عذاب قبر: تفاوت میان نسخه‌ها

بر پایه روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] نقل شده، بیشتر انسان‌ها فشار قبر دارند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> در [[دعا]] و مناجات‌هایی هم که از [[امعصومان]] نقل شده از شدت عذاب قبر به خدا پناه برده شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به:‌ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۲۶؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۳۸، ۴۳۹.</ref> بر پایه روایات پیامبر(ص) هنگامی که دخترش [[رقیه دختر پیامبر(ص)|رقیه]] را دفن کرد، برای برداشته شدن عذاب قبر او دعا کرد.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۶۱.</ref> حضرت [[فاطمه(س)]] نیز در وصیتش از [[امام علی(ع)]] خواست که پس از خاک‌سپاری بر سر قبرش دعا کند.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۹، ص۲۷.</ref>

همچنین بر اساس روایات [[غیبت]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۴۵.</ref> نداشتن [[ولایت]] امامان معصوم(ع)،<ref> نگاه کنید به: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۲۶۲.</ref> یاری نکردن مظلوم،<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ۱۴۱۳ق، ص۵۸.</ref> ضایع کردن نعمت‌های خدا<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۰۹.</ref> و بی‌وضو نماز خواندن<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ۱۴۱۳ق، ص۵۸؛ علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۳۰۹.</ref> سبب عذاب قبر می‌شوند. همچنین در کتاب [[جامع السعادات]]، [[سکرات مرگ]] و عذاب قبر کسی که مادرش از او ناراضی باشد شدیدتر دانسته شده است.<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۲۶۳.</ref>

* قرائت قرآن؛ روایاتی در باب [[فضائل السور]] نقل شده است که بر اساس آنها خواندن برخی از [[سوره‌های قرآن]] سبب برطرف شدن عذاب قبر می‌گردد. مداومت بر خواندن [[سوره زخرف]] و [[سوره نساء]] در هر [[جمعه]]<ref> قمی، سفینة البحار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۳۹۷.</ref> و خواندن [[سوره تکاثر]] هنگام خواب<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۳۳۶.</ref> از جمله آنها است.

*قراردادن دو چوب تر در قبر در کنار میت: بر پایه روایتی که در الکافی از امام صادق(ع) نقل شده، فلسفه قراردادن دو چوب ‌تر به همراه میت در قبر برطرف شدن عذاب قبر دانسته شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۰۳.</ref> همچنین بر پایه روایتی دیگر پاشیدن آب بر روی قبر میت پس از دفن سبب برطرف شدن عذاب قبر از او می‌گردد.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۰۰.</ref> [[شیخ عباس قمی]] در [[منازل الآخرة (کتاب)|کتاب منازل الآخره]] روایتی به نقل [[کفعمی]] از پیامبر(ص) نقل کرده، که خواندن دعایی خاص هر روز ۱۰ مرتبه باعث رهایی از عذاب قبر و [[سکرات موت]] می‌شود.{{مدرک}}

بنا بر آنچه که [[علامه مجلسی]] از [[شیخ بهائی]] نقل کرده، در کتاب‌های کلامی برای اثبات عذاب قبر به «قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ؛ پروردگارا! ما را دو بار میراندی و دو بار زنده کردی.»<ref>سوره غافر، آیه۱۱.</ref> استدلال می‌شود به اینکه مرگِ بار نخست در دنیا و مرگِ بار دوم در قبر است. همچنین زنده شدن بار نخست در قبر و زنده شدن بار دوم در [[قیامت]].<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۱۱.</ref> البته به گفته علامه مجلسی برخی دیگر از مفسران مانند عبدالله بن عمر بیضاوی و [[فضل بن حسن طبرسی]] در [[جوامع الجامع (کتاب)|جوامع الجامع]] آن را به میراندنِ قبل از نطقه و میراندنِ در دنیا و زنده شدن پس از نطفه و در [[قیامت]] تفسیر کرده‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۱۴.</ref> او همچنین دیدگاه نخست را به فضل بن حسن طبرسی در [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] و فخررازی نسبت داده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۱۴.</ref>  

علامه مجلسی «معیشة ضنکاً» در آیه «وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ؛ و هر کس از یاد من اعراض کند همانا معیشتش تنگ شود و روز قیامتش نابینا محشور کنیم.»<ref> سوره طه، آیه۱۲۴.</ref> را به عذاب قبر تفسیر کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۱۵.</ref>

درباره اینکه عذاب قبر با بدن دنیوی یا بدن برزخی درک می‌شود، اختلاف‌نظر وجود دارد. گفته شده به باور مشهور متکلمان و فلاسفه، روح انسان پس از مرگ، به بدن مثالی (بدنی مانند بدن دنیایی است با این تفاوت که ماده و خواص آن مانند جِرم و وزن را ندارد.) تعلق می‌گیرد.<ref>ملایری، «نظریه‌های بدن برزخی-بررسی و نقد»، ص۱۰۹-۱۱۵.</ref> با این حال به سید مرتضی و [[سدیدالدین حمصی رازی]] نسبت داده شده که روح، پس از مرگ، دوباره به بدن ملحق می‌شود و فشار قبر با بدن دنیایی درک می‌شود.<ref> ملایری، «نظریه‌های بدن برزخی-بررسی و نقد»، ص۱۱۳-۱۱۵.</ref> به گفته [[عبدالرزاق لاهیجی]] کسانی که قائل به بقای روح نیستند عذاب قبر را مختص بدن می‌دانند. اما کسانی که قائل به بقای روح‌اند، معتقدند که پس از مرگ، روح به بدن بازمی‌گردد و عذاب قبر مختص روح است یا اینکه روح و بدن هر دو را شامل می‌شود.<ref>لاهیجی، گوهر مراد، ۱۳۸۳ش، ص۶۴۹-۶۵۰.</ref>