خوجه: تفاوت میان نسخه‌ها

آیین خوجه‌ها آمیزه‌ای از باورهای آیین هندو و دین اسلام بود؛ اما در قرن نوزدهم میلادی به وسیله آقاخان محلاتی (آقاخان اول)، با [[احکام]] اسلام بیشتر آشنا شده و به مذهب شیعه [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] درآمدند. آقاخان محلاتی نخستین امام خوجه‌ها است.

در سال ۱۴۰۰م<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> (قرن نهم قمری)، فردی به نام پیر صدرالدین به شهر سِند در [[هند]] رفت و با نفوذ در میان زمین‌داران ثروتمند آنجا، آنها را به آیینی که آن را مسیر حقیقت می‌نامید، دعوت کرد.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref>

درخصوص مذهب صدرالدین گزراش‌های متفاوتی هست. برخی از مورخان او را از درویش‌های بزرگ ایرانی دانسته‌اند؛ شیعیان خوجه اثناعشری می‌گویند: او راهبی هندو بوده که به جهت دزدی از معبدی، برای آنکه شناخته نشود، ظاهرش را تغییر داده و خود را از داعیان اسماعیلی معرفی کرده است.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> او برای جذب هندوها از عقاید خودشان استفاده می‌کرد. برای مثال [[امام علی(ع)]] را دهمین تجسم خدا یا ویشنو معرفی کرد که آنها در انتظارش هستند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref>

باورهای خوجه‌ها در آغاز آمیزه‌ای از اعتقادات صوفیان و هندوها بوده است.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> آنها معتقد بودند که خدا در جهان حلول کرده است و ازاین‌رو همه موجودات جهان از ذات الاهی برخوردارند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref>  به باور آنها خدا نُه بار به صورت انسان درآمده است.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> این باور آنها از اعتقادات هندو گرفته شده بود.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۵.</ref> آنها برپایه تعلیمات پیرصدرالدین، [[امام علی(ع)]] را دهمین تجسم خدا می‌دانستند.<ref>روغنی،  شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref>

برپایه اسناد تاریخی، خوجه‌ها در ابتدا از اختلاف میان دو مذهب [[شیعه]] و [[سنی]] آگاه نبودند.<ref>روغنی،  شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه یازده.</ref> به این جهت زمانی که آقاخان محلاتی از آنها خواست مذهب شیعه[[اسماعیلیه|اسماعیلی]] را بپذیرند، بدون مقاوت پذیرفتند.<ref>روغنی،  شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه‌های یازده و دوازده.</ref> البته مدتی بعد برخی از خوجه‌ها به جهت سخت‌گیر‌های آقاخان به مذهب اهل سنت گرایش پیدا کردند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۸.</ref> در اوایل دهه ۱۸۷۰م هم گروهی از خوجه‌ها در [[نجف]] با آیت‌الله مازندرانی ملاقات کردند و سرانجام به مذهب شیعه [[امامیه|دوازده‌امامی]] درآمدند.<ref>عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ۱۳۸۹ش، ص۱۹.</ref>

خوجه‌ها نخست در شهر سِنْد هند، سکونت داشتند، اما در زمان حضور آقاخان در هند، یعنی نیمه قرن نوزدهم میلادی در دیگر ایالات هند چون کوچ، گُجَرات، مُسقَط و بمبئی پراکنده شده بودند.<ref>روغنی، شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه‌های یازده و دوزاده.</ref> پس از انشعاب میان خوجه‌ها و به جهت سخت‌گیری‌های پیروان آقاخان بر خوجه‌های دوازده‌امامی و عوامل دیگری چون خشک‌سالی، در اوایل قرن بیستم میلادی، بسیاری از خوجه‌های دوازده‌امامی به شرق آفریقا مهاجرت کردند.<ref>روغنی،  شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه‌های دوازده و سیزده.</ref> تجزیه هند در سال ۱۹۴۷م نیز سبب شد گروه دیگری از خوجه‌ها به پاکستان مهاجرت کنند.<ref>روغنی،  شیعیان خوجه در آیینه تاریخ، ۱۳۸۷ش، صفحه چهارده.</ref>