پرش به محتوا

سید رضی: تفاوت میان نسخه‌ها

۸٬۲۱۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۶ ژانویهٔ ۲۰۱۸
جز
خلاصه سازی
جز (تمیزکاری)
جز (خلاصه سازی)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[دی]]|روز=[[۲۶]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه زندگینامه
| اندازه جعبه =
| اندازه جعبه =
خط ۸۷: خط ۸۸:


== استادان ==
== استادان ==
{{طومار|ارتفاع=۱۷}}
*محمد طبری(متوفای ۳۹۳ق): [[فقیه]] مالکی. [[ابوالفرج بن جوزی]] در تاریخش می‌نویسد شریف رضی در نوجوانی قرآن را نزد او خواند. طبری روزی به او گفت: شریف، کجا منزل داری؟ گفت: در خانه پدرم در کوی «باب محوّل». گفت: کسی مانند تو نباید در خانه پدرش ساکن باشد. خانه خودم در کوی کرخ را که به «دار البرکة» معروف است، به تو بخشیده‌ام. رضی نپذیرفت و به وی گفت: من تاکنون از پدرم نیز هرگز چیزی را نپذیرفتهام. گفت: حقّ من بر تو، بی‌تردید، از حق پدرت بیشتر است، زیرا من کتاب خدای تعالی را حفظ تو کرده‌ام. لذا سید آن هدیه را پذیرفت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۵.</ref>
*'''محمد طبری''' (متوفای ۳۹۳ق):
[[فقیه]] مالکی، محدّث و دانشمند اهل تألیف. [[ابوالفرج بن جوزی]] در تاریخش می‌نویسد شریف رضی رحمه اللّه در نوجوانی قرآن را نزد او خواند. طبری روزی به او گفت: شریف، کجا منزل داری؟ گفت: در خانه پدرم در کوی «باب محوّل». گفت: کسی مانند تو نباید در خانه پدرش ساکن باشد. خانه خودم در کوی کرخ را که به «دار البرکة» معروف است، به تو بخشیده‌ام. رضی نپذیرفت و به وی گفت: من تاکنون از پدرم نیز هرگز چیزی را نپذیرفتهام. گفت: حقّ من بر تو، بی‌تردید، از حق پدرت بیشتر است، زیرا من کتاب خدای تعالی را حفظ تو کردهام. لذا سید آن هدیه را پذیرفت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۵.</ref>


*'''ابوعلی فارسی''' (متوفای ۳۷۷ق):
*ابوعلی فارسی(متوفای ۳۷۷ق)؛ سید رضی علم نحو را نزد وی آموخته و در کتابش [[المجازات النبویه]] از او روایت کرده است. سید رضی همچنین از او [[اجازه روایت|اجازه]] نقل از کتاب الایضاح را دارد.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۶-۳۵.</ref>
ابوعلی فسوی نحوی در میدان علم و ادب توانا بود. او مقصد همه دانش‌پژوهان است که کتاب‌هایش مرجع تحقیقات ژرف و باارزش است. سید رضی علم نحو را نزد وی آموخته و در کتابش [[المجازات النبویه]] از او روایت کرده است. سید رضی همچنین از او [[اجازه روایت|اجازه]] نقل از کتاب الایضاح را دارد.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۶-۳۵.</ref>
*قاضی سیرافی(متوفای ۳۶۸ق): سید رضی کمتر از ده سال داشت که نزد او نحو آموخت. چون سیرافی در رجب سال ۳۶۸ در بغداد در گذشت، سید رضی با قصیده‌ای ضمن قدردانی از تلاش‌های استادش در آموزش نحو به او و ستایش از دانش بسیار او، رثای او را گفته است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۶-۳۷.</ref>
*قاضی عبدالجبار معتزلی؛ سید رضی کتاب قاضی عبدالجبار، [[شرح اصول الخمسة]] و کتاب دیگرش [[العمدة فی اصول الفقه]] را نزد او خوانده است. سید رضی در کتاب [[مجازات النبویة (کتاب)|مجازات النبویة]] چند بار از او نام برده است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۷.</ref>
*ابن نباته (متوفای ۳۷۴ق): سید رضی فنون بلاغت و ادبیات را از او آموخت و همواره همراه او بود تا اینکه وی به حلب سفر کرد.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۷.</ref>


*'''قاضی سیرافی''' (متوفای ۳۶۸ق):
*اکفانی قاضی (متوفای ۴۰۵ق): سید رضی مختصر ابی الحسن کرخی را در نزد او خوانده است.<ref>جعفری، سید رضی،ص۳۷.</ref>
ابوسعید بغدادی نحوی از بزرگان نحو و ادبیات بود و در [[بغداد]] [[علوم قرآن]] و نحو و زبان و فرایض درس میداد. سید رضی کمتر از ده سال داشت که نزد او نحو آموخت. چون سیرافی در رجب سال ۳۶۸ در بغداد در گذشت، سید رضی با قصیده‌ای ضمن قدردانی از تلاش‌های استادش در آموزش نحو به او و ستایش از دانش بسیار او، رثای او را گفته است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۶-۳۷.</ref>
*ابن جنی(متوفای ۳۹۲ق)؛ سید رضی نحو را پیش از علی بن عیسی ربعی شیرازی، نزد او خواند. ابن جنّی با اینکه استاد سید رضی بود، قصیده او را در رثای ابوطاهر ناصر الدوله شرح کرده و بدین وسیله اطلاعات وسیع و احاطه شدید سید رضی را به علوم و ادبیات زمان ستایش کرده است. سید رضی پس از اطلاع‌یافتن از این اقدام، قصیدهای بلند و پرمحتوا در سپاسگزاری از استادش سرود. ابن جنّی گوید: «سید رضی کتابی در معانی قرآن کریم تصنیف کرده است که مانند آن کمتر یافت می‌شود».<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۸-۳۷.</ref>


*'''قاضی عبدالجبار''':
*رَبَعی بغدادی(متوفای ۴۲۰ق)<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۸-۳۹.</ref>
قاضی عبدالجبار بن احمد بغدادی شافعی معتزلی محدث و ادیب و فاضل و از قاضیان بزرگ بغداد به شمار می‌رود. به دینداری و عقیده و زهد مشهور است. سید رضی کتاب قاضی عبدالجبار، [[شرح اصول الخمسة]] و کتاب دیگرش [[العمدة فی اصول الفقه]] را نزد او خوانده است. سید رضی در کتاب [[مجازات النبویة (کتاب)|مجازات النبویة]] چند بار از او نام برده است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۷.</ref>
*ابوحفص کنانی: سید رضی در کتاب مجازات الآثار النبویه چند بار از او نام برده است.<ref>رجوع کنید به: مجازات الآثار النبویه، ص۳۳ و ۱۶۶.</ref> کنانی از جمله استادان قرائت [[قرآن]] و [[حدیث]] سید بوده است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۹.</ref>
 
*ابن جراح بغدادی(متوفای ۳۹۱ق): سید رضی از وی استماع [[حدیث]] کرده است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۰-۳۹.</ref>
*'''ابن نباته''' (متوفای ۳۷۴ق):
*ابوبکر خوارزمی بغدادی (متوفای ۴۰۳ق): سید رضی در [[فقه]] شاگرد او بوده است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۱-۴۰.</ref>
ابویحیی عبدالرحیم ملقب [[ابن نباته]] و خطیب مصری از [[خطیب]]ان بزرگ [[شیعه]]. سید رضی فنون بلاغت و ادبیات را از او آموخت و همواره همراه او بود تا اینکه وی به حلب سفر کرد.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۷.</ref>
*شیخ مفید(متوفای ۴۱۳ق):
 
*هارون تلعکبری(متوفای ۳۸۵ق): سید رضی [[دعای کمیل]] از [[امیرالمؤمنین]] را، در کتاب خصائص امیرالمؤمنین علیه‌السلام (ص ۸۱) از قول این استاد نقل می‌کند.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۱.</ref>
*'''اکفانی قاضی''' (متوفای ۴۰۵ق):
*سهل بن دیباجی(متوفای ۳۸۰ق)<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۲-۴۱.</ref>
ابومحمد عبداللّه اکفافی عالم فاضل، از قاضیان پارسا و با فضیلت که مدت‌ها قضاوت بغداد را بر عهده داشت. سید رضی مدتی شاگردی او را کرده و مختصر ابی الحسن کرخی را در نزد او خوانده است.<ref>جعفری، سید رضی،ص۳۷.</ref>
*ابوعبدالله جرجانی(متوفای ۳۹۷ق):[[فقیه]] حنفی.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۲.</ref>
 
*'''ابن جنی''' (متوفای ۳۹۲ق):
عثمان بن جنی موصلی بغدادی از همه اهل ادب استادتر و در نحو عالمتر بود و دانش او در تصریف بیشتر از دانش او در نحو بود. سید رضی نحو را پیش از علی بن عیسی ربعی شیرازی، نزد او خواند. ابن جنّی با اینکه استاد سید رضی بود، قصیده او را در رثای ابوطاهر ناصر الدوله شرح کرده و بدین وسیله اطلاعات وسیع و احاطه شدید سید رضی را به علوم و ادبیات زمان ستایش کرده است. سید رضی پس از اطلاع‌یافتن از این اقدام، قصیدهای بلند و پرمحتوا در سپاسگزاری از استادش سرود. ابن جنّی گوید: «سید رضی کتابی در معانی قرآن کریم تصنیف کرده است که مانند آن کمتر یافت می‌شود».<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۸-۳۷.</ref>
 
*'''رَبَعی بغدادی''' (متوفای ۴۲۰ق):
ابوالحسن [[علی بن عیسی ربعی بغدادی]] شیرازی در نحو و زبان عربی امام و در ادبیاتْ ممتاز و در علم عروض و شعر دستی توانا داشت. ابوعلی فارسی می‌گفت به علی بن عیسی بگویید: «اگر از خاور تا باختر را زیر پا نهی از خودت نحویتر نخواهی یافت». گروه بسیاری از دانشمندان نزد او درس خوانده‌اند.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۳۸-۳۹.</ref>
 
*'''ابوحفص کنانی''':
ابوحفص [[عمر بن ابراهیم بن احمد کنانی]]، [[حدیث|محدّث]] دانشمند و ثقه و صدوق. سید رضی در کتاب مجازات الآثار النبویه چند بار از او نام برده است.<ref>رجوع کنید به: مجازات الآثار النبویه، ص۳۳ و ۱۶۶.</ref> کنانی از جمله استادان قرائت [[قرآن]] و [[حدیث]] سید بوده است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۳۹.</ref>
 
*'''ابن جراح بغدادی'''(متوفای ۳۹۱ق):
ابوالقاسم عیسی بن علی نویسنده و عارف به علوم پیشینیان بود. پدرش از وزیران بزرگ بود و خودش در دیوان رسائل برای الطائع للّه خلیفه به نویسندگی اشتغال داشت. سید رضی از وی استماع [[حدیث]] کرده است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۰-۳۹.</ref>
 
*'''ابوبکر خوارزمی بغدادی''' (متوفای ۴۰۳ق):
ابوبکر محمد بن موسی خوارزمی بغدادی [[فقیه]] و دانای به [[حدیث]] بود و گروهی از [[فقیهان]] و بزرگان، شاگردی او را کردهاند. سید رضی در [[فقه]] شاگرد او بوده است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۱-۴۰.</ref>
 
*'''شیخ مفید'''(متوفای ۴۱۳ق):
[[شیخ مفید]] از بزرگترین [[فقیه]]ان و [[علم کلام|مُتکلّمان]] [[شیعه]] و از احیاکنندگان بزرگ علوم اسلامی و از مروجان سخت‌کوش فرهنگ شیعی و از نشردهندگان فقه امامیه است.
 
*'''هارون تلعکبری''' (متوفای ۳۸۵ق):
[[هارون بن موسی تلعکبری]] [[فقیه]] ثقه و جلیل القدر. سید رضی مانند دانشمندان بسیار دیگر، شاگردی او را کرده و از او به طور مستند، حدیث نقل کرده است. سید رضی [[دعای کمیل]] از [[امیرالمؤمنین]] را، در کتاب خصائص امیرالمؤمنین علیه‌السلام (ص ۸۱) از قول این استاد نقل می‌کند.<ref>جعفری، سید رضی،ص۴۱.</ref>
 
*'''سهل بن دیباجی''' (متوفای ۳۸۰ق):
ابومحمد [[سهل بن دیباجی]] از محدّثان بزرگ [[شیعه]] است که در [[بغداد]] ساکن بود. او مورد تأیید علمای رجال شیعی است؛ اما علمای رجال [[سنی]]، بدان جهت که او با صحابهٔ مخالف با امیرالمؤمنین و علمای سلف آنان مخالف بوده، او را [[رافضی]] کذاب یا ضعیف می‌خوانند، لیکن عده‌ای از مشایخ نجاشی و سید مرتضی از او حدیث نقل کرده‌اند<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۲-۴۱.</ref>
 
*'''ابوعبدالله جرجانی'''(متوفای ۳۹۷ق):
ابو عبدالله جرجانی [[فقیه]] حنفی، از مردم [[جرجان]] و ساکن [[بغداد]] بود که در همان جا درس میداد.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۲.</ref>
{{پایان}}


== شاگردان ==
== شاگردان ==
{{طومار|ارتفاع=۱۶}}
{{ستون-شروع}}
*'''ابوزید جرجانی''':
*ابوزید جرجانی<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۴.</ref>
سید عبداللّه کبایکی حسینی جرجانی [[فقیه]] عالیقدر و [[مجتهد]] محقق و عالم فاضل، معروف به ابوزید کبایکی، شاگرد [[سید مرتضی]] و سید رضی بود و پس از در گذشت استادش، از هر دو روایت می‌کرد. جرجانی از [[مشایخ]] [[ابن شهر آشوب|ابن شهرآشوب مازندرانی]] است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۴.</ref>
* ابوعبداللّه حلوانی.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
 
*شیخ جعفر عبسی(درگذشته حدود ۴۷۳ق).<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
* '''ابوعبداللّه حلوانی''':
*ابوالحسن قاضی.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
[[شیخ محمد بن علی حلوانی]] عالم فاضل و ادیب و شاعر که شاگرد [[سید مرتضی]] و سید رضی و از بزرگان ادب در قرن پنجم هجری بوده است. وی نیز حوزه تدریس و تعلیم داشته و عده‌ای از [[فقها]] و علما در خدمت او درس میخوانده‌اند.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
*مفید نیشابوری(درگذشته ۴۴۵ق).<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۵-۴۶.</ref>
 
* ابوبکر نیشابوری(متوفای حدود ۴۸۰ق).<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۶.</ref>
*'''شیخ جعفر عبسی'''(درگذشته حدود ۴۷۳ق):
*مهیار دیلمی(متوفای ۴۲۸ق).<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۷-۴۶.</ref>
ابوعبداللّه شیخ جعفر بن محمد بن احمد دوریستی عبسی از خاندان علم و معروف به [[فقه]] و فضل و پاکی بود. وی نزد [[شیخ مفید]] و [[شریف مرتضی]] و شریف رضی علم آموخت و در همه فنون و علوم اسلامی مشهور و پرتألیف بود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
* قاضی ابومنصور(درگذشته ۴۷۲ق).<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۷.</ref>
 
*'''ابوالحسن قاضی''':
سید علی بن بندار بن محمد قاضی هاشمی [[فقیه]]، [[مجتهد]]، شیوخ مشایخ و از بزرگان مشهور در قرن پنجم بود. او از [[شیخ مفید]] و [[سید مرتضی]] روایت کرده است. به ثقه بودن و جلالت و فقاهت و علم و صدق و [[ورع]] مشهور بود و از قاضیان بزرگ [[بغداد]] به شمار میرفت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۵.</ref>
 
* '''مفید نیشابوری'''(درگذشته ۴۴۵ق):
حافظ ابومحمد عبدالرحمن بن ابی بکر خزاعی نیشابوری معروف به [[مفید نیشابوری]] در ری میزیست و از بزرگان شیوخ [[امامیه]]، حافظ، واعظ، خطیب و ثقه بود. وی شاگردی [[سید مرتضی]] و سید رضی و [[شیخ مفید]] را کرده است.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۵-۴۶.</ref>
 
* '''ابوبکر نیشابوری'''(متوفای حدود ۴۸۰ق):
[[ابوبکر نیشابوری]] احمد بن حسین بن احمد خزاعی ساکن ری، حافظ، [[فقیه]]، ثقة، محدّث و از بزرگان مشایخ [[امامیه]] بود. وی پدر دو عالم مشهور و محدث، حافظ مفید عبدالرحمن بن احمد، و مفید أبی سعید محمد بن احمد، و جد [[ابوالفتوح رازی]] نویسنده نخستین [[تفسیر]] به زبان فارسی است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۶.</ref>
 
*'''مهیار دیلمی'''(متوفای ۴۲۸ق):
[[ابوالحسن مهیار دیلمی]] پسر مرزویه از زرتشتیان ایرانی و از مردم دیلم (رودبار گیلان) بود که در سال ۳۹۴ق به دست سید رضی [[مسلمان]] شد و به مذهب [[شیعه امامیه]] در آمد. وی در دوستی [[اهل بیت]] و در رثای [[امام حسین]] شعر گفته است. مهیار قصیده‌ای در ۷۰ بیت، در رثای سید رضی دارد.<ref>جعفری، سید رضی، صص ۴۷-۴۶.</ref>
 
* '''قاضی ابومنصور'''(درگذشته ۴۷۲ق):
قاضی [[ابومنصور محمد بن ابی نصر عکبری]] معدل بغدادی [[حدیث|محدث]]، [[فقیه]]، محقق، ثقه و صدوق. در بغداد از [[شریف مرتضی]] و شریف رضی [[حدیث]] شنید، و از آن دو و از دیگران روایت کرد و عده زیادی از او روایت کرده‌اند. قاضی ابومنصور از رجال اسناد [[صحیفه سجادیه]] است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۴۷.</ref>
{{پایان}}
{{پایان}}


خط ۲۰۰: خط ۱۵۸:
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
#[[نهج البلاغة]]
#[[نهج البلاغة]]
#[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/556645 کتابشناسی تلخیص البیان در سازمان اسناد و کتابخانه ملی]</ref>
#[[تلخیص البیان فی مجازات القرآن]]
#[[حقائق التأویل فی متشابه التنزیل]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1323779 کتابشناسی حقائق التأویل در سازمان اسناد و کتابخانه ملی]</ref>
#[[حقائق التأویل فی متشابه التنزیل]]
#[[المجازات النبویة]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/659033 کتابشناسی المجازات النبویه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی]</ref>
#[[المجازات النبویة]]
#[[خصائص الأئمة]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2479338 کتابشناسی خصائص الائمه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی]</ref>
#[[خصائص الأئمة]]
#[[دیوان الشریف الرضی]]<ref>[http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/933459 کتابشناسی دیوان الشریف الرضی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی]</ref>
#[[دیوان الشریف الرضی]]
{{پایان}}
{{پایان}}


==نهج البلاغه==
==نهج البلاغه==
{{اصلی|نهج البلاغه}}
{{اصلی|نهج البلاغه}}
نهج البلاغه گلچینی از گفته‌ها و نوشته‌های [[امام علی(ع)]] است که در اواخر قرن چهارم قمری به کوشش سید رضی گردآوری شده است. معیار انتخاب سخنان، بلاغت ادبی بوده است. بلاغت سخنان گردآوری شده در این کتاب، چنان است که سید رضی، با اینکه شاعری بزرگ و ادیبی سرشناس و دارای آثاری برجسته بود، این اثر را مایه مباهات خود دانسته است. تألیف نهج البلاغه در سال ۴۰۰ق. پایان یافته است. بلاغت سخنان امام علی(ع) نفوذ بسیاری در میان ادیبان طراز اول عرب داشته است.
نهج البلاغه گلچینی از گفته‌ها و نوشته‌های [[امام علی(ع)]] است که در اواخر قرن چهارم قمری به کوشش سید رضی گردآوری شده است. معیار انتخاب سخنان، بلاغت ادبی بوده است. سید رضی، با اینکه شاعر و ادیب بود، این اثر را مایه مباهات خود دانسته است. تألیف نهج البلاغه در سال ۴۰۰ق. پایان یافته است.


== پانویس ==
== پانویس ==