غیرت: تفاوت میان نسخه‌ها

غیرت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ آوریل ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۴۳

۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ آوریل ۲۰۱۸

جز

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Salehi

Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor

۴٬۰۸۸

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{اخلاق-عمودی}}
-'''غیرت''' به معنای حمیت و غضب، صفتی است [[اخلاق|اخلاقی]] که انسان را به دفاع از [[دین]] و آیین، [[آبرو]] و ناموس، مال و [[وطن]] خود برمی‌انگیزد و از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه می‌گیرد. واژه غیرت به صورت مستقیم در [[قرآن]] ذکر نشده اما برخی [[آیات]] به صورت ضمنی به آن اشاره دارد. غیرت در [[روایات]] زیادی بکار رفته و از مضمون آنها برمی‌آید که غیرت ریشه در [[فطرت]] آدمی دارد و انسان، غیور آفریده شده است. غیرت از جمله فضائل اخلاقی است که صاحب نظران در مورد آن به بخث پرداخته‌اند و بر انواع مختلفی از جمله دینی، ملی و ناموسی تقسیم می‌شود. برای غیرت آثاری مانند تکلمیل [[دین]]، عفت و پاکدامنی، تامین امینت اخلاقی جامعه، مدیریت صحیح خانواده و ... ذکر شده است. برای بی‌غیرتی دلائلی از جمله اختلاط محرم و نامحرم، نگاه به نامحرم و خوردن گوشت خوک ذکر شده است. در روایات از زیاده‌روی در غیرت نهی شده و میان آن و تعصب و [[حسد]] تفاوت گذاشته شده است. غیرت در مسائل [[فقه|فقهی]] و حقوقی نیز کاربرد پیدا کرده و در اشعار فارسی در مدح آن سروده‌هایی وارد شده است.
+'''غیرت''' به معنای حمیت و غضب، صفتی است [[اخلاق|اخلاقی]] که انسان را به دفاع از [[دین]] و آیین، [[آبرو]] و ناموس، مال و [[وطن]] خود برمی‌انگیزد و از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه می‌گیرد. واژه غیرت به صورت مستقیم در [[قرآن]] ذکر نشده اما برخی [[آیات]] به صورت ضمنی به آن اشاره دارد. غیرت در [[روایات]] زیادی بکار رفته و از مضمون آنها برمی‌آید که غیرت ریشه در [[فطرت]] آدمی دارد و انسان، غیور آفریده شده است. غیرت از جمله فضائل اخلاقی است که صاحب نظران در مورد آن به بخث پرداخته‌اند و بر انواع مختلفی از جمله دینی، ملی و ناموسی تقسیم می‌شود. برای غیرت آثاری مانند تکلمیل [[دین]]، عفت و پاکدامنی، تامین امینت اخلاقی جامعه، مدیریت صحیح خانواده و ... ذکر شده است. برای بی‌غیرتی دلائلی از جمله اختلاط محرم و نامحرم، نگاه به نامحرم و خوردن گوشت خوک ذکر شده است. در روایات از زیاده‌روی در غیرت نهی شده و میان آن و [[تعصب]] و [[حسد]] تفاوت گذاشته شده است. غیرت در مسائل [[فقه|فقهی]] و حقوقی نیز کاربرد پیدا کرده و در اشعار فارسی در مدح آن سروده‌هایی وارد شده است.
 ==مفهوم شناسی==
 غیرت به معنای حمیت، غضب و رَشک بردن است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۸ق، ج۱۰، ص۱۵۶و۳۴۸</ref>، و به صفتی انسانی اشاره دارد که انسان را وادار به دفاع از دین و آیین، آبرو و ناموس، مال و کشور خود می‌کند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۴۳۱.</ref> به انسان‌های غیرتمند غیور می‌گویند.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۸۹۶.</ref> <br />
@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 در [[روایات]] [[شیعه]] غیرت از صفات [[خداوند]] قرار داده شده، خدایی که بی‌غیرتی را نمی‌پسندد.<ref>کلینی، اصول کافی، ۱۴۰۱، ج۸، ص۳۷۲.</ref> در این روایات غیرت همراه با کرامت و عزت آمده؛ به این معنا که میزان [[کرامت]] و [[عزت]] انسان به میزان بهره‌مندی او از غیرت بستگی دارد.<ref>نهج البلاغه، حکمت۳۰۵.</ref> در روایات مردان بی‌غیرت [[لعن]] شده،<ref>شیخ حرعاملی، وسایل الشیعه، ۱۴۱۴ق، ج۲۰، ص۲۳۵.</ref> [[بهشت]] را بر آنها [[حرام]] دانسته<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۵۳، ص۲۴۹.</ref> و [[نماز]]آنها را مورد قبول نمی‌داند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۷۶، ص۱۱۵.</ref> همچنین گفته شده، مردی که در مورد رفتار ناسالم همسرش بی‌تفاوت باشد، از سوی [[فرشته|فرشتگان]] بی‌غیرت نام گرفته، از او به عنوان «منکوس القلب» (کج‌سرشت و وارونه‌دل) یاد شده که روح [[ایمان]] از او گرفته شده و خداوند از او بیزار است.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> <br />
 '''تفاوت غیرت، تعصب، حسد'''<br />
-غیرت، تعصب و [[حسد]] در عین حال که مرز باریکی دارند، اما اوصاف کاملاً متفاوت‌ از هم‌اند. غیرت، یک حس اجتماعی و نوعی، در امور مثبت و سازنده است و فایده و هدفش متوجه دیگران است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۴۱۵.</ref> اما تعصّب به معنی جانبداری، حمایت و یاری از کسی یا چیزی (خواه آن کس یا چیز مثبت باشد یا منفی) همراه با دلبستگی به آن است.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۴۰۴و۴۰۳.</ref> حسادت هم از [[گناهان کبیره]] است که ریشه در خودخواهی، غرایز و احساسات شخصی و فردی (و نه بیرونی و اجتماعی) دارد.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۱۷ق، ج۴۱، ص۵۲.</ref> لازم به توضیح که هر سه واژه ریشه در خشم و غضب دارند، غیرت تعدیل قوه خشم است و جنبه افراط آن نزاع و خونریزی است و جنبه تفریط آن هم بی‌غیرتی است.<ref>فیض کاشانی، اخلاق حسنه، ۱۳۷۵ش، ص۵۳و۵۶.</ref> <br />
+غیرت، [[تعصب]] و [[حسد]] در عین حال که مرز باریکی دارند، اما اوصاف کاملاً متفاوت‌ از هم‌اند. غیرت، یک حس اجتماعی و نوعی، در امور مثبت و سازنده است و فایده و هدفش متوجه دیگران است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۴۱۵.</ref> اما تعصّب به معنی جانبداری، حمایت و یاری از کسی یا چیزی (خواه آن کس یا چیز مثبت باشد یا منفی) همراه با دلبستگی به آن است.<ref>عمید، فرهنگ عمید، ۱۳۶۳ش، ص۴۰۴و۴۰۳.</ref> حسادت هم از [[گناهان کبیره]] است که ریشه در خودخواهی، غرایز و احساسات شخصی و فردی (و نه بیرونی و اجتماعی) دارد.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۱۷ق، ج۴۱، ص۵۲.</ref> لازم به توضیح که هر سه واژه ریشه در خشم و غضب دارند، غیرت تعدیل قوه خشم است و جنبه افراط آن نزاع و خونریزی است و جنبه تفریط آن هم بی‌غیرتی است.<ref>فیض کاشانی، اخلاق حسنه، ۱۳۷۵ش، ص۵۳و۵۶.</ref> <br />
 '''غیرت در ادبیات فارسی'''<br />
 غیرت از جمله مفاهیمی است که در ادبیات فارسی و اشعار شعرایی چون [[حافظ شیرازی|حافظ]] و [[سعدی]]<ref>[http://ganjoor.net/saadi/divan/ghazals/sh77/ گنجور سعدی، غزل شماره۷۷]</ref> به کار رفته است. ابیات زیر از حافظ نمونه‌ای از آن است: