Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵
ویرایش
ختنه: تفاوت میان نسخه‌ها
←در ایران
(ویکی سازی) |
|||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
==مستحبات ختنه== | ==مستحبات ختنه== | ||
برای ختنه، قطع نظر از وجوب یا استحباب آن در مذاهب گوناگون، آدابی مستحب در احادیث و منابع فقهی ذکر شده است؛ مثلا: | برای ختنه، قطع نظر از وجوب یا استحباب آن در مذاهب گوناگون، آدابی مستحب در احادیث و منابع فقهی ذکر شده است؛ مثلا: | ||
* فقهای [[شیعه]] و [[شافعی]] به استناد احادیث (از جمله حدیث منقول درباره ختنه [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]) ختنه را در روز هفتم ولادت نوزاد مستحب شمرده‌اند،<ref>رجوع کنید به بیهقی، ج۸، ص۳۲۴؛ نووی، المجموع، ج۱، ص۳۰۳؛ شهیدثانی، ج۸، ص۴۰۲-۴۰۳.</ref> ولی در منابع فقه حنفی زمان ختنه سال‌های مختلف (از هفت تا دوازده سالگی) ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به ابن نجیم، ج۳، ص۳۵۹؛ ابن عابدین، ج۷، ص۱۱۵.</ref> برخی فقهای مالکی و حنبلی ختنه کردن در هفتمین روز تولد را، از آنرو که سنّت یهودیان بوده، [[مکروه]] شمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن حجر عسقلانی، ج۱۰، ص۲۸۹؛ بهوتی حنبلی، ج۱، ص۹۳.</ref> | *فقهای [[شیعه]] و [[شافعی]] به استناد احادیث (از جمله حدیث منقول درباره ختنه [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]]) ختنه را در روز هفتم ولادت نوزاد مستحب شمرده‌اند،<ref>رجوع کنید به بیهقی، ج۸، ص۳۲۴؛ نووی، المجموع، ج۱، ص۳۰۳؛ شهیدثانی، ج۸، ص۴۰۲-۴۰۳.</ref> ولی در منابع فقه حنفی زمان ختنه سال‌های مختلف (از هفت تا دوازده سالگی) ذکر شده است.<ref>رجوع کنید به ابن نجیم، ج۳، ص۳۵۹؛ ابن عابدین، ج۷، ص۱۱۵.</ref> برخی فقهای مالکی و حنبلی ختنه کردن در هفتمین روز تولد را، از آنرو که سنّت یهودیان بوده، [[مکروه]] شمرده‌اند.<ref>رجوع کنید به ابن حجر عسقلانی، ج۱۰، ص۲۸۹؛ بهوتی حنبلی، ج۱، ص۹۳.</ref> | ||
* در احادیث شیعی از [[مستحب|استحباب]] [[اطعام]] ([[ولیمه|وَلیمه]]) برای ختنه و نیز خواندن دعایی مخصوص هنگام ختنه سخن به میان آمده است.<ref>رجوع کنید به صدوق، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۱۳؛ شهیدثانی، ج۷، ص۲۵-۲۶؛ حرّعاملی،الناشر | *در احادیث شیعی از [[مستحب|استحباب]] [[اطعام]] ([[ولیمه|وَلیمه]]) برای ختنه و نیز خواندن دعایی مخصوص هنگام ختنه سخن به میان آمده است.<ref>رجوع کنید به صدوق، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۱۳؛ شهیدثانی، ج۷، ص۲۵-۲۶؛ حرّعاملی،الناشر | ||
مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۲۱، ص۴۴۴.</ref> {{یاد| [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] هنگام ختنه کودک این [[دعا]] را می خواند:اللهم هذه سنتك وسنة نبيك صلى‌الله‌عليه‌وآله واتباع منا لك ولدينك بمشيتك وبارادتك لامر أردته وقضاء حتمته وأمر أنفذته فأذقته حر الحديد في ختانه وحجامته لامر أنت أعرف به مني ، اللهم فطهره من الذنوب وزد في عمره وادفع الآفات عن بدنه والاوجاع عن جسمه وزده من الغنى وادفع عنه الفقر فإنك تعلم ولا نعلم. }} | مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۲۱، ص۴۴۴.</ref> {{یاد| [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] هنگام ختنه کودک این [[دعا]] را می خواند:اللهم هذه سنتك وسنة نبيك صلى‌الله‌عليه‌وآله واتباع منا لك ولدينك بمشيتك وبارادتك لامر أردته وقضاء حتمته وأمر أنفذته فأذقته حر الحديد في ختانه وحجامته لامر أنت أعرف به مني ، اللهم فطهره من الذنوب وزد في عمره وادفع الآفات عن بدنه والاوجاع عن جسمه وزده من الغنى وادفع عنه الفقر فإنك تعلم ولا نعلم. }} | ||
* در شماری از منابع فقهی، آشکار ساختن ختنه دختران با دادنِ ولیمه مستحب به شمار نرفته یا تنها به دعوت از زنان توصیه شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به خطیب شربینی، ج۳، ص۲۴۵.</ref> در منابع دیگر، به استناد احادیثی که در آن‌ها از معمول نبودن این سنّت در زمان پیامبر اکرم سخن رفته، اصولا ولیمه دادن برای ختنه مکروه شمرده شده است.<ref>رجوع کنید به احمدبن حنبل، ج۴، ص۲۱۷؛ دسوقی، ج۲، ص۳۳۷؛ شوکانی، ج۶، ص۱۸۶.</ref> | *در شماری از منابع فقهی، آشکار ساختن ختنه دختران با دادنِ ولیمه مستحب به شمار نرفته یا تنها به دعوت از زنان توصیه شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به خطیب شربینی، ج۳، ص۲۴۵.</ref> در منابع دیگر، به استناد احادیثی که در آن‌ها از معمول نبودن این سنّت در زمان پیامبر اکرم سخن رفته، اصولا ولیمه دادن برای ختنه مکروه شمرده شده است.<ref>رجوع کنید به احمدبن حنبل، ج۴، ص۲۱۷؛ دسوقی، ج۲، ص۳۳۷؛ شوکانی، ج۶، ص۱۸۶.</ref> | ||
==ابعاد فرهنگی اجتماعی== | ==ابعاد فرهنگی اجتماعی== | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
در [[گیلان]] ساعت سعد را مشخص کرده دوستان و نزدیکان و مطرب جمع می‌شوند و دلاک یا سلمانی را خبر می‌کنند. سپس تدارک پذیرایی می‌بینند و با بچه که معمولاً چهار پنج ساله است به زبان کودکانه از فایده‌های ختنه می‌گویند و در هنگام انجام عمل با ساز و آواز و دست زدن حواس او را پرت می‌کنند.<ref>رجوع کنید به پاینده، ص۳۶-۳۷.</ref> | در [[گیلان]] ساعت سعد را مشخص کرده دوستان و نزدیکان و مطرب جمع می‌شوند و دلاک یا سلمانی را خبر می‌کنند. سپس تدارک پذیرایی می‌بینند و با بچه که معمولاً چهار پنج ساله است به زبان کودکانه از فایده‌های ختنه می‌گویند و در هنگام انجام عمل با ساز و آواز و دست زدن حواس او را پرت می‌کنند.<ref>رجوع کنید به پاینده، ص۳۶-۳۷.</ref> | ||
در | در سروستان پسران در سه تا دوازده سالگی ختنه می‌شوند و ختنه سوران ممکن است دو روز طول بکشد. روز اول طبل و دهل می‌نوازند و عده‌ای تَرکه بازی می‌کنند. شب با مراسمی شبیه حنابندانِ داماد، به شوخی و رقص، بچه را حنا می‌بندند. روز بعد او را به حمام می‌برند و بر اسب تزیین شده‌ای سوارش می‌کنند و در حالی که نُقل و سکه بر سرش می‌ریزند به خانه بازش می‌گردانند. سرانجام هنگام عصر دلاک محله برای ختنه می‌آید.<ref>همایونی، ص۴۲۲-۴۲۳، ۴۸۹-۴۹۰.</ref> | ||
در [[خراسان]] بچه را در سه یا هفت روزگی ختنه می‌کنند و اگر از این تاریخ بگذرد در پنج تا هفت سالگی با ختنه سورانی مفصّل این کار را انجام می‌دهند. صبحِ مراسم بچه را با دست‌های مطرب به حمام می‌فرستند. در سر بینه حمام اسفند دود می‌کنند و کندر و بخور می‌سوزانند. سپس لباس‌هایی نو به پسرک می‌پوشانند و با شادی و هلهله او را به خانه باز می‌گردانند. خراسانی‌ها نیز مانند [[یزیدیه]]<ref>رجوع کنید به خضرسلیمان، ص۱۱۵-۱۱۸.</ref> یک نفر را به عنوان کریب/ کریو برمی‌گزینند تا در انجام ختنه به پدر کودک کمک کند. در طول عمل سه نوازنده دوتار و دهل و سرنا می‌نوازند و آوازهایی می‌خوانند. پس از انجام عمل، کریب و نزدیکان کودک هرکدام مبلغی به عنوان سرسنّتی یا عیدی به بچه می‌دهند و او را می‌بوسند.<ref>رجوع کنید به شکورزاده، ص۱۶۰-۱۶۷؛ ماسه، همانجا.</ref> | در [[خراسان]] بچه را در سه یا هفت روزگی ختنه می‌کنند و اگر از این تاریخ بگذرد در پنج تا هفت سالگی با ختنه سورانی مفصّل این کار را انجام می‌دهند. صبحِ مراسم بچه را با دست‌های مطرب به حمام می‌فرستند. در سر بینه حمام اسفند دود می‌کنند و کندر و بخور می‌سوزانند. سپس لباس‌هایی نو به پسرک می‌پوشانند و با شادی و هلهله او را به خانه باز می‌گردانند. خراسانی‌ها نیز مانند [[یزیدیه]]<ref>رجوع کنید به خضرسلیمان، ص۱۱۵-۱۱۸.</ref> یک نفر را به عنوان کریب/ کریو برمی‌گزینند تا در انجام ختنه به پدر کودک کمک کند. در طول عمل سه نوازنده دوتار و دهل و سرنا می‌نوازند و آوازهایی می‌خوانند. پس از انجام عمل، کریب و نزدیکان کودک هرکدام مبلغی به عنوان سرسنّتی یا عیدی به بچه می‌دهند و او را می‌بوسند.<ref>رجوع کنید به شکورزاده، ص۱۶۰-۱۶۷؛ ماسه، همانجا.</ref> | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
گزارش‌هایی نیز از باورهای عامیانه مردم درباره ختنه نقل شده است. برای نمونه گروهی معتقد بودند که باید شمار کسانی که در یک روز باهم ختنه می‌شوند، فرد باشد و اگر نبود باید یک خروس را نیز سر برید تا این شمار فرد شود وگرنه یکی از پسر‌ها می‌میرد.<ref>رجوع کنید به شکورزاده، ص۱۶۸-۱۶۹؛ پاینده، ص۳۸؛ همایونی، ص۴۲۳.</ref> امروزه تقریباً تمامی این باور‌ها از اعتبار افتاده است. | گزارش‌هایی نیز از باورهای عامیانه مردم درباره ختنه نقل شده است. برای نمونه گروهی معتقد بودند که باید شمار کسانی که در یک روز باهم ختنه می‌شوند، فرد باشد و اگر نبود باید یک خروس را نیز سر برید تا این شمار فرد شود وگرنه یکی از پسر‌ها می‌میرد.<ref>رجوع کنید به شکورزاده، ص۱۶۸-۱۶۹؛ پاینده، ص۳۸؛ همایونی، ص۴۲۳.</ref> امروزه تقریباً تمامی این باور‌ها از اعتبار افتاده است. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
==منابع بخش مباحث فقهی== | ==منابع بخش مباحث فقهی== | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/8446 دانشنامه جهان اسلام] | *منبع مقاله: [http://rch.ac.ir/article/Details/8446 دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240832/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/240832/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87 دائرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* فوائد ختنه نوزادان، ناصر سیم فروش، طب سنتی اسلام و ایران: تابستان ۱۳۹۰ , دوره ۲ , شماره ۲ (پیاپی ۶)، قابل دریافت در [http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?id=150754 پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی] | *فوائد ختنه نوزادان، ناصر سیم فروش، طب سنتی اسلام و ایران: تابستان ۱۳۹۰ , دوره ۲ , شماره ۲ (پیاپی ۶)، قابل دریافت در [http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?id=150754 پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی] | ||
{{آداب اسلامی}} | {{آداب اسلامی}} | ||