confirmed، templateeditor
۱۱٬۹۰۰
ویرایش
جز (ویکی سازی) |
جز (ویکی سازی) |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| مؤید روایی = | | مؤید روایی = | ||
}} | }} | ||
'''حدیث بَِضْعَةٌ''' از احادیث نبوی درباره [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در آن فاطمه را «پاره تن خود» معرفی کرده و خوشحالی او را خوشحالی خود و آزردن او را آزردن خود دانسته است. این [[حدیث]] در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] نقل شده است. به حدیث بضعه برای اثبات مباحثی همچون [[عصمت حضرت زهرا | '''حدیث بَِضْعَةٌ''' از احادیث نبوی درباره [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] در آن فاطمه را «پاره تن خود» معرفی کرده و خوشحالی او را خوشحالی خود و آزردن او را آزردن خود دانسته است. این [[حدیث]] در منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] نقل شده است. به حدیث بضعه برای اثبات مباحثی همچون [[عصمت حضرت زهرا(س)]]، حقانیت او در [[ماجرای فدک]] و وجوب بزرگداشت [[اهلبیت(ع)]] استناد میشود. | ||
بنا به برخی گزارشها در منابع اهلسنت این حدیث درباره [[داستان خواستگاری امام علی از دختر ابوجهل|ماجرای خواستگاری حضرت علی(ع) از دختر ابوجهل]] توسط پیامبر(ص) صادر شده است. اما از نظر عالمان شیعه این گزارشها ساختگی بوده و راویان آنها متهم به [[جعل حدیث|جعل حديث]] و [[ناصبی|دشمنی با اهلبیت(ع)]] هستند. | بنا به برخی گزارشها در منابع اهلسنت این حدیث درباره [[داستان خواستگاری امام علی از دختر ابوجهل|ماجرای خواستگاری حضرت علی(ع) از دختر ابوجهل]] توسط پیامبر(ص) صادر شده است. اما از نظر عالمان شیعه این گزارشها ساختگی بوده و راویان آنها متهم به [[جعل حدیث|جعل حديث]] و [[ناصبی|دشمنی با اهلبیت(ع)]] هستند. | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| منبع = [[شیخ صدوق]]، [[الامالی (شیخ صدوق)|الامالی]]، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۵. | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 14px| گیومه نقلقول = | تراز منبع = چپ}} | | منبع = [[شیخ صدوق]]، [[الامالی (شیخ صدوق)|الامالی]]، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۵. | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 14px| گیومه نقلقول = | تراز منبع = چپ}} | ||
در حدیث بَضعه از پیامبر(ص) درباره دخترش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] آمده است: «فاطمه پاره تن من است، هر که او را بیازارد، مرا آزرده و هر که او را خوشحال کند مرا خوشحال کرده است».<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۵.</ref> | در حدیث بَضعه از پیامبر(ص) درباره دخترش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] آمده است: «فاطمه پاره تن من است، هر که او را بیازارد، مرا آزرده و هر که او را خوشحال کند مرا خوشحال کرده است».<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۶۵.</ref> | ||
مضمون این حدیث در منابع مختلف شیعه و سنی نقل شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۵؛ شیخ مفید، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۶۰؛ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۴؛ ابنمغازلی، مناقب علی بن ابیطالب، ۱۴۲۶ق، ص۲۸۹؛ ابنجبرئیل، الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین، ۱۴۲۳ق، ص۱۶۷؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۰ و ۲۱۹.</ref> [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]]،<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۵۷۳؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، منشورات الشریف الرضی، ص۱۴۹.</ref> [[عبدالله بن عباس|ابنعباس]]،<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۵ و ۵۷۵.</ref> [[ابوذر غفاری]]<ref>خزار قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۷.</ref> و خود حضرت زهرا(س)،<ref>خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۶۴. مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۶، ص۳۰۸.</ref> از راویان این حدیثند. | مضمون این [[حدیث]] در منابع مختلف شیعه و سنی نقل شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ص۱۰۵؛ شیخ مفید، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۶۰؛ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۴؛ ابنمغازلی، مناقب علی بن ابیطالب، ۱۴۲۶ق، ص۲۸۹؛ ابنجبرئیل، الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین، ۱۴۲۳ق، ص۱۶۷؛ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۱ق، ج۴، ص۲۱۰ و ۲۱۹.</ref> [[امام علی علیهالسلام|حضرت علی(ع)]]،<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۵۷۳؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، منشورات الشریف الرضی، ص۱۴۹.</ref> [[عبدالله بن عباس|ابنعباس]]،<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۴۱۷ق، ص۱۷۵ و ۵۷۵.</ref> [[ابوذر غفاری]]<ref>خزار قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۳۷.</ref> و خود حضرت زهرا(س)،<ref>خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۶۴. مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۶، ص۳۰۸.</ref> از راویان این حدیثند. | ||
[[جلالالدین سیوطی]] مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] آن را مورد اتفاق [[شیعه]] و سنی دانسته است<ref>سیوطی، الثغور الباسمه، ۱۴۳۱ق، ص۶۷.</ref> و فخررازی مفسر اهلسنت در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] برخی از [[آیه|آیات قرآن]] از آن استفاده کرده است.<ref> نگاه کنید به فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۹، ص۱۶۰، ذیل آیه ۱۸۹ سوره اعراف، ج۲۷، ص۲۰۰، ذیل آیه ۱۵ سوره زخرف، ج۳۰، ص۱۲۶، ذیل آیه ۱۹ سوره معارج.</ref> | [[جلالالدین سیوطی]] مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] آن را مورد اتفاق [[شیعه]] و سنی دانسته است<ref>سیوطی، الثغور الباسمه، ۱۴۳۱ق، ص۶۷.</ref> و فخررازی مفسر اهلسنت در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] برخی از [[آیه|آیات قرآن]] از آن استفاده کرده است.<ref> نگاه کنید به فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۹، ص۱۶۰، ذیل آیه ۱۸۹ سوره اعراف، ج۲۷، ص۲۰۰، ذیل آیه ۱۵ سوره زخرف، ج۳۰، ص۱۲۶، ذیل آیه ۱۹ سوره معارج.</ref> | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
== کاربردهای کلامی و فقهی == | == کاربردهای کلامی و فقهی == | ||
از حدیث بضعه برای اثبات برخی از مباحث کلامی استفاده شده است: | از حدیث بضعه برای اثبات برخی از مباحث کلامی استفاده شده است: | ||
* [[عصمت]] حضرت فاطمه(س): متکلمان برای اثبات [[عصمت حضرت زهرا(س)]] به این حدیث استناد کردهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، مؤسسه اسماعیلیان، ج۱۶، ص۲۷۳؛ ایجی، المواقف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹۷.</ref> به گفته [[جعفر سبحانی|آیتالله سبحانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] (تولد [[سال ۱۳۰۸ هجری شمسی|۱۳۰۸ش]]) در روایات بضعه، خشنودی و ناخشنودی حضرت فاطمه(س) ملاک خشنودی و ناخشنودی خدا و رسولش شمرده شده است. از آنجا که خداوند جز به [[عمل صالح]] خشنود نمیشود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمیدهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب میشد، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است؛ در حالی که حدیث بضعه، رضایت الهی را با خشنودی فاطمه(س) پیوند داده است.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> | * [[عصمت]] حضرت فاطمه(س): [[متکلم|متکلمان]] برای اثبات [[عصمت حضرت زهرا(س)]] به این حدیث استناد کردهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۹۵؛ ابنابیالحدید، شرح نهج البلاغه، مؤسسه اسماعیلیان، ج۱۶، ص۲۷۳؛ ایجی، المواقف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹۷.</ref> به گفته [[جعفر سبحانی|آیتالله سبحانی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید شیعه]] (تولد [[سال ۱۳۰۸ هجری شمسی|۱۳۰۸ش]]) در روایات بضعه، خشنودی و ناخشنودی حضرت فاطمه(س) ملاک خشنودی و ناخشنودی خدا و رسولش شمرده شده است. از آنجا که خداوند جز به [[عمل صالح]] خشنود نمیشود و به گناه و نافرمانی از دستوراتش رضایت نمیدهد، اگر حضرت زهرا(س) گناهی مرتکب میشد، در این صورت به چیزی خشنود شده بود که خدا از آن ناخشنود است؛ در حالی که حدیث بضعه، رضایت الهی را با خشنودی فاطمه(س) پیوند داده است.<ref>سبحانی، پژوهشی در شناخت و عصمت امام، ۱۳۸۹ش، ص۲۷.</ref> | ||
* برتری حضرت فاطمه(س) بر زنان عالم: شهابالدین آلوسی [[تفسیر قرآن|مفسر]] اهلسنت (درگذشته ۱۲۷۰ق)، با استفاده از این [[حدیث]] در ذیل [[آیه]] «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ»،<ref> سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref> به [[سیدة نساء العالمین|برتری حضرت فاطمه(س) بر زنان عالم]] از جمله [[مریم دختر عمران|حضرت مریم]] استناد کرده است.<ref> آلوسی، روح المعانی، بیتا، ج۳، ص۱۵۵.</ref> | * برتری حضرت فاطمه(س) بر زنان عالم: شهابالدین آلوسی [[تفسیر قرآن|مفسر]] اهلسنت (درگذشته ۱۲۷۰ق)، با استفاده از این [[حدیث]] در ذیل [[آیه]] «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ»،<ref> سوره آل عمران، آیه ۴۲.</ref> به [[سیدة نساء العالمین|برتری حضرت فاطمه(س) بر زنان عالم]] از جمله [[مریم دختر عمران|حضرت مریم]] استناد کرده است.<ref> آلوسی، روح المعانی، بیتا، ج۳، ص۱۵۵.</ref> | ||
*اثبات حقانیت حضرت فاطمه در [[ماجرای فدک]]<ref>ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، مؤسسه اسماعیلیان، ج۱۶، ص۲۷۸؛ ایجی، المواقف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹۷ و ۶۰۷.</ref> پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، حضرت زهرا(س) در بستر بیماری، در احتجاج با [[شیخین]] به این روایت استناد کرد.<ref>خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۶۵.</ref> | *اثبات حقانیت حضرت فاطمه(س) در [[ماجرای فدک]]<ref>ابنابیالحدید، شرح نهجالبلاغه، مؤسسه اسماعیلیان، ج۱۶، ص۲۷۸؛ ایجی، المواقف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۵۹۷ و ۶۰۷.</ref> پس از [[رحلت پیامبر(ص)]]، حضرت زهرا(س) در بستر بیماری، در احتجاج با [[شیخین]] به این روایت استناد کرد.<ref>خزاز قمی، کفایة الاثر، ۱۴۰۱ق، ص۶۵.</ref> | ||
همچنین برای وجوب بزرگداشت [[اهلبیت(ع)]]<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۲۷، ص۱۶۶.</ref> عدم پذیرش شهادت فرزند برای پدر یا بالعکس،<ref> ابنعربی، احکام القرآن، دار الفکر، ج۱، ص۶۳۸؛ نگاه کنید به ابنقدامه، المغنی، دار الکتاب العربی، ج۱۲، ص۶۶.</ref> حرام بودن [[ازدواج]] با مادران و دختران،<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۱۰، ص۲۶.</ref> لزوم اکرام والدین<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۲۰، ص۱۸۵.</ref> و جایز بودن [[زیارت قبور]] توسط زنان<ref>شهید اول، ذکری الشیعة، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref> به این روایت استناد شده است. | همچنین برای وجوب بزرگداشت [[اهلبیت(ع)]]<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۲۷، ص۱۶۶.</ref> عدم پذیرش شهادت فرزند برای پدر یا بالعکس،<ref> ابنعربی، احکام القرآن، دار الفکر، ج۱، ص۶۳۸؛ نگاه کنید به ابنقدامه، المغنی، دار الکتاب العربی، ج۱۲، ص۶۶.</ref> [[حرام]] بودن [[ازدواج]] با مادران و دختران،<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۱۰، ص۲۶.</ref> لزوم اکرام والدین<ref> فخر رازی، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، ج۲۰، ص۱۸۵.</ref> و جایز بودن [[زیارت قبور]] توسط زنان<ref>شهید اول، ذکری الشیعة، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۳.</ref> به این روایت استناد شده است. | ||
==استفاده از حدیث بضعه علیه حضرت علی(ع)== | ==استفاده از حدیث بضعه علیه حضرت علی(ع)== |