۱۷٬۱۹۲
ویرایش
سید رضی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (←شاگردان: ویکی‌سازی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| پانویس = | | پانویس = | ||
}} | }} | ||
'''محمد بن حسین بن موسی | '''محمد بن حسین بن موسی ''' معروف به '''سید رضی''' (۳۵۹ق-۴۰۶ق) از علمای بزرگ [[شیعه]]، گردآورنده [[نهج البلاغه]] و برادر [[سید مرتضی]]. | ||
سید رضی منصب‌های مهمی از جمله [[نقابت]]، قضاوت در [[دیوان مظالم]] و [[امیر الحاج]] در دوره [[آل بویه]] داشت. او از بزرگ‌ترین شاعران [[آل ابی طالب|طالبیان]] | سید رضی منصب‌های مهمی از جمله [[نقابت]]، قضاوت در [[دیوان مظالم]] و [[امیر الحاج]] در دوره [[آل بویه]] داشت. او از بزرگ‌ترین شاعران [[آل ابی طالب|طالبیان]] بوده است. سید رضی آثاری همچون [[حقائق التأویل فی متشابه التنزیل (کتاب)|حقائق التأویل فی متشابه التنزیل]]، [[المجازات النبویة (کتاب)|المجازات النبویة]]، [[خصائص الائمة (کتاب)|خصائص الائمة]] و [[تلخیص البیان فی مجازات القرآن (کتاب)|تلخیص البیان فی مجازات القرآن]] دارد. وی در [[بغداد]] درگذشت و در آنجا به خاک سپرده شد. بعدها جسدش را به [[کربلا]] منتقل کردند. [[محمد طبری]]، [[ابوعلی فارسی]]، [[قاضی سیرافی]]، [[قاضی عبدالجبار معتزلی]]، [[ابن نباته]]، [[ابن جنی]]، [[شیخ مفید]] و [[سهل بن دیباجی]] از استادن وی بودند. | ||
== نسب و خانواده == | == نسب و خانواده == | ||
محمد بن | محمد بن حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن موسی کاظم<ref>آقابزرگ، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> مشهور به سید رضی و شریف رضی<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> در ۳۵۹ق متولد شد.<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> او از خاندانی بزرگ و از [[سادات]][[بنی هاشم|هاشمی]] و [[آل ابی‌طالب]] بود؛ از این روی به وی '''شریف''' می گویند. پدرش با پنج واسطه به [[امام کاظم(ع)]] امام هفتم [[شیعه|شیعیان]] می‌رسد، مادرش نیز از نوادگان [[امام زین العابدین(ع)]] امام چهارم شیعیان است.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref> | ||
پدرش ابواحمد [[حسین بن موسی علوی]] عالم، زعیم و [[نقابت|نقیب]] [[طالبیان]] بود<ref> | پدرش ابواحمد [[حسین بن موسی علوی]] عالم، زعیم و [[نقابت|نقیب]] [[طالبیان]] بود<ref>محامی، ترجمة الشریف المرتضی، ص۹.</ref> و سرپرستی همه آنان و قضاوت در مظالم و امیری [[حج]] مردم را بر عهده داشت.<ref>ثعالبی، یتیمة الدهر، ج۳، ص۱۵۵؛ جعفری، سید رضی، ص۲۲.</ref> ابواحمد مقام و منزلتی بسیار والا نزد [[خلفای عباسی]] و امیران [[آل بویه|بویه]] داشت.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۳.</ref> مادر سید رضی، فاطمه که نسب به [[امام علی(ع)]] می‌بُرد<ref>المحامی، ترجمة الشریف المرتضی، صص ۱۱-۱۲.</ref> در سال ۳۸۵ق وفات یافت و سید رضی قصیده‌ای در ۶۸ بیت در رثای او سرود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۲۸.</ref> | ||
پسر سید رضی، [[عدنان بن رضی|ابواحمد عدنان]] معروف به شریف مرتضی ثانی، نیز ادیبی دانشمند و شاعر و از بزرگان علم و فضیلت و کمال و به لقب جدّش «طاهر ذاالمناقب» ملقب بود. او پس از نیا و پدر و عمویش، [[نقابت]] [[طالبیان]] در [[بغداد]] را بر عهده گرفت.<ref>جعفری، سید رضی،ص۳۳.</ref> | پسر سید رضی، [[عدنان بن رضی|ابواحمد عدنان]] معروف به شریف مرتضی ثانی، نیز ادیبی دانشمند و شاعر و از بزرگان علم و فضیلت و کمال و به لقب جدّش «طاهر ذاالمناقب» ملقب بود. او پس از نیا و پدر و عمویش، [[نقابت]] [[طالبیان]] در [[بغداد]] را بر عهده گرفت.<ref>جعفری، سید رضی،ص۳۳.</ref> | ||
== تولد و وفات == | == تولد و وفات == | ||
سید رضی در سال ۳۵۹ در [[بغداد]] زاده شد<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج ۱، ص۸۹.</ref> و در [[۶ محرم]] ۴۰۶ق درگذشت.<ref>آقابزرگ، | سید رضی در سال ۳۵۹ در [[بغداد]] زاده شد<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج ۱، ص۸۹.</ref> و در [[۶ محرم]] ۴۰۶ق درگذشت.<ref>آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، بی‌تا، ص۱۶۴.</ref> وی را در منزلش در [[محله کرخ]] دفن کردند. درباره محل دفن او اقوال دیگری نیز وجود دارد. بنابر قولی پس از خراب‌شدن خانه‌اش، [[سید مرتضی]] او را به [[کاظمین]] برد و در [[حرم کاظمین]] دفن کرد. طبق قولی دیگر که [[عبدالحسین حلی]] آن را قول درست می‌داند،<ref>مقدمه حقائق التاویل، ص۱۱۱؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۱۵۰.</ref> او را به [[کربلا]] برده، در کنار قبر [[حسین بن موسی علوی|پدرش]] دفن کردند. در کتاب [[عمدة الطالب]]،<ref>داوودی، عمدة الطالب، ص۲۰۰.</ref> [[الدرجات الرفیعة]] و [[لؤلؤة البحرین]]<ref>بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۹۷۱.</ref> به این نکته تصریح شده است.<ref>جعفری، صص ۱۵۰-۱۴۹.</ref> [[ابن میثم بحرانی|ابن میثم]] (متوفای ۶۷۹ق.) نیز گفته است: سید رضی به همراه برادرش [[سید مرتضی]] در کنارش جدش [[امام حسین(ع)]] دفن شدند.<ref>ابن میثم البحرانی، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۸۹.</ref> | ||
در کاظمین بارگاهی منسوب به سید رضی وجود دارد ولی در کربلا نام و نشانی از قبری منسوب به وی مشاهده نمی‌شود.<ref>قزوینی، کتاب المزار، ۱۴۲۶ق، ص۲۵۴</ref> | |||
== زمانه و جایگاه علمی == | == زمانه و جایگاه علمی == | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
روزگار سید مقارن با دورهای از خلافت [[عباسیان]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بود که [[آل بویه]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بر [[عراق]] فرمانروایی می‌کردند و به لحاظ تاریخ ادبیات، با شاعرانی چون [[متنبی]](۳۵۴-۳۰۳ق) و [[ابوالعلاء معری|ابوالعلاء معرّی]](۴۴۹-۳۶۳ق) هم‌عصر بود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۱۱.</ref> | روزگار سید مقارن با دورهای از خلافت [[عباسیان]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بود که [[آل بویه]] (۴۴۷-۳۳۴ق) بر [[عراق]] فرمانروایی می‌کردند و به لحاظ تاریخ ادبیات، با شاعرانی چون [[متنبی]](۳۵۴-۳۰۳ق) و [[ابوالعلاء معری|ابوالعلاء معرّی]](۴۴۹-۳۶۳ق) هم‌عصر بود.<ref>جعفری، سید رضی، ص۱۱.</ref> | ||
عبداللطیف شراره | عبداللطیف شراره میگوید: | ||
::اگر با نگرشی ژرف به یکصد و پنجاه سال پر تلاطم و حوادث سیاسی و فرهنگی سده‌های چهارم و پنجم هجری بنگریم میبینیم که شریف رضی پنج سال پس از کشته‌شدن متنبی پا بدین جهان میگذارد، و معری چهار سال پس از شریف رضی. این یک عمری کوتاه دارد، لیکن معری ۸۰ سال بزیست. این شاعران سه‌گانه مدت یکصد و پنجاه سال بر صحنه زندگی عرب، پی در پی، ظاهر شدند. هر سه به امور همگانی سرگرم و با سیاستمداران و دولتمردان و بزرگان دین و ارکان قضا پیوندی نزدیک داشتند و تلاش‌های با ارزشی در میدان زبان و ادبیات و تاریخ و آموزش و ارشاد بذل کردند و همهٔ حوادث تاریخی و فرهنگی آن روزگار را در آثار خود بازتابیدند.<ref>الشریف الرضی، ص۷؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۲۱.</ref> | ::اگر با نگرشی ژرف به یکصد و پنجاه سال پر تلاطم و حوادث سیاسی و فرهنگی سده‌های چهارم و پنجم هجری بنگریم میبینیم که شریف رضی پنج سال پس از کشته‌شدن متنبی پا بدین جهان میگذارد، و معری چهار سال پس از شریف رضی. این یک عمری کوتاه دارد، لیکن معری ۸۰ سال بزیست. این شاعران سه‌گانه مدت یکصد و پنجاه سال بر صحنه زندگی عرب، پی در پی، ظاهر شدند. هر سه به امور همگانی سرگرم و با سیاستمداران و دولتمردان و بزرگان دین و ارکان قضا پیوندی نزدیک داشتند و تلاش‌های با ارزشی در میدان زبان و ادبیات و تاریخ و آموزش و ارشاد بذل کردند و همهٔ حوادث تاریخی و فرهنگی آن روزگار را در آثار خود بازتابیدند.<ref>الشریف الرضی، ص۷؛ به نقل جعفری، سید رضی، ص۲۱.</ref> | ||