Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۱۰
ویرایش
انحصارگرایی دینی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویکی سازی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''انحصارگرایی دینی''' در مقابل [[کثرت‌گرایی دینی]]، دیدگاهی است که حقانیت و رستگاری را تنها در یک دین خاص منحصر می‌داند. مدعای انحصارگرایی دینی این است که رستگاری، رهایی، کمال یا هر چیز دیگری که به عنوان هدف نهایی دین تلقی می‌شود، منحصراً در تبعیت از یک دین خاص به‌دست می‌آید | '''انحصارگرایی دینی''' در مقابل [[کثرت‌گرایی دینی]]، دیدگاهی است که حقانیت و رستگاری را تنها در یک دین خاص منحصر می‌داند. مدعای انحصارگرایی دینی این است که رستگاری، رهایی، کمال یا هر چیز دیگری که به عنوان هدف نهایی دین تلقی می‌شود، منحصراً در تبعیت از یک دین خاص به‌دست می‌آید. ادیان دیگر، اگرچه ممکن است مشتمل بر برخی حقایق باشند، اما دین حق فقط منحصر در یک دین است. | ||
گزارش‌هایی از متون مقدس سه دین [[یهودیت]]، [[مسیحیت]] و [[اسلام]] و پیروان این سه دین نقل شده است که گفته می‌شود بر انحصارگرایی دلالت می‌کند. انحصارگرایان مسلمان با استناد به آیاتی همچون آیات [[آیه ۱ سوره فرقان|۱ سوره فرقان]]، [[آیه ۲۸ سوره سبأ|۲۸ سوره سبأ]]، [[آیه | گزارش‌هایی از متون مقدس سه دین [[یهودیت]]، [[مسیحیت]] و [[اسلام]] و پیروان این سه دین نقل شده است که گفته می‌شود بر انحصارگرایی دلالت می‌کند. انحصارگرایان مسلمان با استناد به آیاتی همچون آیات [[آیه ۱ سوره فرقان|۱ سوره فرقان]]، [[آیه ۲۸ سوره سبأ|۲۸ سوره سبأ]]، [[آیه خاتمیت|۴۰ سوره احزاب]] و [[آیه ۱۱۵ سوره انعام|۱۱۵ سوره انعام]]، شریعت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] را آخرین شریعت از سوی خدا و نسخ‌کننده شریعت‌های پیشین دانسته و رستگاری و نجات را تنها در گرو پیروی از این شریعت و ایمان به آن دانسته‌اند. | ||
انحصارگرایی یهودی فرض می‌گیرد که [[تورات]]، تنها حوزه حقیقت است و یهودیت تنها دین وحیانی است که پیروی از آن، تضمین‌کننده نجات و رستگاری است. انحصارگرایان مسیحی نیز مسیحیت را تنها دین حق دانسته و بر این باورند که رستگاری و نجات خارج از کلیسا نیست و تنها در پیروی از تعالیم مسیح است. | انحصارگرایی یهودی فرض می‌گیرد که [[تورات]]، تنها حوزه حقیقت است و یهودیت تنها دین وحیانی است که پیروی از آن، تضمین‌کننده نجات و رستگاری است. انحصارگرایان مسیحی نیز مسیحیت را تنها دین حق دانسته و بر این باورند که رستگاری و نجات خارج از کلیسا نیست و تنها در پیروی از تعالیم مسیح است. | ||
برپایه مهم‌ترین برهان کلامی انحصارگرایان، رستگاری صرفاً در گرو لطف و عنایت خداوند است و تلاش انسان برای رستگار شدن در غیر طریق خداوند محکوم به شکست است | برپایه مهم‌ترین برهان کلامی انحصارگرایان، رستگاری صرفاً در گرو لطف و عنایت خداوند است و تلاش انسان برای رستگار شدن در غیر طریق خداوند محکوم به شکست است. ازاین‌رو، لازمه رستگاری این است که پی ببریم به این که نیروی رستگاری‌بخش الهی در کجا متجلی شده است و به سراغ همان برویم و از آن پیروی کنیم. | ||
==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ==مفهوم‌شناسی و جایگاه== | ||
{| class="wikitable" style=" width:50%; background-color:#f2f6ff; float: left; margin: 8px;" | {| class="wikitable" style=" width:50%; background-color:#f2f6ff; float: left; margin: 8px;" | ||
|+ style="color:#002f87; | '''حقانیت و رستگاری ادیان گوناگون''' | |+ style="color:#002f87; " |'''حقانیت و رستگاری ادیان گوناگون''' | ||
|- | |- | ||
! !!دیدگاه !! حقانیت !! رستگاری !! نظریه‌پرداز | ! !!دیدگاه!!حقانیت!!رستگاری!!نظریه‌پرداز | ||
|- | |- | ||
| ۱ || [[کثرت‌گرایی دینی|کثرت‌گرایی]] || همه ادیان || همه ادیان || جان هیک | |۱||[[کثرت‌گرایی دینی|کثرت‌گرایی]]||همه ادیان||همه ادیان||جان هیک | ||
|- | |- | ||
| ۲ || [[انحصارگرایی دینی|انحصارگرایی]] || فقط یک دین خاص || فقط یک دین خاص || | |۲||[[انحصارگرایی دینی|انحصارگرایی]]||فقط یک دین خاص||فقط یک دین خاص|| | ||
|- | |- | ||
| ۳ || [[شمول‌گرایی دینی|شمول‌گرایی]] || فقط یک دین خاص || همه ادیان || کارل رانِر | |۳||[[شمول‌گرایی دینی|شمول‌گرایی]]||فقط یک دین خاص||همه ادیان||کارل رانِر | ||
|} | |} | ||
انحصارگرایی دینی، نظریه‌ای در مقابل کثرت‌گرایی دینی است که حقانیت و رستگاری را فقط در یک دین خاص منحصر می‌داند.<ref>پترسون و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ۱۳۹۳ش، ص۴۰۲-۴۰۴؛ یوسفیان، کلام جدید، ۱۴۰۱ش، ص۲۸۱.</ref> اگرچه مبانی فکری انحصارگرایی دینی در متون مقدس ادیان مختلف وجود داشته و متکلمان، مفسران و الهی‌دانان درباره آن بحث کرده‌اند، ولی در الهیات جدید در مقابل نظریه [[کثرت‌گرایی دینی]] بار دیگر مورد توجه الهی‌دانان و دین‌پژوهان قرار گرفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به هیک، فلسفه دین، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۳؛ پلانتینجا و دیگران، جستارهایی در فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۸۶-۸۷؛ یاندل و دیگران، فلسفه دین، ۱۳۹۲ش، ص۳۳۴.</ref> این نحوه تقسیم نگرش‌های مختلف در باب تنوع ادیان به انحصارگرایی، کثرت‌گرایی و [[شمول‌گرایی دینی|شمول‌گرایی]] را به جان هیک (درگذشت: ۲۰۱۲م)، فیلسوفِ دین انگلیسی، نسبت داده‌اند.<ref>پترسون و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ۱۳۹۳ش، ص۴۰۲.</ref> این تقسیم‌بندی در ادبیات فلسفه دین و [[کلام جدید]] جای خودش را پیدا کرده و به یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در این حوزه‌ها مبدل شده است.<ref>هیک، فلسفه دین، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۳؛ پلانتینجا و دیگران، جستارهایی در فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۸۶-۸۷؛ یاندل و دیگران، فلسفه دین، ۱۳۹۲ش، ص۳۳۴.</ref> | انحصارگرایی دینی، نظریه‌ای در مقابل کثرت‌گرایی دینی است که حقانیت و رستگاری را فقط در یک دین خاص منحصر می‌داند.<ref>پترسون و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ۱۳۹۳ش، ص۴۰۲-۴۰۴؛ یوسفیان، کلام جدید، ۱۴۰۱ش، ص۲۸۱.</ref> اگرچه مبانی فکری انحصارگرایی دینی در متون مقدس ادیان مختلف وجود داشته و متکلمان، مفسران و الهی‌دانان درباره آن بحث کرده‌اند، ولی در الهیات جدید در مقابل نظریه [[کثرت‌گرایی دینی]] بار دیگر مورد توجه الهی‌دانان و دین‌پژوهان قرار گرفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به هیک، فلسفه دین، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۳؛ پلانتینجا و دیگران، جستارهایی در فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۸۶-۸۷؛ یاندل و دیگران، فلسفه دین، ۱۳۹۲ش، ص۳۳۴.</ref> این نحوه تقسیم نگرش‌های مختلف در باب تنوع ادیان به انحصارگرایی، کثرت‌گرایی و [[شمول‌گرایی دینی|شمول‌گرایی]] را به جان هیک (درگذشت: ۲۰۱۲م)، فیلسوفِ دین انگلیسی، نسبت داده‌اند.<ref>پترسون و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ۱۳۹۳ش، ص۴۰۲.</ref> این تقسیم‌بندی در ادبیات فلسفه دین و [[کلام جدید]] جای خودش را پیدا کرده و به یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در این حوزه‌ها مبدل شده است.<ref>هیک، فلسفه دین، ۱۳۹۰ش، ص۲۴۳؛ پلانتینجا و دیگران، جستارهایی در فلسفه دین، ۱۳۸۰ش، ص۸۶-۸۷؛ یاندل و دیگران، فلسفه دین، ۱۳۹۲ش، ص۳۳۴.</ref> | ||