پرش به محتوا

عصمت: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۵۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ ژوئن ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۳: خط ۴۳:


==عصمت و اختیار==
==عصمت و اختیار==
هر چند [[سید محمدحسین فضل‌الله|سید محمد حسین فضل الله]]، از مراجع تقلید شیعه [[لبنان]]، معتقد است که عصمت، یک حقیقت جبری است.<ref>ر.ک. فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج‏۴، ص ۱۵۵–۱۵۶.</ref> اما به گفته علی ربانی گلپایگانی، محقق و کلام‌پژوه معاصر، متکلمان و حکما متفق‌اند که عصمت با [[جبر و اختیار|اختیار]] سازگار و معصوم بر انجام معصیت تواناست.<ref>ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۷.</ref> از نظر [[عقل]]، اگر عصمت مستلزم مجبور بودن شخص معصوم در انجام طاعات و ترک گناهان باشد، مستحق ستایش و مدح نخواهد بود و امر و نهی و پاداش و کیفر او نامعقول خواهد بود.<ref> علامه حلی، کشف‌المراد، ۱۳۸۲ش، ص۱۸۶؛ فاضل مقداد، اللَّوامع الاِلهیّه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۳؛ جرجانی، شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۱.</ref>
هر چند [[سید محمدحسین فضل‌الله]]، از مراجع تقلید شیعه [[لبنان]]، معتقد است که عصمت، یک حقیقت جبری است.<ref>ر.ک. فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، ۱۴۱۹ ق، ج‏۴، ص ۱۵۵–۱۵۶.</ref> اما به گفته علی ربانی گلپایگانی، محقق و کلام‌پژوه معاصر، متکلمان و حکما متفق‌اند که عصمت با [[جبر و اختیار|اختیار]] سازگار و معصوم بر انجام معصیت تواناست.<ref>ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۷.</ref> از نظر [[عقل]]، اگر عصمت مستلزم مجبور بودن شخص معصوم در انجام طاعات و ترک گناهان باشد، مستحق ستایش و مدح نخواهد بود و امر و نهی و پاداش و کیفر او نامعقول خواهد بود.<ref> علامه حلی، کشف‌المراد، ۱۳۸۲ش، ص۱۸۶؛ فاضل مقداد، اللَّوامع الاِلهیّه، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۳؛ جرجانی، شرح‌المواقف، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۲۸۱.</ref>


[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در توضیح سازگاری عصمت با اختیار می‌نویسد: «منشأ عصمت، علم ویژه‌ای است که [[خدا|خداوند]] به معصومان عطا کرده است. علم، خود از مبادی و پایه‌های اختیار است. ازاین‌رو، معصومان به جهت علمشان به مفاسد و مصالح اعمال، مرتکب گناه نمی‌شوند؛‌ مانند شخصی که علم قطعی به کشنده بودن سم دارد و هرگز از آن سم نمی‌خورد.»<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref>
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در توضیح سازگاری عصمت با اختیار می‌نویسد: «منشأ عصمت، علم ویژه‌ای است که [[خدا|خداوند]] به معصومان عطا کرده است. علم، خود از مبادی و پایه‌های اختیار است. ازاین‌رو، معصومان به جهت علمشان به مفاسد و مصالح اعمال، مرتکب گناه نمی‌شوند؛‌ مانند شخصی که علم قطعی به کشنده بودن سم دارد و هرگز از آن سم نمی‌خورد.»<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref>
خط ۶۱: خط ۶۱:
به‌گفته [[جعفر سبحانی]]، تمام دلایل عقلی که برای عصمت پیامبر ارائه شده همچون تحقق اهداف بعثت و جلب اعتماد مردم، در مورد عصمت امام نیز مطرح می‌شود.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴،‌ ص۲۵۱.</ref> متکلمان شیعه برای اثبات عصمت ائمه(ع)، به آیات و روایات متعددی استناد کرده‌اند از جمله: [[آیه ابتلای ابراهیم]]،<ref> فاضل مقداد،‌ اللَّوامع الاِلهیّه، ۱۴۲۲ق، ص۳۳۲؛ مظفر، دلائلُ‌الصّدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۲۰. </ref> [[آیه اولی‌الامر]]،<ref> نگاه کنید به طوسی،‌ التِّبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء‌التراث العربی، ج۳،‌ص۲۳۶؛ طبرسی، مَجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳،‌ ص۱۰۰؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۱۱۳-۱۱۴؛ مظفر،‌ دلائلُ‌الصّدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۲۱. </ref> [[آیه تطهیر]]،<ref> سید مرتضی، الشّافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۳۴-۱۳۵؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۴۶-۶۴۷؛ سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵. </ref> و [[آیه صادقین]]<ref> نگاه کنید به علامه حلی، کشف المراد، ۱۳۸۲ش، ص۱۹۶؛ ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۴-۲۸۰. </ref> [[حدیث ثقلین]]<ref> نگاه کنید به مفید،‌ المسائل الجارودیه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲؛ ابن عطیه، ابهی المداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۱؛‌ بحرانی، منار الهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۱.</ref> و [[حدیث سفینه]].<ref>میرحامد حسین، عَبَقات‌الانوار، ج۲۳، ص۶۵۵-۶۵۶. </ref>
به‌گفته [[جعفر سبحانی]]، تمام دلایل عقلی که برای عصمت پیامبر ارائه شده همچون تحقق اهداف بعثت و جلب اعتماد مردم، در مورد عصمت امام نیز مطرح می‌شود.<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۴،‌ ص۲۵۱.</ref> متکلمان شیعه برای اثبات عصمت ائمه(ع)، به آیات و روایات متعددی استناد کرده‌اند از جمله: [[آیه ابتلای ابراهیم]]،<ref> فاضل مقداد،‌ اللَّوامع الاِلهیّه، ۱۴۲۲ق، ص۳۳۲؛ مظفر، دلائلُ‌الصّدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۲۰. </ref> [[آیه اولی‌الامر]]،<ref> نگاه کنید به طوسی،‌ التِّبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء‌التراث العربی، ج۳،‌ص۲۳۶؛ طبرسی، مَجمع‌البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳،‌ ص۱۰۰؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۱۱۳-۱۱۴؛ مظفر،‌ دلائلُ‌الصّدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۲۲۱. </ref> [[آیه تطهیر]]،<ref> سید مرتضی، الشّافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۳۴-۱۳۵؛ بحرانی، منارالهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۴۶-۶۴۷؛ سبحانی، الالهیات، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۲۵. </ref> و [[آیه صادقین]]<ref> نگاه کنید به علامه حلی، کشف المراد، ۱۳۸۲ش، ص۱۹۶؛ ربانی گلپایگانی، امامت در بینش اسلامی، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۴-۲۸۰. </ref> [[حدیث ثقلین]]<ref> نگاه کنید به مفید،‌ المسائل الجارودیه، ۱۴۱۳ق، ص۴۲؛ ابن عطیه، ابهی المداد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۱۳۱؛‌ بحرانی، منار الهدی، ۱۴۰۵ق، ص۶۷۱.</ref> و [[حدیث سفینه]].<ref>میرحامد حسین، عَبَقات‌الانوار، ج۲۳، ص۶۵۵-۶۵۶. </ref>


از نظر شیعه، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] دارای مقام عصمت است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مفید، الفصول المختاره، ۱۴۱۳ق، ص۸۸؛ سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵.</ref> برای اثبات عصمت او به آیه تطهیر، [[حدیث بضعه|حدیث بَضْعَه]]،<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵.</ref> حدیث ثقلین و حدیث سفینه<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> استناد شده است.
از نظر شیعه، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] دارای مقام عصمت است.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵.</ref> برای اثبات عصمت او به آیه تطهیر و [[حدیث بضعه|حدیث بَضْعَه]] استناد شده است.<ref> سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵.</ref>


==عصمت فرشتگان==
==عصمت فرشتگان==
خط ۸۹: خط ۸۹:
* ''عصمت از دیدگاه شیعه و اهل‌تسنن''، اثر فاطمه محقق؛
* ''عصمت از دیدگاه شیعه و اهل‌تسنن''، اثر فاطمه محقق؛
* ''عصمت، ضرورت و آثار''، از سید موسی هاشمی تنکابنی؛
* ''عصمت، ضرورت و آثار''، از سید موسی هاشمی تنکابنی؛
* ''اندیشه کلامی عصمت؛ پیامدهای فقهی و اصول فقهی''، اثر بهروز مینایی. در این کتاب به آثار اعتقاد به عصمت در [[فقه]] و [[اصول فقه]] پرداخته شده است.<ref>«[https://feqh.isca.ac.ir/Portal/home/?news/122940/327175/435456/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%B5%D9%85%D8%AA(%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C) اندیشه کلامی عصمت‌ (پیامدهای فقهی و اصول فقهی)]»، وبگاه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ پژوهشکده فق و حقوق.</ref>
* ''اندیشه کلامی عصمت؛ پیامدهای فقهی و اصول فقهی''، اثر بهروز مینایی. در این کتاب به آثار اعتقاد به عصمت در [[فقه]] و [[اصول فقه]] پرداخته شده است.<ref>«[https://feqh.isca.ac.ir/Portal/home/?news/122940/327175/435456 اندیشه کلامی عصمت‌ (پیامدهای فقهی و اصول فقهی)]»، وبگاه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛ پژوهشکده فق و حقوق.</ref>
* ''منشأ عصمت از گناه و خطا؛ نظریه‌ها و دیدگاه‌ها''، نوشته عبدالحسین کافی.
* ''منشأ عصمت از گناه و خطا؛ نظریه‌ها و دیدگاه‌ها''، نوشته عبدالحسین کافی.