کظم غیظ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کَظْمِ غَیْظْ''' از [[فضایل اخلاقی]] به معنای فرو بردن [[خشم]] است. در [[آیه]] ۱۳۴ [[سوره آل عمران]]، کظم غیظ از ویژگی‌های نیکوکاران شمرده شده و در روایات، رهایی از عذاب الهی و جلب رضایت خدا، از آثار آن ذکر شده است. عالمان اخلاق در ذیل صفت خشم، درباره کظم غیظ بحث کرده و راهکارهایی ارائه داده‌اند.

[[امام موسی کاظم علیه‌السلام|موسی بن جعفر(ع)]]، امام هفتم [[شیعیان]] به دلیل فرونشاندن خشم خود، به [[کاظم]] ملقب است.

در [[قرآن]] کظم غیظ از ویژگی‌های پرهیزگاران شمرده شده است. «آنان که خشم خود را فرو می‌برند و از خطاهای مردم در می‌گذرند و خدا نیکوکاران را دوست دارد.» <ref>سوره آل عمران، آیه۱۳۴.</ref> همچنین فرو بردن خشم (کظم غیظ) در روایات، به عنوان فضیلتی اخلاقی، مورد تأکید [[ائمه(ع)]] قرار گرفته است. [[کلینی]] در [[الکافی]] در کتاب ایمان و کفر ۱۳ [[روایت]] را در ذیل باب کظم غیظ آورده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.</ref> در [[دعای مکارم الاخلاق|دعای مکارم الاخلاقِ]] [[صحیفه سجادیه]] به کظم غیظ اشاره شده است<ref>صحیفه سجادیه، دعای بیستم.</ref> و در روایات عزت و بزرگی، رهایی از عذاب الهی و جلب رضایت او از آثار فرو بردن خشم یاد شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۱.</ref> از [[پیامبر(ص)]] روایت شده است: «هر کس خشم خود را کنترل کند خدا عذابش را از او برمی‌دارد.»<ref>فیض کاشانی، المحجة البیضاء، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۵، ص۳۰۶-۳۰۷.</ref> امام سجاد(ع) در روایتی فرموده است که هیچ جرعه ای نزد من محبوب تر از جرعه غیظی نیست که  آن را بیاشامم و طرف مقابل را مجازات نکنم. ودر روایت دیگر فرو خوردن جرعه غیظ  و جرعه حزن هنگام مصیبت از محبوب ترین جرعه ها در پیشگاه خداوند یاد شده است. <ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسةالوفاء بیروت، ج ۴۷، ص ۳۰۱  العروسي الحويزي، تفسير نور الثقلين، ج۱، ص۳۹۰</ref>{{یادداشت| ما من جرعتين أحب إلى الله عز وجل أن يجرعهما عبده المؤمن في الدنيا من جرعة غيظ كظم عليها وجرعة حزن عند مصيبة صبر عليها}}

[[فیض کاشانی]] در [[المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء (کتاب)|المحجة البیضا]] اندیشیدن در روایاتی که در فضیلت کظم غیظ، [[حلم]] و [[عفو]] وارد شده، توجه به پاداش‌هایی که در این روایات برای فروبردن خشم ذکر شده، به یاد آوردن قدرت  و خشم الهی، توجه به زشتی حالتش در حالت خشم و سرزنش حس انتقام‌جویی را به عنوان راهکارهای علمی کنترل خشم بیان کرده است.<ref> فیض کاشانی، المحجة البیضاء، مؤسسة النشر الاسلامی، ج۵، ص۳۰۶-۳۰۷.</ref>  

در برخی روایات نیز از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده است هر کس که خشمگین شد صورتش را بر زمین بچسباند. [[ورام بن ابی فراس]] گفته است منظور پیامبر امر بر [[سجده]] است تا نفس، احساس خواری کند و خشم او برطرف شود.<ref>ورام، مجموعه ورام، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲۴.</ref> [[امام باقر(ع)]] در روایتی در باره کنترل خشم فرموده است هر كس بر مردمى خشمگين شد، و ايستاده بود، بايد فورى بنشيند، تا پليدى شيطان از او دور شود، و هر كس بر خويشاوندش غضب كند بايد نزديك او رود و تنش را مس كند (مثلا دست به دست او سايد) زيرا خويشاوند هر گاه مس شود آرامش يابد.<ref>کلینی، کافی،۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۰۲.

[[امام موسی کاظم(ع)]]، به این دلیل که خشم خود را کنترل می‌کرد، به [[کاظم]] ملقب بود.<ref> ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۱۶۴؛ ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۲، شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا، ج۲، ص۱۰۳.</ref> گزارش‌های مختلفی در منابع آمده که امام کاظم(ع) خشم خود را در برابر دشمنان و کسانی که به او بدی می‌کردند، فرو می‌برد.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۳۳؛ قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۱۶۲-۱۶۰.</ref> از جمله بیان شده که مردی از نوادگان [[عمر بن خطاب]] در حضور امام کاظم(ع)، به [[امام علی(ع)]] توهین کرد. همراهان امام خواستند به او حمله کنند، اما امام مانع شد و سپس به مزرعهٔ آن مرد رفت. مرد با دیدن امام کاظم(ع) شروع به داد و بیداد کرد که محصولش را لگدمال نکند. امام به او نزدیک شد و با خوشرویی پرسید چقدر خرج کاشت مزرعه کرده‌ای؟ مرد گفت: ۱۰۰ دینار! سپس پرسید: امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد غیب نمی‌دانم. امام کاظم(ع) فرمود: گفتم امید داری چه اندازه از آن برداشت کنی؟ مرد پاسخ داد: ۲۰۰ دینار! امام ۳۰۰ دینار به او داد و گفت: این ۳۰۰ دینار برای توست و محصولت هم برایت باقی است. سپس به سوی [[مسجد]] رفت. آن مرد زودتر خود را به مسجد رساند و با دیدن [[امام کاظم(ع)]] برخاست و این [[آیه]] را بلند خواند: {{متن قرآن|اللَّه أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِ‌سَالَتَهُ؛ خدا بهتر می‌داند رسالتش را کجا قرار دهد|سوره=[[سوره انعام|انعام]]|آیه= ۱۲۴}}<ref> بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۳۰.</ref>

* [[صحیفه سجادیه]].

* ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.

* ابن جوزی، سبط، تذکرة الخواص، قم، منشورات شریف الرضی، ۱۴۱۸ق‏.

* قرشی، [[باقر شریف قرشی|باقرشریف]]، حیاة الإمام موسی بن جعفر علیهما‌السلام، تحقیق مهدی باقر قرشی، بی‌جا، مهر دلدار، ۱۴۲۹ق.

* [[فیض کاشانی]]، محمد بن مرتضی، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.

* [[کلینی]]، محمد بن یعقوب، [[الکافی]]، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.

* ورام، ابن ابی‌فراس، [[مجموعه ورام]]، مکتبه فقهیه، قم، ۱۴۱۰ق.

* نراقی، محمدمهدی، [[جامع السعادات]]، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.