Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۴٬۲۸۱
ویرایش
ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (اضافه کردن نوشتار اصلی) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شیعه}} | {{شیعه}} | ||
'''وِلایت''' | '''وِلایت''' به‌معنای سرپرستی، مالکیت تدبیر و صاحب اختیار بودن از واژه‌های پراستعمال [[قرآن کریم]] است. ولایت، گاهی اشاره به فعل [[خدا|خدا]] است که در این صورت عین [[توحید]] و یکی از [[اسما و صفات|اسماء و صفات]] خداوند است. این نوع ولایت که [[ولایت تکوینی]] و رابطه [[علت و معلول|علّی و معلولی]] بین خالق و مخلوق است، منحصر به خدا است. از آنجا که ولایت خداوند ذاتی است، بنابراین، ولایت برخی از [[نبوت|پیامبران]] و [[ائمه معصومین]]، ظهور و تجلی ولایت خدا است. ولایت گاهی نیز تشریعی، یعنی قراردادی و اعتباری است و به‌معنای قانونگذاری در جهان خلقت است. این ولایت نیز متعلق به خداوند دانسته شده است. | ||
ولایت گاهی بر فعل انسان است که در این حالت، از سنخ [[ولایت تشریعی]] است. این نوع ولایت در [[فقه]] مورد بررسی قرار می‌گیرد و شامل ولایت بر [[محجور|محجوران]] و ولایت بر نخبگان جامعه یا [[ولایت فقیه]] می‌شود. | ولایت گاهی بر فعل انسان است که در این حالت، از سنخ [[ولایت تشریعی]] است. این نوع ولایت در [[فقه]] مورد بررسی قرار می‌گیرد و شامل ولایت بر [[محجور|محجوران]] و ولایت بر نخبگان جامعه یا [[ولایت فقیه]] می‌شود. | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
علمای شیعه در این باره دو دسته هستند: | علمای شیعه در این باره دو دسته هستند: | ||
# برخی معتقدند مقام [[نبوت]] همتراز مقام ولایت نیست.<ref>حسینی تهرانی، ولایت فقیه در حکومت اسلام، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۶.</ref> [[شیخ طوسی]] معتقد است [[پیامبران]] با داشتن مقام نُبوّت لزوماً ولایت و تصرف در امور ندارند، بلکه انبیای خاصی ولایت داشتند.<ref>شیخ طوسی، الرسائل العشر، ۱۴۱۴ق، ص۱۱۱- ۱۱۴ به نقل از جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۵۹.</ref> گفته شده [[شیخ مفید]] این دیدگاه را مطابق با نظر بیشتر علمای شیعه می‌داند.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۶۰.</ref> | #برخی معتقدند مقام [[نبوت]] همتراز مقام ولایت نیست.<ref>حسینی تهرانی، ولایت فقیه در حکومت اسلام، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳۶.</ref> [[شیخ طوسی]] معتقد است [[پیامبران]] با داشتن مقام نُبوّت لزوماً ولایت و تصرف در امور ندارند، بلکه انبیای خاصی ولایت داشتند.<ref>شیخ طوسی، الرسائل العشر، ۱۴۱۴ق، ص۱۱۱- ۱۱۴ به نقل از جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۵۹.</ref> گفته شده [[شیخ مفید]] این دیدگاه را مطابق با نظر بیشتر علمای شیعه می‌داند.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۶۰.</ref> | ||
# [[مقدس اردبیلی]] بر خلاف دیگر علما، تفاوت چندانی بین نبی و [[امام]] قائل نیست و معتقد است که تنها تفاوت آنها در مورد [[وحی تشریعی|وحی]] است؛ به ولی یا امام وحی نمی‌شود.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۶۰.</ref> [[سید محمدحسن میرجهانی|میرجهانی]] نیز بر این باور است که سلب ولایت از پیامبر محال است.<ref>میرجهانی طباطبایی، ولایت کلیه، ۱۳۸۲ش، ص۱۲.</ref> | #[[مقدس اردبیلی]] بر خلاف دیگر علما، تفاوت چندانی بین نبی و [[امام]] قائل نیست و معتقد است که تنها تفاوت آنها در مورد [[وحی تشریعی|وحی]] است؛ به ولی یا امام وحی نمی‌شود.<ref>جمعی از نویسندگان، امامت‌پژوهی، ۱۳۸۱ش، ص۶۰.</ref> [[سید محمدحسن میرجهانی|میرجهانی]] نیز بر این باور است که سلب ولایت از پیامبر محال است.<ref>میرجهانی طباطبایی، ولایت کلیه، ۱۳۸۲ش، ص۱۲.</ref> | ||
==ولایت، فعل خداوند== | ==ولایت، فعل خداوند== | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
====ولایت بر تشریع؛ قانونگذاری الهی است==== | ====ولایت بر تشریع؛ قانونگذاری الهی است==== | ||
ولایت بر تشریع همان قانونگذاری و تشریع احکام است. این ولایت در حیطه قوانین و مخصوص خداست که در آیه ۶۷ [[سوره یوسف]] نیز این مساله تاکید شده است «إِنِ الْحُکمُ إِلَّا لِله؛ حکم فقط ویژه خداست»<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴؛ معرفت، ولایت فقیه، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۶-۱۵۰.</ref> این قوانین از جهت وضع که توسط مولی یعنی [[خدا|خداوند]] وضع می‌شود تخلف ناپذیر است اما از جهت عمل کردن به آن از طرف انسان که تحت ولایت خداوند است تخلف و عصیان پذیر است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> یعنی انسان در پذیرش آن مختار است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> | ولایت بر تشریع همان قانونگذاری و تشریع احکام است. این ولایت در حیطه قوانین و مخصوص خداست که در آیه ۶۷ [[سوره یوسف]] نیز این مساله تاکید شده است «إِنِ الْحُکمُ إِلَّا لِله؛ حکم فقط ویژه خداست»<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴؛ معرفت، ولایت فقیه، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۶-۱۵۰.</ref> این قوانین از جهت وضع که توسط مولی یعنی [[خدا|خداوند]] وضع می‌شود تخلف ناپذیر است اما از جهت عمل کردن به آن از طرف انسان که تحت ولایت خداوند است تخلف و عصیان پذیر است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> یعنی انسان در پذیرش آن مختار است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> | ||
====ولایت در تشریع؛ ولایت در فعل انسان ==== | ====ولایت در تشریع؛ ولایت در فعل انسان==== | ||
ولایت در تشریع که از آن به عنوان [[ولایت تشریعی]] نام می‌برند به عنوان فعل انسان در مورد ولایت است؛ و به ولایتی گفته می‌شود که در محدود تشریع و تابع قانون الهی باشد که در فقه مورد بررسی قرار می‌گیرد.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> ولایت در محدوده تشریع در [[قرآن|قرآن کریم]] و [[حدیث|روایات اسلامی]]، بر دو قسم است گاهی به معنای ولایت بر [[محجور|محجوران]] است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۵.</ref> و گاهی نیز این ولایت در تشریع به معنای تصدی امور جامعه انسانی است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۵.</ref> | ولایت در تشریع که از آن به عنوان [[ولایت تشریعی]] نام می‌برند به عنوان فعل انسان در مورد ولایت است؛ و به ولایتی گفته می‌شود که در محدود تشریع و تابع قانون الهی باشد که در فقه مورد بررسی قرار می‌گیرد.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۴.</ref> ولایت در محدوده تشریع در [[قرآن|قرآن کریم]] و [[حدیث|روایات اسلامی]]، بر دو قسم است گاهی به معنای ولایت بر [[محجور|محجوران]] است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۵.</ref> و گاهی نیز این ولایت در تشریع به معنای تصدی امور جامعه انسانی است.<ref>جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۵.</ref> | ||
=====ولایت بر محجوران؛ ولایتی بر مبنای ناتوانی در احقاق حق===== | =====ولایت بر محجوران؛ ولایتی بر مبنای ناتوانی در احقاق حق===== | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
به نظر بسیاری از اهل تصوف ولایت جنبه باطنی دین و حقیقت معرفت و بندگی خداوند است که ملازم دوستی و نزدیکی بندگان به خداوند متعال از طرفی<ref>نسفی، کشف الحقائق، ۱۳۸۶ش، ص۷۹.</ref> و دوستی و نزدیکی [[خدا|خداوند]] متعال به بندگان و همه موجودات عالم از طرفی دیگر است.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref> باطن ولایت در [[عرفان اسلامی|عرفان]] گنجی مخفی (کنز مخفی) است که مراتبی دارد که حقیقت آن معین نیست چرا که نه قابل درک است و نه صفتی و تعریفی دارد که بتوان آن را معین کرد.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref> بالاترین مرتبه ولایت «[[مقام قرب]]» یا «[[مقام معیت قیومیه]]» خداوند است. این مقام زمانی حاصل می‌شود که عبد از نفس خود برای رسیدن به خدا عبور کند و آن را در راه خدا فنا کند.<ref>جرجانی، تعریفات، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۹.</ref> برخی معتقدند این مقام مخصوص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه معصومین(ع]]) است اما برخی دیگر این را انکار کرده و معتقدند همه [[سالک|سالکان]] می‌توانند به این مقام برسند.<ref>عبداللهی، ناجی، نگرشی تحلیلی بر مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی، ۱۳۹۵ش، ص۸۰-۸۶.</ref> | به نظر بسیاری از اهل تصوف ولایت جنبه باطنی دین و حقیقت معرفت و بندگی خداوند است که ملازم دوستی و نزدیکی بندگان به خداوند متعال از طرفی<ref>نسفی، کشف الحقائق، ۱۳۸۶ش، ص۷۹.</ref> و دوستی و نزدیکی [[خدا|خداوند]] متعال به بندگان و همه موجودات عالم از طرفی دیگر است.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref> باطن ولایت در [[عرفان اسلامی|عرفان]] گنجی مخفی (کنز مخفی) است که مراتبی دارد که حقیقت آن معین نیست چرا که نه قابل درک است و نه صفتی و تعریفی دارد که بتوان آن را معین کرد.<ref>منصوری لاریجانی، عقیق ولایت، ۱۳۹۰ش، ص۳۷.</ref> بالاترین مرتبه ولایت «[[مقام قرب]]» یا «[[مقام معیت قیومیه]]» خداوند است. این مقام زمانی حاصل می‌شود که عبد از نفس خود برای رسیدن به خدا عبور کند و آن را در راه خدا فنا کند.<ref>جرجانی، تعریفات، ۱۴۱۳ق، ص۳۲۹.</ref> برخی معتقدند این مقام مخصوص [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان شیعه|ائمه معصومین(ع]]) است اما برخی دیگر این را انکار کرده و معتقدند همه [[سالک|سالکان]] می‌توانند به این مقام برسند.<ref>عبداللهی، ناجی، نگرشی تحلیلی بر مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی، ۱۳۹۵ش، ص۸۰-۸۶.</ref> | ||
== ولایت منصبی دینی و دنیوی از نگاه اهل سنت== | ==ولایت منصبی دینی و دنیوی از نگاه اهل سنت== | ||
حمادی مدعی است که بیشتر فقهای اهل سنت ولایت را به معنای حکومت و سلطنت به نحوی که شامل [[امامت]] و همه فروعات فقهی در مساله ولایت شود، به کار برده‌اند.<ref>حماد، نظریه الولایه فی الشریعه الاسلامیه، ۱۴۱۴ق، ص۸.</ref> وی همچنین مدعی شده است که البته این لفظ در معانی دیگری همچون وکالت نیز به کار رفته است.<ref>حماد، نظریه الولایه فی الشریعه الاسلامیه، ۱۴۱۴ق، ص۸.</ref> با این وجود بیشتر مفسران و متکلمان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] تلاش کرده‌اند مقصود از ولایت در آیات و روایات مختلف را مخصوصا در آیه «[[آیه ولایت|ولایت]]» [[آیه ولایت|(آیه ۵۵ سوره مائده]]) نصرت و محبت عنوان کنند<ref>عضدالدین ایجی، شرح المواقف، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۶۰؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۳۹۶ق، ج۲، ص۷۴؛ تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۰۹، ج۵، ص۲۷۰؛ بیضاوی، تفسیر البیضاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۳۵؛ زمخشری، الکشاف، قم، ج۱، ص۶۴۲؛ قوشجی، شرح التجرید، قم، ص۳۶۸ به نقل از عبداللهی، ناجی، نگرشی تحلیلی بر مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی، ۱۳۹۵ش، ص۷۸.</ref> در [[تفسیر طبری]]، [[تفسیر المنار]] و [[تفسیر المراغی]] ولایت در این آیه به نصرت تفسیر شده است.<ref>طبری، تفسیر طبری، ۱۴۲۱ق، ج۶، ص۳۴۳؛ آموزگار، تفسیر المنار، ۱۳۷۳ق، ج۶، ص۴۴۳؛ مراغی، تفسیر مراغی، بیروت، ج۶، ص۱۴۳.</ref> اما [[فخر رازی]] ولایت در آیه مذکور را به معنای محبت می‌داند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، بیروت، ج۱۲، ص۲۷.</ref> بنابراین آنها بر خلاف شیعه معتقدند که خاستگاه اصلی بحث امامت [[علم فقه]] است که موضوع آن [[فعل مکلف]] است و هیچ جایگاه کلامی ندارد. از همین رو برخی دلیل طرح مبحث امامت در برخی از کتاب‌های کلامی اهل سنت را پاسخ گویی آنها به نظرهای مخالف در مورد این مساله عنوان کرده‌اند.<ref>جعفر پیشه فرد، «تحلیلی از واژه ولایت در سپهر اندیشه سیاسی اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۱۲.</ref> | حمادی مدعی است که بیشتر فقهای اهل سنت ولایت را به معنای حکومت و سلطنت به نحوی که شامل [[امامت]] و همه فروعات فقهی در مساله ولایت شود، به کار برده‌اند.<ref>حماد، نظریه الولایه فی الشریعه الاسلامیه، ۱۴۱۴ق، ص۸.</ref> وی همچنین مدعی شده است که البته این لفظ در معانی دیگری همچون وکالت نیز به کار رفته است.<ref>حماد، نظریه الولایه فی الشریعه الاسلامیه، ۱۴۱۴ق، ص۸.</ref> با این وجود بیشتر مفسران و متکلمان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] تلاش کرده‌اند مقصود از ولایت در آیات و روایات مختلف را مخصوصا در آیه «[[آیه ولایت|ولایت]]» [[آیه ولایت|(آیه ۵۵ سوره مائده]]) نصرت و محبت عنوان کنند<ref>عضدالدین ایجی، شرح المواقف، ۱۴۱۲ق، ج۸، ص۳۶۰؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۳۹۶ق، ج۲، ص۷۴؛ تفتازانی، شرح المقاصد، ۱۴۰۹، ج۵، ص۲۷۰؛ بیضاوی، تفسیر البیضاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۴۳۵؛ زمخشری، الکشاف، قم، ج۱، ص۶۴۲؛ قوشجی، شرح التجرید، قم، ص۳۶۸ به نقل از عبداللهی، ناجی، نگرشی تحلیلی بر مفهوم ولایت در تصوف و عرفان اسلامی، ۱۳۹۵ش، ص۷۸.</ref> در [[تفسیر طبری]]، [[تفسیر المنار]] و [[تفسیر المراغی]] ولایت در این آیه به نصرت تفسیر شده است.<ref>طبری، تفسیر طبری، ۱۴۲۱ق، ج۶، ص۳۴۳؛ آموزگار، تفسیر المنار، ۱۳۷۳ق، ج۶، ص۴۴۳؛ مراغی، تفسیر مراغی، بیروت، ج۶، ص۱۴۳.</ref> اما [[فخر رازی]] ولایت در آیه مذکور را به معنای محبت می‌داند.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، بیروت، ج۱۲، ص۲۷.</ref> بنابراین آنها بر خلاف شیعه معتقدند که خاستگاه اصلی بحث امامت [[علم فقه]] است که موضوع آن [[فعل مکلف]] است و هیچ جایگاه کلامی ندارد. از همین رو برخی دلیل طرح مبحث امامت در برخی از کتاب‌های کلامی اهل سنت را پاسخ گویی آنها به نظرهای مخالف در مورد این مساله عنوان کرده‌اند.<ref>جعفر پیشه فرد، «تحلیلی از واژه ولایت در سپهر اندیشه سیاسی اسلام»، ۱۳۹۰ش، ص۱۲.</ref> | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||
درباره ولایت آثار متعددی اعم از کتاب و مقاله منتشر شده است. برخی از کتاب‌ها از این قرار است: | درباره ولایت آثار متعددی اعم از کتاب و مقاله منتشر شده است. برخی از کتاب‌ها از این قرار است: | ||
* ''آیات ولایت در قرآن''، [[ناصر مکارم شیرازی]]. این کتاب متن پیاده شده سخنرانی‌های آیت الله مکارم در [[رمضان|ماه رمضان]] سال ۱۳۷۹ش با عنوان ««آیات ولایت مولى امیرمؤمنان(ع)» است. آیات ولایت در این کتاب در سه دسته و سه فصل تفسیر شده است: آیات خلافت و زعامت مسلمین، آیات فضائل اهل بیت(ع) و آیات فضائل مخصوص حضرت علی(ع).<ref>مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۷-۱۹.</ref> | *''آیات ولایت در قرآن''، [[ناصر مکارم شیرازی]]. این کتاب متن پیاده شده سخنرانی‌های آیت الله مکارم در [[رمضان|ماه رمضان]] سال ۱۳۷۹ش با عنوان ««آیات ولایت مولى امیرمؤمنان(ع)» است. آیات ولایت در این کتاب در سه دسته و سه فصل تفسیر شده است: آیات خلافت و زعامت مسلمین، آیات فضائل اهل بیت(ع) و آیات فضائل مخصوص حضرت علی(ع).<ref>مکارم شیرازی، آیات ولایت در قرآن، ۱۳۸۶ش، ص۱۷-۱۹.</ref> | ||
* ''شمیم ولایت در آثار آیت الله جوادی آملی''، به اهتمام سید محمود صادقی. این کتاب در دو بخش با عنوان اثبات ولایت و اوصاف ولایت سامان یافته است. در بخش نخست مسائل مربوط به اصل ولایت و در بخش دوم [[ولایت امام علی(ع)]] مورد بحث قرار گرفته است. شمیم ولایت در سال ۱۳۸۲ش برای نخستین بار از سوی مرکز نشر اسراء چاپ و منتشر شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1624932 «کتاب شمیم ولایت در آثار آیت الله جوادی املی تجدید چاپ شد»، خبرگزاری بین المللی قرآن.]</ref> | *''شمیم ولایت در آثار آیت الله جوادی آملی''، به اهتمام سید محمود صادقی. این کتاب در دو بخش با عنوان اثبات ولایت و اوصاف ولایت سامان یافته است. در بخش نخست مسائل مربوط به اصل ولایت و در بخش دوم [[ولایت امام علی(ع)]] مورد بحث قرار گرفته است. شمیم ولایت در سال ۱۳۸۲ش برای نخستین بار از سوی مرکز نشر اسراء چاپ و منتشر شد.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1624932 «کتاب شمیم ولایت در آثار آیت الله جوادی املی تجدید چاپ شد»، خبرگزاری بین المللی قرآن.]</ref> | ||
* ''ولایت در عرفان''، حسین روحانی‌نژاد، قم، [[پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]]، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | *''ولایت در عرفان''، حسین روحانی‌نژاد، قم، [[پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی]]، چاپ اول، ۱۳۸۵ش. | ||
* ''معناشناسی ولایت''، احمدرضا اخوت، تهران، قرآن و اهل بیت نبوت، چاپ اول، ۱۳۹۳ش. | *''معناشناسی ولایت''، احمدرضا اخوت، تهران، قرآن و اهل بیت نبوت، چاپ اول، ۱۳۹۳ش. | ||
* ''ولایت و امامت: پژوهشی از منظر قرآن''، محمد اسعدی، زیر نظر محسن اراکی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | *''ولایت و امامت: پژوهشی از منظر قرآن''، محمد اسعدی، زیر نظر محسن اراکی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، ۱۳۹۲ش. | ||
* ''ولایت و عبادات: نقش ایمان به ولایت اهل بیت(ع) در صحت عبادات''، حسین سالاروندیان‌گروسی، انتشارات تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ش. | *''ولایت و عبادات: نقش ایمان به ولایت اهل بیت(ع) در صحت عبادات''، حسین سالاروندیان‌گروسی، انتشارات تمدن نوین اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۸ش. | ||
* ''حقیقت دین و عصاره ایمان: تبیین جایگاه ولایت و ولایت‌مداری از دیدگاه شیعه''، عبدالله ابراهیم‌زاده آملی، قم، زمزم هدایت. | *''حقیقت دین و عصاره ایمان: تبیین جایگاه ولایت و ولایت‌مداری از دیدگاه شیعه''، عبدالله ابراهیم‌زاده آملی، قم، زمزم هدایت. | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||