مباهله: تفاوت میان نسخه‌ها

مباهله (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۶

۱۷٬۱۵۰ بایت اضافه‌شده ، دیروز در ‏۱۱:۵۶

تغییرمسیر به مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران حذف شد

دیداریویکی‌متن

Ms.sadeghi

confirmed

۲٬۶۶۴

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-#تغییر_مسیر [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]]
+{{درباره۲|مفهوم کلی مباهله|آشنایی با مباهله در قرآن، مدخل |آیه مباهله| }}
+'''مباهله'''، درخواست نفرین و مجازات از سوی [[خدا|خداوند]] برای اثبات حقانیت و صداقت یکی از دو طرف است. مباهله زمانی انجام می‌شود که گفتگو و استدلال به نتیجه نرسد و طرف مقابل با لجاجت بر سخن خویش اصرار ورزد. گفته شده، پیش از [[اسلام]]، مباهله در میان برخی اقوام به عنوان روشی برای اثبات صداقت و درستیِ سخنانِ فرد استفاده می‌شده است. به گفته [[ناصر مکارم شیرازی]]، [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران]]، در میان عرب‌ها مرسوم نبوده است.
+بر اساس برخی گزارشات، [[اهل‌بیت(ع)]] نیز مباهله کرده‌اند؛ از جمله [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]، عبدالله بن عمر لیثی را به مباهله فراخواند. همچنین عالمان شیعی مانند [[ابوالقاسم فندرسکی|میرفندرسکی]]، [[جعفر کاشف‌الغطاء|جعفر کاشف الغطاء]] و [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، به پیروی از امامان(ع)، با مخالفان خود مباهله کرده‌اند. آداب مباهله، شامل [[روزه|روزه‌داری]]، [[غسل]]، قرار دادن انگشتان دست راست در دست طرف مقابل و [[لعن|نفرین کردن]] است.
+==مفهوم‌شناسی و جایگاه مباهله==
+واژه «مباهله»، برگرفته از ريشه «بَهْل» است. یکی از معانی آن، نفرین<ref>فراهیدی، العین، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۵۴.</ref> و پافشاری در نفرین کردن است.<ref>عسكرى، الفروق في اللغة‏، ۱۴۰۰ق، ص۴۳‏؛ ابن فارس، معجم مقاییس اللغة‏، ۱۴۰۴ق‏، ج۱، ص۳۱۱.</ref> به گفته برخی فقهای شیعی همچون [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[مرآة العقول (کتاب)|مرآة العقول]] و ناصر مکارم شیرازی در [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]]، «مباهله» همواره رابطه‌ای میان دو نفر و یا دو گروه متخاصم است که هر يک برای اثبات حقّانیت خود، از خداوند متعال می‌خواهد بر طرف مقابلِ خود که او را ظالم می‌پندارد، لعنت فرستد<ref>مجلسی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۱۸۵</ref> و دروغگو را رسوا سازد و مجازات کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۲، ص۵۷۸.</ref>
+===تاریخچه مباهله===
+به گزارش برخی از پژوهشگران، مباهله، قبل از اسلام نیز وجود داشته است. مردم قوم سام، در دوره تمدن بابل، هرگاه می‌خواستند حقانیت خودشان یا مطالبشان را ثابت کنند، قسم می‌خوردند و نفرین می‌کردند که اگر دروغ گفته‌اند، خداوند آنها را مجازات کند، به این نوع از قسم، مباهله می‌گفتند؛<ref>لویی، مباهله در مدینه، ۱۳۷۸ش، ص۶۵.</ref> البته برخی از مفسران شیعی همچون مکارم شیرازی معتقدند، مباهله‌ای که پیامبر(ص) با مسحیان نجران، انجام داد در بین مردم عرب، مرسوم نبود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۲، ص۵۸۱.</ref> بنابر [[حدیث|روایتی]] که علامه مجلسی در [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] نقل کرده، یهودیان و مسیحیان هم مباهله دارند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۶۵.</ref>
+===زمینه و آثار مباهله===
+به گفته [[محمد محمدی ری‌شهری]]، ستیزه جویی و لجاجتِ طرفِ مقابل، یکی از زمینه‌های مباهله است.<ref>محمدی ری شهری، فرهنگ نامه مباهله، ۱۳۹۵ش، ص۱۱.</ref> گاهی استدلال و گفتگوی علمی، نتیجه بخش نیست؛ لذا اسلام راهی به نام مباهله قرار داده است تا حقانیت<ref>محمدی ری شهری، فرهنگ نامه مباهله، ۱۳۹۵ش، ص۱۱.</ref> و صداقت<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۲، ص۵۸۱.</ref> یکی از دو طرف معلوم شود. [[سید محمدحسین طباطبائی]] نیز درباره شیوه جدال و گفتگو با مخالفان می‌گوید، مباهله، معجزه دائمی پیامبر(ص) است و اختصاص به زمان حضرت(ص) ندارد؛ بلکه هر فرد با ایمان می‌تواند برای اثبات حقانیّت دین اسلام و آموزه‌های آن با مخالفان خودش، مباهله کند و از خداوند بخواهد، شخص مخالف را نابود کند.<ref>طباطبایی، اعجاز قرآن‏، ۱۳۶۲ش، ص۱۲۷-۱۲۸.</ref> در روایتی نقل شده، یکی از [[شیعه|شیعیان]] با مخالفان [[اهل‌بیت(ع)]] گفتگو و جدال داشت. [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] مباهله را به وی آموزش داد. بعد از آن، هیچ یک از مخالفان، جرأت مباهله کردن با او را نداشتند.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۳.</ref>
+==آداب مباهله==
+{{جعبه نقل قول|[[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]:
+خدایا، اگر فلانی حقی را انکار و به باطلی اعتراف کرده است، او را به بلایی از آسمان یا عذابی از جانب خودت گرفتار کن.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۴.</ref>|عرض=25%|رنگ پس‌زمینه=#c0c3f0|عنوان=دعای مباهله|تراز=چپ}}
+[[محمد بن یعقوب کلینی]]، [[محدث|محدث شیعی]]، در [[الکافی (کتاب)|کافی]] برای انجام مباهله، آداب و شرایطی را ذکر کرده است. در [[حدیث|حدیثی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] آمده است، هرگاه خواستید با کسی مباهله کنید، سه روز [[روزه]] بگیرید، [[غسل]] کنید، به بیابان بروید و انگشتان دست راست خود را در انگشتان دست او قرار بدهید<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۳.</ref> و هفتاد مرتبه طرف مقابل را [[لعن|نفرین]] کنید.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۴.</ref> در روایت دیگری، زمان مباهله، [[بین الطلوعین]]، معرفی شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۴.</ref>
+==کسانی که مباهله کرده‌اند==
+===مباهله اهل بیت(ع) با مخالفان===
+[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]] بیان کرده، در برخی منابع حدیثی آمده است پیامبر اکرم(ص) یهودیان را نیز به مباهله دعوت کرد، اما آنان این دعوت را نپذیرفتند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۳۴.</ref> همچنین در کتاب [[الجعفریات (کتاب)|الجعفریات]] ذکر شده که امام علی(ع) درباره [[ظهار]] نداشتن [[کنیز]]، افراد را به مباهله دعوت کرد.<ref>ابن اشعث، الجعفریات، مکتبة النینوی الحدیثة، ص۱۱۵.</ref> به نقل از کلینی، زمانی که [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]] با عبدالله بن عمر لیثی در مورد موضوعی بحث می‌کرد و او نمی‌پذیرفت، امام(ع) وی را به مباهله فراخواند.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۴۴۹.</ref>
+===مباهله اصحاب اهل بیت(ع) با مخالفان===
+به گزارش [[ابومخنف]]، [[مقتل|مقتل نویس]] [[شیعه|شیعی]]، در [[واقعه کربلا]]، [[بریر بن خضیر همدانی|بُرَیر بن خُضَیر هَمْدانی]]، از [[شهدای کربلا]] و یزید بن مَعقَل، از [[لشکر عمر بن سعد]]، درباره [[خلافت|جانشینی]] [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] با هم مباهله کردند.<ref>ابومخنف، وقعة الطفّ، ۱۴۱۷ق، ص۲۲۱.</ref> به گفته [[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] در [[تفسیر الصافی (کتاب)|تفسیر الصافی]]،<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۱۷.</ref> [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، [[صحابه|صحابه پیامبر(ص)]]، چند مرتبه افراد مختلف همچون [[زید بن ثابت]]، از [[کتابت قرآن|کاتبان قرآن]]،<ref>ابن عبدالبر، جامع االعلم و فضله، ۱۴۲۱ق، ص۳۸۱.</ref> را به مباهله دعوت کرد.
+[[شیخ مفید]] در [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|ارشاد]] نقل می‌کند، پدر خَیرانی، خادم [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] درباره [[خلافت|جانشینی]] [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]]، احمدبن محمد بن عیسی را که منکر جانشینی حضرت(ع) شد، به مباهله دعوت کرد ولی او ترسید و به خلافت امام هادی(ع) اقرار کرد.<ref>مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۹۸.</ref> همچنین [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة (شیخ طوسی)|کتاب الغیبة]] می‌نویسد، [[حسین بن روح نوبختی]]، سومین نفر از [[نواب اربعه]]، با [[محمد بن علی شلمغانی]] مباهله کرد و شلمغانی بعد از مدت کوتاهی کشته شد.<ref>طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۳۰۷.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] نیز بیان می‌کند، [[محمدبن احمد بن عبدالله بن قضاعه|ابوعبدالله صفوانی]] با قاضی موصل درباره امامت، مناظره و مباهله کرد و چند روز بعد، قاضی موصل مرد.<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۹۳.</ref>
+===مباهله عالمان شیعی با مخالفان===
+[[ملا احمد نراقی]]، نوسینده [[معراج السعادة (کتاب)|معراج السعادة]]، در [[خزائن (کتاب)|خزائن]] می‌نویسد، [[ابوالقاسم فندرسکی]] در یکی از سفرهایش به شهرهای کافران، با آنان بحث کرد. آنها پایداری معابدشان و خرابی [[مسجد|مساجد مسلمانان]] را دلیل حقانیت مذهب‌شان می‌دانستند. میرفندرسکی در پاسخ گفت که پایداری معابد به دلیل نبود [[عبادت|عبادات]] حقیقی است و برای اثبات سخنش، در معبدی [[اذان]] گفت و [[نماز]] خواند که باعث فرو ریختن سقف معبد شد.<ref>نراقی، خزائن، ۱۳۸۰ش، ص۴۸.</ref> [[حسین نوری همدانی]]، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] قرن پانزدهم هجری قمری، می‌گوید، [[جعفر کاشف‌الغطاء|جعفر کاشف الغطاء]]، از مراجع تقلید [[قرن سیزدهم هجری قمری]]، [[میرزا محمد اخباری]]، از بزرگان [[اخباریان|اخباری‌های]] ایران، را به مباهله دعوت کرد و در بیابان‌های اطراف تهران منتظر وی ماند ولی او نیامد.<ref>[https://rasanews.ir/fa/news/99811 «مباهله راهکاری برای مقابله با افراد بی منطق است»]، خبرگزاری رسا.</ref> به گزارش علی زمانی قمشه ای، از فضلای [[قرن پانزدهم هجری قمری]]، علامه طباطبایی به اهل کتاب پیشنهاد مباهله داد و گفت: مباهله، حجّتی زنده است و هرگاه شرایط لازم فراهم باشد، نتیجه بخش خواهد بود.<ref>بوستان کتاب، مرزبان وحی و خرد، ۱۳۸۱ش، ص۲۹۰.</ref>
+==پانویس==
+{{پانویس}}
+==منابع==
+{{منابع}}
+*[https://rasanews.ir/fa/news/99811 «مباهله راهکاری برای مقابله با افراد بی منطق است»]، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۲۷ آذر ۱۴۰۳ش.
+*ابن عبدالبر، یوسف‌بن عبدالله، جامع العلم و فضله، تحقیق: مسعد عبدالحمید سعدنی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۱ق.
+*ابومخنف، لوط بن یحیی، وقعة الطفّ، محقق: محمد هادی یوسفی غروی، قم، جامعه مدرسین، چاپ سوم،۱۴۱۷ق.
+*ابن‌اشعث، محمدبن محمد، الجعفریات، تهران، مکتبة النینوی الحدیثة، چاپ اول، بى تا.
+*ابن‌فارس، احمدبن فارس، معجم مقاییس اللغة‏، محقق: هارون، عبدالسلام محمد، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
+*بوستان کتاب، مرزبان وحی و خرد، قم، بوستان کتاب، چاپ اول‏، ۱۳۸۱ش.
+*طباطبایی، سید محمدحسین، اعجاز قرآن‏، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، چاپ اول‏، ۱۳۶۲ش.
+*طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
+*طوسی، محمدبن حسن، الغیبة، محقق: عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، قم، دار المعارف الاسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
+*عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة‏، بیروت، دار الافاق الجدیدة، چاپ اول، ۱۴۰۰ق.
+*فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
+*فیض کاشانی ملا محسن، تفسیر الصافی، محقق: حسین اعلمی، تهران، صدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
+*کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، محقق: علی اکبر، غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
+*لویی، ماسینیون، مباهله در مدینه، مترجم: محمودرضا افتخارزاده، تهران، رسالت قلم، ۱۳۷۸ش.
+*مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار‏، محقق: جمعی از محققان‏، بیروت، دار احياء التراث العربی‏، چاپ دوم‏، ۱۴۰۳ق.
+*مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، محقق: رسولی محلاتی، سید هاشمم، تهران، دار الکتب الاسلامیة‏، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
+*محمدی ری شهری، محمد، فرهنگ نامه مباهله، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۵ش.
+*مفید، محمدبن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، محقق: موسسه آل البیت(ع)، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
+*مکارم شیرازی، ناصر، تفسر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
+*نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، قم، موسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المشرفة، جاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
+*نراقی، احمد، خزائن، محقق: حسن حسن زاده آملی، قم، قیام، ۱۳۸۰ش.
+{{پایان}}