیه کامل زن و مرد است <ref name=":2" /> و [[دیه انسان|دیه عضو]](عضوی از بدن انسان).<ref>مزیجانی، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۴۴.</ref> | ||
=== دیه نفس=== | === دیه نفس=== | ||
فقهای [[شیعه]]، [[دیه انسان|دیه]] جنایت بر زن [[اسلام|مسلمان]] را نصف دیه مرد دانسته‌اند.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۶۳؛ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> به گفته شیخ مفید، اگر زنی به دست مردی کشته شود، در صورتی که موجب دیه بشود، قاتل باید نیمی از دیه را بپردازد.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۳۹.</ref> همچنین فقیهان معاصر<ref>مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶؛ شیرازی، الفقه کتاب الدیات، ص۴۵؛ جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۰؛</ref> نظیر [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۵۹۷.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]،<ref>خویی، مبانی تکمله المنهاج، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۵۴.</ref> نیز همین نظر را دارند. فقیهان دیگر مذاهب اسلامی در نصف بودن دیه زن مانند فقیهان شیعه فتوا داده‌اند<ref>سرخسی، المبسوط، ۱۴۰۶ق، ج۲۶، ص۷۹؛ شربینی، مغنی، دارالفکر، ج۴، ص۵۶؛ سلطانی، مبانی | فقهای [[شیعه]]، [[دیه انسان|دیه]] جنایت بر زن [[اسلام|مسلمان]] را نصف دیه مرد دانسته‌اند.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۶۳؛ شیخ طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> به گفته شیخ مفید، اگر زنی به دست مردی کشته شود، در صورتی که موجب دیه بشود، قاتل باید نیمی از دیه را بپردازد.<ref>شیخ مفید، المقنعه،۱۴۱۰ق، ص۷۳۹.</ref> همچنین فقیهان معاصر<ref>مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶؛ شیرازی، الفقه کتاب الدیات، ص۴۵؛ جوادی آملی، زن در آیینه جلال و جمال، ص۱۵۰؛</ref> نظیر [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۵۹۷.</ref> [[سید ابوالقاسم خویی|آیت‌الله خویی]]،<ref>خویی، مبانی تکمله المنهاج، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۵۴.</ref> نیز همین نظر را دارند. فقیهان دیگر مذاهب اسلامی در نصف بودن دیه زن مانند فقیهان شیعه فتوا داده‌اند<ref>سرخسی، المبسوط، ۱۴۰۶ق، ج۲۶، ص۷۹؛ شربینی، مغنی، دارالفکر، ج۴، ص۵۶؛ سلطانی، مبانی تنصیف دیه زن، ۱۳۹۵ش، ص۳۰.</ref> و به گفته شیخ طوسی همه فقها به غیر از ابن علیه و اصم بر این رأی اتفاق‌نظر دارند.<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامية، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۱۴۸.</ref> همچنین گفته شده که پیش از [[اسلام]] نیز در میان قبایل عرب دیه زن نیمی از دیه مرد بوده است.<ref>جواد، المفصل فی تاريخ العرب قبل الاسلام، ۱۹۷۶م،ج۵،ص۵۹۳.</ref> | ||
البته [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]]<ref name=":5">ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۴.</ref> و [[محمدابراهیم جناتی]]<ref name=":6">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶.</ref> از فقهای شیعه و ابن علیه و اصم،<ref>ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۳-۴.</ref> از فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] دیه زن و مرد را برابر دانسته‌اند. همچنین به [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] نیز نسبت داده شده که وی نیز قائل به تساوی دیه زن و مرد بوده است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۶؛ مهریور،«بررسی تفاوت دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی آن»، ص۴۲-۴۳؛ باقری و مختاری، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۳.</ref> | البته [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]]<ref name=":5">ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۴.</ref> و [[محمدابراهیم جناتی]]<ref name=":6">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶.</ref> از فقهای شیعه و ابن علیه و اصم،<ref>ابراهیم نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۳-۴.</ref> از فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] دیه زن و مرد را برابر دانسته‌اند. همچنین به [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] نیز نسبت داده شده که وی نیز قائل به تساوی دیه زن و مرد بوده است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۶؛ مهریور،«بررسی تفاوت دیه زن و مرد در قانون مجازات اسلامی و مبانی فقهی آن»، ص۴۲-۴۳؛ باقری و مختاری، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۳.</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==== روایات مرتبط ==== | ==== روایات مرتبط ==== | ||
قائلین به نصف بودن دیه زن نسبت به مرد، به [[حدیث|روایات]] متعددی استناد کرده‌اند، از جمله حدیثی که [[عبدالله بن مسکان]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل کرده و همچنین صحیحه حلبی<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹-۶۰.</ref> که در این دو حدیث دیه زن، نصف دیه مرد دانسته شده است.<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹.</ref> به گفته عده‌ای از محققان روایات مذکور، یا صحیحه‌اند یا موثقه و یا [[تواتر|متواترند]] یا [[حدیث (اقسام)|مستفیضه]].<ref>سلطانی، مبانی | قائلین به نصف بودن دیه زن نسبت به مرد، به [[حدیث|روایات]] متعددی استناد کرده‌اند، از جمله حدیثی که [[عبدالله بن مسکان]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل کرده و همچنین صحیحه حلبی<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹-۶۰.</ref> که در این دو حدیث دیه زن، نصف دیه مرد دانسته شده است.<ref>حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۳۸۷ش، ج۱۹،ص۵۹.</ref> به گفته عده‌ای از محققان روایات مذکور، یا صحیحه‌اند یا موثقه و یا [[تواتر|متواترند]] یا [[حدیث (اقسام)|مستفیضه]].<ref>سلطانی، مبانی تنصیف دیه زن، ۱۳۹۵ش، ص۳۳.</ref> همچنین به روایات موجود در موضوع [[قصاص]] نیز استناد شده است.<ref>حاجی ده‌آبادی، «قصاص و دیه زن»، ص۱۵۷.</ref> | ||
[[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]] ضمن بررسی روایات مذکور، این روایات را از منظر سندی و یا محتوایی غیرقابل استناد دانسته است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۵-۶۷.</ref> برخی محققان در نقد روش آیت‌الله صانعی گفته‌اند که روایات بیانگر مسائل جزئی و فرعی [[آیه|آیات]] هستند و زمانی استناد به [[قرآن]] بدون [[حدیث|روایات]] صحیح است که از وجود روایت مأیوس شویم.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۵.</ref> دیگر اینکه در این بررسی، تمامی روایات بررسی نشده و برخی از روایات بررسی شده، با وجود اینکه صحیحه‌اند، به دلیل ناسازگاری با اطلاق قرآن، رد شده‌اند که مقبول نیست.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۹.</ref> از دیگر اشکالات بر روایات نصف بودن دیه زن، یکی از روایان آن به نام [[محمد بن عیسی یقطینی|محمد بن عیسی بن عبید]] است. در پاسخ گفته شده، روایات بسیاری درباره نصف بودن دیه زن موجود است که نام محمد بن عیسی در میان [[راوی|راویان]] آنها نیست. همچنین بزرگان حدیث ایراد بر راوی مذکور را نپذیرفته و [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] از این روایت با عنوان صحیحه یاد کرده است.<ref>حسینی اشکوری، «دیه زن»، ص۳۹.</ref> | [[یوسف صانعی|آیت‌الله صانعی]] ضمن بررسی روایات مذکور، این روایات را از منظر سندی و یا محتوایی غیرقابل استناد دانسته است.<ref>صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۶۵-۶۷.</ref> برخی محققان در نقد روش آیت‌الله صانعی گفته‌اند که روایات بیانگر مسائل جزئی و فرعی [[آیه|آیات]] هستند و زمانی استناد به [[قرآن]] بدون [[حدیث|روایات]] صحیح است که از وجود روایت مأیوس شویم.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۵.</ref> دیگر اینکه در این بررسی، تمامی روایات بررسی نشده و برخی از روایات بررسی شده، با وجود اینکه صحیحه‌اند، به دلیل ناسازگاری با اطلاق قرآن، رد شده‌اند که مقبول نیست.<ref>ابراهیم‌نژاد، «بررسی و نقد ادله نظریه‌ی آیت‌الله صانعی در برابری دیه زن و مرد مسلمان»، ص۹.</ref> از دیگر اشکالات بر روایات نصف بودن دیه زن، یکی از روایان آن به نام [[محمد بن عیسی یقطینی|محمد بن عیسی بن عبید]] است. در پاسخ گفته شده، روایات بسیاری درباره نصف بودن دیه زن موجود است که نام محمد بن عیسی در میان [[راوی|راویان]] آنها نیست. همچنین بزرگان حدیث ایراد بر راوی مذکور را نپذیرفته و [[مقدس اردبیلی|محقق اردبیلی]] از این روایت با عنوان صحیحه یاد کرده است.<ref>حسینی اشکوری، «دیه زن»، ص۳۹.</ref> | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
* رشیدرضا، محمد بن علی‌رضا القلمونی الحسینی، المنار، قاهره، هیئت المصریّ العامه للکتاب، ۱۹۹۰م. | * رشیدرضا، محمد بن علی‌رضا القلمونی الحسینی، المنار، قاهره، هیئت المصریّ العامه للکتاب، ۱۹۹۰م. | ||
* سرخسی، شمس الائمه محمدبن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق. | * سرخسی، شمس الائمه محمدبن احمد، المبسوط، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ق. | ||
* سلطانی، قدرت‌الله، مبانی | * سلطانی، قدرت‌الله، مبانی تنصیف دیه زن موافقان و مخالفان، تهران، نشر فرهنگ سبز، ۱۳۹۵ش. | ||
* شربینی، خطیب محمد بن احمد ،مغنی المحتاج الی معرفه المعانی، بیروت، دارالفکر، بیٰ‌‌تا. | * شربینی، خطیب محمد بن احمد ،مغنی المحتاج الی معرفه المعانی، بیروت، دارالفکر، بیٰ‌‌تا. | ||
* شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامية، تهران، مکتبة المرتضویة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | * شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامية، تهران، مکتبة المرتضویة، چاپ سوم، ۱۳۸۷ق. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
* مبانی | * مبانی تنصیف دیه زن؛ مخالفان و موافقان، نوشته قدرت‌الله سلطانی، نشر فرهنگ سبز. | ||
* تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی، نوشته محمدیاسین احسانی، نشر المصطفی. | * تفاوت دیه زن و مرد از دیدگاه مذاهب اسلامی، نوشته محمدیاسین احسانی، نشر المصطفی. | ||
* | * | ||