Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵
ویرایش
موسی (پیامبر): تفاوت میان نسخه‌ها
←آثار هنری
جز (اضافه کردن) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ جعبه اطلاعات پیامبران | {{جعبه اطلاعات پیامبران | ||
| عنوان= موسی | | عنوان= موسی | ||
| عرض= | | عرض= | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
به گفته وی، [[سخن گفتن خدا با موسی]]، با واسطه<ref>طباطبایی ،المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۶ ،ص۳۲.</ref> و امری حقیقی بوده که گرچه آثاری عادی داشته، اما بی‌نیاز از اعضا و جوارح مادی مثل دهان بوده است.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۵.</ref> | به گفته وی، [[سخن گفتن خدا با موسی]]، با واسطه<ref>طباطبایی ،المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۶ ،ص۳۲.</ref> و امری حقیقی بوده که گرچه آثاری عادی داشته، اما بی‌نیاز از اعضا و جوارح مادی مثل دهان بوده است.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۳۱۵.</ref> | ||
== زندگی‌نامه == | ==زندگی‌نامه== | ||
حضرت موسی(ع)، فرزند عمران از نسل لاوی بن یعقوب دانسته شده است.<ref>ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۹۴.</ref> نام پدرش در [[تورات]]، عمرام است که در لهجه عرب به‌صورت عمران درآمده و [[اسلام|مسلمانان]] نیز او را عمران خواندند.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۱۸۰.</ref> ولادت حضرت موسی(ع) حدود ۲۵۰ سال پس از وفات [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم]] بود.<ref>مصطفوی، التحقيق فی كلمات القرآن الكريم، ۱۳۶۰ق، ج۱۱، ص ۲۰۶.</ref> [[مسعودی]] در [[اثبات الوصیة للامام علی بن ابی‌طالب (مسعودی)|اثبات الوصیة]]، فاصله میان موسی و ابراهیم(ع) را ۴۶۸ سال گفته‌است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، نشر انصاریان، ج۱ ص۶۴.</ref> <br> | حضرت موسی(ع)، فرزند عمران از نسل لاوی بن یعقوب دانسته شده است.<ref>ملاحویش، بیان المعانی، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۹۴.</ref> نام پدرش در [[تورات]]، عمرام است که در لهجه عرب به‌صورت عمران درآمده و [[اسلام|مسلمانان]] نیز او را عمران خواندند.<ref>خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۱۸۰.</ref> ولادت حضرت موسی(ع) حدود ۲۵۰ سال پس از وفات [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم]] بود.<ref>مصطفوی، التحقيق فی كلمات القرآن الكريم، ۱۳۶۰ق، ج۱۱، ص ۲۰۶.</ref> [[مسعودی]] در [[اثبات الوصیة للامام علی بن ابی‌طالب (مسعودی)|اثبات الوصیة]]، فاصله میان موسی و ابراهیم(ع) را ۴۶۸ سال گفته‌است.<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، نشر انصاریان، ج۱ ص۶۴.</ref> <br> | ||
موسی(ع) در دوره‌ای متولد شد که [[فرعون]] دستور داده بود فرزندان پسر [[بنی‌اسرائیل]] را بکشند و دختران آنان را به اسارت بگیرند.<ref>بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۵، ص۱۴۷.</ref> براساس تورات، فرعون از ترس قدرت یافتن بنی‌اسرائیل و اتحاد آنان با دشمنان، دستور کشتار فرزندان پسر بنی‌اسرائیل را صادر کرد.<ref>خروج، فصل اول، آیه۹ -۱۰.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مفسران شیعه، معتقد است بر اساس [[آیه|آیات قرآن]]، فرعون برای تضعیف بنی‌اسرائیل، دستور داد فرزندان پسر بنی‌اسرائیل را بکشند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۱۲-۱۳.</ref> برخی، علت این دستور را خواب فرعون دانسته‌اند. فرعون در خواب دیده بود آتشی به سوی مصر آمده، مصریان را می‌کشد بدون اینکه آسیبی به بنی‌اسرائیل بزند.<ref>جرجانی، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان، ۱۳۷۷ش، ج۷، ص۱۵۳.</ref> بنابر نقل دیگر، فرعون در خواب دیده بود که پسری از بنی‌اسرائیل به دنیا خواهد آمد که پادشاهی او را از بین می‌برد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۳، ص۸۳.</ref> | موسی(ع) در دوره‌ای متولد شد که [[فرعون]] دستور داده بود فرزندان پسر [[بنی‌اسرائیل]] را بکشند و دختران آنان را به اسارت بگیرند.<ref>بروجردی، تفسیر جامع، ۱۳۶۶ش، ج۵، ص۱۴۷.</ref> براساس تورات، فرعون از ترس قدرت یافتن بنی‌اسرائیل و اتحاد آنان با دشمنان، دستور کشتار فرزندان پسر بنی‌اسرائیل را صادر کرد.<ref>خروج، فصل اول، آیه۹ -۱۰.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]، از مفسران شیعه، معتقد است بر اساس [[آیه|آیات قرآن]]، فرعون برای تضعیف بنی‌اسرائیل، دستور داد فرزندان پسر بنی‌اسرائیل را بکشند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۱۲-۱۳.</ref> برخی، علت این دستور را خواب فرعون دانسته‌اند. فرعون در خواب دیده بود آتشی به سوی مصر آمده، مصریان را می‌کشد بدون اینکه آسیبی به بنی‌اسرائیل بزند.<ref>جرجانی، جلاء الأذهان و جلاء الأحزان، ۱۳۷۷ش، ج۷، ص۱۵۳.</ref> بنابر نقل دیگر، فرعون در خواب دیده بود که پسری از بنی‌اسرائیل به دنیا خواهد آمد که پادشاهی او را از بین می‌برد.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۳، ص۸۳.</ref> | ||
=== تولد و کودکی تا فرار از مصر=== | ===تولد و کودکی تا فرار از مصر=== | ||
براساس آیات قرآن، بعد از تولد حضرت موسی(ع)، خدا به مادر او ([[مادر موسی| یوکابَد]]<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۵۱.</ref>) [[وحی]] کرد که فرزند خود را شیر بده و زمانی که ترس از جانش داشتی،<ref>سوره قصص، آیه۷.</ref> او را در صندوقچه‌ای بگذار<ref>سوره طه، آیه۳۸.</ref> و در رود رها کن و نگران نباش و نترس.<ref>طباطبایی ، المیزان فی تفسیر القران، ۱۳۹۳ق ، ج۱۶ ،ص۱۰.</ref> | براساس آیات قرآن، بعد از تولد حضرت موسی(ع)، خدا به مادر او ([[مادر موسی| یوکابَد]]<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۵۱.</ref>) [[وحی]] کرد که فرزند خود را شیر بده و زمانی که ترس از جانش داشتی،<ref>سوره قصص، آیه۷.</ref> او را در صندوقچه‌ای بگذار<ref>سوره طه، آیه۳۸.</ref> و در رود رها کن و نگران نباش و نترس.<ref>طباطبایی ، المیزان فی تفسیر القران، ۱۳۹۳ق ، ج۱۶ ،ص۱۰.</ref> | ||
مادر موسی پس از شیر دادن به فرزندش (بنابر تورات، در مدت سه ماه<ref>کتاب خروج، فصل دو، آیه ۳.</ref>) از ترس خطرات احتمالی، موسی را در صندوقچه‌ای گذاشت و در رود انداخت<ref>طیب، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۰، ص۲۰۷.</ref> و دخترش را به دنبال صندوقچه فرستاد.<ref>سوره قصص، آیه۱۱.</ref> | مادر موسی پس از شیر دادن به فرزندش (بنابر تورات، در مدت سه ماه<ref>کتاب خروج، فصل دو، آیه ۳.</ref>) از ترس خطرات احتمالی، موسی را در صندوقچه‌ای گذاشت و در رود انداخت<ref>طیب، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۰، ص۲۰۷.</ref> و دخترش را به دنبال صندوقچه فرستاد.<ref>سوره قصص، آیه۱۱.</ref> | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۳: | ||
براساس برخی روایات، قبر او پنهان بوده است.<ref>مسعودی، اثبات الوصية، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.</ref> | براساس برخی روایات، قبر او پنهان بوده است.<ref>مسعودی، اثبات الوصية، ۱۳۸۴ش، ص۶۳.</ref> | ||
== نبوت == | ==نبوت== | ||
حضرت موسی(ع) در چهل سالگی،<ref>شبر، تفسير القرآن الكريم، ۱۴۱۲ق، ص۳۰۸.</ref> در [[طور سینا]]<ref>سوره نمل، آیه۷.</ref> و از میان درختی مورد خطاب وحی قرار گرفت<ref>سوره قصص، آیه۳۰.</ref> و در آنجا به پیامبری برگزیده شد.<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> | حضرت موسی(ع) در چهل سالگی،<ref>شبر، تفسير القرآن الكريم، ۱۴۱۲ق، ص۳۰۸.</ref> در [[طور سینا]]<ref>سوره نمل، آیه۷.</ref> و از میان درختی مورد خطاب وحی قرار گرفت<ref>سوره قصص، آیه۳۰.</ref> و در آنجا به پیامبری برگزیده شد.<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> | ||
او از پیامبران اولوالعزم بود.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۸۷ش، ص۹۳۷.</ref> برخی مفسران براساس تعبیر قرآن «وَ أَنَا اخْتَرتُكَ؛ من تو را براى رسالت انتخاب كردم»<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> معتقدند موسی در همان‌جا و با همین تعبیر به پیامبری مبعوث شد.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۱۳۹.</ref> خداوند پس از اعلام رسالت، به او دستوراتی داد: | او از پیامبران اولوالعزم بود.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۸۷ش، ص۹۳۷.</ref> برخی مفسران براساس تعبیر قرآن «وَ أَنَا اخْتَرتُكَ؛ من تو را براى رسالت انتخاب كردم»<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> معتقدند موسی در همان‌جا و با همین تعبیر به پیامبری مبعوث شد.<ref>طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۱۳۹.</ref> خداوند پس از اعلام رسالت، به او دستوراتی داد: | ||
* در ابتدا از [[توحید]] آغاز کرد<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۱۰.</ref>: «ای موسی! منم خداوند، پروردگار جهانیان»<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> | *در ابتدا از [[توحید]] آغاز کرد<ref>طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۱۰.</ref>: «ای موسی! منم خداوند، پروردگار جهانیان»<ref>سوره طه، آیه۱۳.</ref> | ||
*سپس به [[عبادت خداوند]] دستور می‌دهد.<ref>سوره طه، آیه۱۴.</ref> | *سپس به [[عبادت خداوند]] دستور می‌دهد.<ref>سوره طه، آیه۱۴.</ref> | ||
* امر می‌کند که [[نماز]] را براى یاد خداوند بپا دارد.<ref>سوره طه، آیه۱۴.</ref> | *امر می‌کند که [[نماز]] را براى یاد خداوند بپا دارد.<ref>سوره طه، آیه۱۴.</ref> | ||
* سپس به [[معاد|مسئله معاد]] پرداخت.<ref>سوره طه، آیه۱۵.</ref> | *سپس به [[معاد|مسئله معاد]] پرداخت.<ref>سوره طه، آیه۱۵.</ref> | ||
===ده فرمان و تورات=== | ===ده فرمان و تورات=== | ||
{{نوشتار اصلی|ده فرمان|تورات}} | {{نوشتار اصلی|ده فرمان|تورات}} | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
#در کتاب تثنیه (آخرین سفر از اسفار پنج‌گانه) این احکام بیان شده است: ده فرمان، <ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۴، فقرات ۴-۲۱.</ref> تعیین قضات برای حل و فصل دعاوی،<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۱، فقرات ۱۵-۱۸ و باب ۱۶، فقرات ۱۸-۲۱ و باب ۱۷، فقرات ۶-۱۲.</ref> شهادت در دادگاه،<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۱۹، فقرات ۱۵-۲۱.</ref> قوانین و احکام جنگ<ref>تورات، سفر تثنیه، ابواب ۲۰، فقرات ۱-۲۰.</ref> و احکام ازدواج.<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۲۴، فقرات ۱-۵.</ref> | #در کتاب تثنیه (آخرین سفر از اسفار پنج‌گانه) این احکام بیان شده است: ده فرمان، <ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۴، فقرات ۴-۲۱.</ref> تعیین قضات برای حل و فصل دعاوی،<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۱، فقرات ۱۵-۱۸ و باب ۱۶، فقرات ۱۸-۲۱ و باب ۱۷، فقرات ۶-۱۲.</ref> شهادت در دادگاه،<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۱۹، فقرات ۱۵-۲۱.</ref> قوانین و احکام جنگ<ref>تورات، سفر تثنیه، ابواب ۲۰، فقرات ۱-۲۰.</ref> و احکام ازدواج.<ref>تورات، سفر تثنیه، باب ۲۴، فقرات ۱-۵.</ref> | ||
== معجزات == | ==معجزات== | ||
براساس آیه ۱۰۱ سوره اسراء و آیه ۱۲ سوره نمل، حضرت موسی(ع) نُه نشانه و معجزه داشت. مفسران مسلمان درباره اینکه این نه معجزه چه بوده‌اند، اختلاف دارند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۶۸۴-۶۸۵.</ref> از نظر علامه طباطبایی و مکارم شیرازی این معجزات عبارتند از: تبدیل عصا به مار عظیم، [[ید بیضا|درخشندگی دست]] (ید بیضای)، و نیز فرستاده‌شدن طوفان، ملخ، قورباغه، شپش، ابتلا به خون، قطحی و کمبود میوه‌ها.<ref>طباطبایی ،المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۳، ص۲۱۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۱۱ و ۳۱۲.</ref> این نه معجزه، معجزاتی هستند که موسی(ع) در برابر فرعون و دعوت او آورده است و گرنه معجزات او بیش از نه معجزه بود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۳، ص۲۱۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۱۱.</ref> | براساس آیه ۱۰۱ سوره اسراء و آیه ۱۲ سوره نمل، حضرت موسی(ع) نُه نشانه و معجزه داشت. مفسران مسلمان درباره اینکه این نه معجزه چه بوده‌اند، اختلاف دارند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۶، ص۶۸۴-۶۸۵.</ref> از نظر علامه طباطبایی و مکارم شیرازی این معجزات عبارتند از: تبدیل عصا به مار عظیم، [[ید بیضا|درخشندگی دست]] (ید بیضای)، و نیز فرستاده‌شدن طوفان، ملخ، قورباغه، شپش، ابتلا به خون، قطحی و کمبود میوه‌ها.<ref>طباطبایی ،المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۳، ص۲۱۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۱۱ و ۳۱۲.</ref> این نه معجزه، معجزاتی هستند که موسی(ع) در برابر فرعون و دعوت او آورده است و گرنه معجزات او بیش از نه معجزه بود.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القران ،۱۳۹۳ق ، ج۱۳، ص۲۱۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۲، ص۳۱۱.</ref> | ||
در قرآن به ۱۶ مورد از معجزات حضرت موسی(ع) اشاره شده و برخی از معجزات در آیات متعددی ذکر شده است؛ شکافتن دریا در هفده آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۵۰؛ اعراف، ۱۳۶-۱۳۸؛ یونس، ۹۰؛ اسراء، ۱۰۳؛ طه، ۷۷و۷۸؛ شعراء، ۶۳و۶۶؛ قصص، ۴۰؛ زخرف، ۵۵؛ دخان، ۲۳-۲۴؛ ذاریات، ۴۰؛ قمر، ۴۲؛ نازعات، ۲۵.</ref> تبدیل عصا به مار عظیم در هشت آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۰۷و۱۱۷؛ طه، ۲۰و۶۹؛ شعراء، ۳۲و۴۵؛ نمل، ۱۰؛ قصص، ۳۱.</ref> [[ید بیضا|درخشندگی دست]] در پنج آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۰۸؛ طه، ۲۲؛ شعراء، ۳۳؛ نمل، ۱۲؛ قصص، ۳۲.</ref> افراشتن کوه بر فراز سر بنی‌اسرائیل در چهار آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۶۳و۹۳؛ نساء، ۱۵۴؛ اعراف، ۱۷۱.</ref> نزول صاعقه بر بنی‌اسرائیل در سه آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۵۵و۵۶؛ نساء، ۱۵۳.</ref> و نیز نزول منّ و سلوی (خوراک) برای بنی‌اسرائیل در سه آیه از قرآن.<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۵۷؛ اعراف، ۱۶۰؛ طه، ۸۰.</ref> معجزات دیگر عبارتند از: استفاده از ابرها به‌عنوان سایبان،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۵۷؛ اعراف، ۱۶۰.</ref> ابتلای مردم به خون‌دماغ شدن یا خون‌رنگ شدن و غیرقابل شرب شدن رود نیل،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> خشکسالی،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۰.</ref> فرستاده‌شدن طوفان،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> ملخ،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> شپش<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> و غوک،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> و نیز زنده‌شدن مقتول بنی‌اسرائیل.<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۶۷-۷۴.</ref> | در قرآن به ۱۶ مورد از معجزات حضرت موسی(ع) اشاره شده و برخی از معجزات در آیات متعددی ذکر شده است؛ شکافتن دریا در هفده آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۵۰؛ اعراف، ۱۳۶-۱۳۸؛ یونس، ۹۰؛ اسراء، ۱۰۳؛ طه، ۷۷و۷۸؛ شعراء، ۶۳و۶۶؛ قصص، ۴۰؛ زخرف، ۵۵؛ دخان، ۲۳-۲۴؛ ذاریات، ۴۰؛ قمر، ۴۲؛ نازعات، ۲۵.</ref> تبدیل عصا به مار عظیم در هشت آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۰۷و۱۱۷؛ طه، ۲۰و۶۹؛ شعراء، ۳۲و۴۵؛ نمل، ۱۰؛ قصص، ۳۱.</ref> [[ید بیضا|درخشندگی دست]] در پنج آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۰۸؛ طه، ۲۲؛ شعراء، ۳۳؛ نمل، ۱۲؛ قصص، ۳۲.</ref> افراشتن کوه بر فراز سر بنی‌اسرائیل در چهار آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۶۳و۹۳؛ نساء، ۱۵۴؛ اعراف، ۱۷۱.</ref> نزول صاعقه بر بنی‌اسرائیل در سه آیه،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۵۵و۵۶؛ نساء، ۱۵۳.</ref> و نیز نزول منّ و سلوی (خوراک) برای بنی‌اسرائیل در سه آیه از قرآن.<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۵۷؛ اعراف، ۱۶۰؛ طه، ۸۰.</ref> معجزات دیگر عبارتند از: استفاده از ابرها به‌عنوان سایبان،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۷۰؛ بقره، ۵۷؛ اعراف، ۱۶۰.</ref> ابتلای مردم به خون‌دماغ شدن یا خون‌رنگ شدن و غیرقابل شرب شدن رود نیل،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> خشکسالی،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۰.</ref> فرستاده‌شدن طوفان،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> ملخ،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> شپش<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> و غوک،<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ اعراف، ۱۳۳.</ref> و نیز زنده‌شدن مقتول بنی‌اسرائیل.<ref>نیک‌منش، بررسی معجزات نه‌گانه حضرت موسی...، ۱۳۸۷ش، ص۶۹؛ بقره، ۶۷-۷۴.</ref> | ||
===تبدیل عصا به مار === | ===تبدیل عصا به مار=== | ||
معجزه تبدیل [[عصای موسی|عصای حضرت موسی]] به مار، در پنج سوره قرآن و هشت آیه ذکر شده است.<ref>رهنما و پارچه‌باف، «تأملی در تعریف کلامی معجزه...»، ص۵.</ref> بنابر آیات قرآن، عصای موسی در سه ماجرا تبدیل به مار شده است: | معجزه تبدیل [[عصای موسی|عصای حضرت موسی]] به مار، در پنج سوره قرآن و هشت آیه ذکر شده است.<ref>رهنما و پارچه‌باف، «تأملی در تعریف کلامی معجزه...»، ص۵.</ref> بنابر آیات قرآن، عصای موسی در سه ماجرا تبدیل به مار شده است: | ||
# تبدیل عصا به مار در کوه طور: بنابر آنچه در سه سوره قصص، نمل و طه آمده است،<ref>رهنما و پارچه‌باف، «تأملی در تعریف کلامی معجزه...»، ص۸-۹.</ref> عصای حضرت موسی پس از آنکه بر زمین افتاد،<ref>سوره طه، آیه ۱۹.</ref> تبدیل به «جانّ»<ref>سوره قصص، آیه ۳۱؛ سوره نمل، آیه ۱۰.</ref> یا «حیه»<ref>سوره طه، آیه ۲۰.</ref> شد که به‌معنای مار است.<ref>گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهشهای اسلامی، فرهنگنامه قرآنی، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۰۲.</ref> | #تبدیل عصا به مار در کوه طور: بنابر آنچه در سه سوره قصص، نمل و طه آمده است،<ref>رهنما و پارچه‌باف، «تأملی در تعریف کلامی معجزه...»، ص۸-۹.</ref> عصای حضرت موسی پس از آنکه بر زمین افتاد،<ref>سوره طه، آیه ۱۹.</ref> تبدیل به «جانّ»<ref>سوره قصص، آیه ۳۱؛ سوره نمل، آیه ۱۰.</ref> یا «حیه»<ref>سوره طه، آیه ۲۰.</ref> شد که به‌معنای مار است.<ref>گروه فرهنگ و ادب بنیاد پژوهشهای اسلامی، فرهنگنامه قرآنی، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۶۰۲.</ref> | ||
# تبدیل عصا به مار عظیم در حضور فرعون: بنابر آیات قرآن، وقتی موسی نزد فرعون رفت تا او را به راه حق دعوت کند، فرعون از او شاهدی برای اثبات راستگویی‌اش خواست و حضرت موسی با انداختن عصا به زمین، آن را تبدیل به «ثعبان» شد<ref>سوره شعراء، آیه ۳۲.</ref> که به‌معنای مار عظیم است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۱۷-۱۸.</ref> | #تبدیل عصا به مار عظیم در حضور فرعون: بنابر آیات قرآن، وقتی موسی نزد فرعون رفت تا او را به راه حق دعوت کند، فرعون از او شاهدی برای اثبات راستگویی‌اش خواست و حضرت موسی با انداختن عصا به زمین، آن را تبدیل به «ثعبان» شد<ref>سوره شعراء، آیه ۳۲.</ref> که به‌معنای مار عظیم است.<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۱۷-۱۸.</ref> | ||
# تبدیل عصا به مار در برابر ساحران: بنابر آنچه در سوره‌های شعراء، اعراف و طه آمده است، موسی پس از آنکه عصای خود را در حضور فرعون به ماری عظیم تبدیل کرد،<ref>سوره شعراء، آیه ۳۲.</ref> خواسته فرعون را برای رقابت با ساحران اجابت کرد، عصای خود را بر زمین انداخت و عصا تبدیل به ماری شد که همه طناب‌های ساحران را که به شکل مار به نظر می‌رسیدند بلعید<ref>سوره اعراف، آیه ۱۱۷.</ref> و این رویداد منتهی به ایمان آوردن ساحران<ref>سوره اعراف، آیه ۱۲۰، ۱۲۱؛ سوره طه، آیه ۷۰؛ سوره شعراء، آیه ۴۶-۴۸.</ref> و در عین حال انکار فرعون شد.<ref>سوره اعراف، آیه ۱۲۳؛ سوره طه، آیه ۷۱؛ سوره شعراء، آیه ۴۹.</ref> | #تبدیل عصا به مار در برابر ساحران: بنابر آنچه در سوره‌های شعراء، اعراف و طه آمده است، موسی پس از آنکه عصای خود را در حضور فرعون به ماری عظیم تبدیل کرد،<ref>سوره شعراء، آیه ۳۲.</ref> خواسته فرعون را برای رقابت با ساحران اجابت کرد، عصای خود را بر زمین انداخت و عصا تبدیل به ماری شد که همه طناب‌های ساحران را که به شکل مار به نظر می‌رسیدند بلعید<ref>سوره اعراف، آیه ۱۱۷.</ref> و این رویداد منتهی به ایمان آوردن ساحران<ref>سوره اعراف، آیه ۱۲۰، ۱۲۱؛ سوره طه، آیه ۷۰؛ سوره شعراء، آیه ۴۶-۴۸.</ref> و در عین حال انکار فرعون شد.<ref>سوره اعراف، آیه ۱۲۳؛ سوره طه، آیه ۷۱؛ سوره شعراء، آیه ۴۹.</ref> | ||
===ید بیضا (دست درخشنده)=== | ===ید بیضا (دست درخشنده)=== | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۵۱: | ||
{{همچنین ببینید|آیه ۹۲ سوره یونس}} | {{همچنین ببینید|آیه ۹۲ سوره یونس}} | ||
== داستان موسی و خضر == | ==داستان موسی و خضر== | ||
{{اصلی|داستان خضر و موسی}} | {{اصلی|داستان خضر و موسی}} | ||
داستان خضر و موسی، داستانی [[قرآن|قرآنی]] در مورد ملاقات و همراهی [[موسی(ع)]] با [[حضرت خضر|خضر]] است.<ref>سوره کهف، آیات ۶۰-۸۲.</ref> در این داستان حضرت موسی(ع) پس از یافتن فردی که قرآن از او با تعبیر «بنده‌ای از بندگان که به او رحمت و علم داده شده» یاد می‌کند، خواستار همراهی با او و آموختن از او می‌شود.<ref> سوره کهف، آیه۶۵.</ref> در روایات شیعه، این شخص، [[حضرت خضر(ع)]] معرفی شده است.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۵۰.</ref><br> | داستان خضر و موسی، داستانی [[قرآن|قرآنی]] در مورد ملاقات و همراهی [[موسی(ع)]] با [[حضرت خضر|خضر]] است.<ref>سوره کهف، آیات ۶۰-۸۲.</ref> در این داستان حضرت موسی(ع) پس از یافتن فردی که قرآن از او با تعبیر «بنده‌ای از بندگان که به او رحمت و علم داده شده» یاد می‌کند، خواستار همراهی با او و آموختن از او می‌شود.<ref> سوره کهف، آیه۶۵.</ref> در روایات شیعه، این شخص، [[حضرت خضر(ع)]] معرفی شده است.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۵۰.</ref><br> | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۷۸: | ||
برخی محققان بر این نظرند که در تورات فعلی نه تنها سخنی از عصمت موسی(ع) به میان نیامده؛ بلکه معاصی و نسبت‌های ناروایی به برخی انبیاء و به‌ویژه حضرت موسی(ع)<ref>برای نمونه نگاه کنید به:سفر پیدایش، باب ۱۹، فقره ۲۱ و فقرات ۳۰-۳۸؛ سفر خروج، باب ۴، فقرات ۸-۱۴.</ref> نسبت داده شده که با عصمت عملی آنان ناسازگار است.<ref>کاوه، «عصمت فعلی انبیای الهی در کتب ادیان بزرگ»، ص۳۷-۳۸.</ref> برخی نیز کاربرد عدالت در فقراتی مانند «[ای نوح] تو و اهل خانه‌ات به کشتی درآیید زیرا تو را در این عصر به حضور خود عادل دیدم.»<ref>پیدایش، باب ۷، فقره۱.</ref> را به معنای عصمت گرفته و اعتقاد به عصمت انبیاء را از آن استنباط کرده‌اند.<ref>اشرفی و رضایی، «عصمت پیامبران در قرآن و عهدین»، ص۲۹.</ref> | برخی محققان بر این نظرند که در تورات فعلی نه تنها سخنی از عصمت موسی(ع) به میان نیامده؛ بلکه معاصی و نسبت‌های ناروایی به برخی انبیاء و به‌ویژه حضرت موسی(ع)<ref>برای نمونه نگاه کنید به:سفر پیدایش، باب ۱۹، فقره ۲۱ و فقرات ۳۰-۳۸؛ سفر خروج، باب ۴، فقرات ۸-۱۴.</ref> نسبت داده شده که با عصمت عملی آنان ناسازگار است.<ref>کاوه، «عصمت فعلی انبیای الهی در کتب ادیان بزرگ»، ص۳۷-۳۸.</ref> برخی نیز کاربرد عدالت در فقراتی مانند «[ای نوح] تو و اهل خانه‌ات به کشتی درآیید زیرا تو را در این عصر به حضور خود عادل دیدم.»<ref>پیدایش، باب ۷، فقره۱.</ref> را به معنای عصمت گرفته و اعتقاد به عصمت انبیاء را از آن استنباط کرده‌اند.<ref>اشرفی و رضایی، «عصمت پیامبران در قرآن و عهدین»، ص۲۹.</ref> | ||
== آثار هنری == | ==آثار هنری== | ||
[[پرونده:Mosa v nill.jpg|بندانگشتی|قالیچه تصویری عبور حضرت موسی(ع) و قومش از | [[پرونده:Mosa v nill.jpg|بندانگشتی|قالیچه تصویری [[عبور بنی‌اسرائیل از دریا|عبور حضرت موسی(ع) و قومش از دریا]]]] | ||
آثار هنری بسیاری برای حضرت موسی(ع) در قرن‌های مختلف ساخته شده است.<ref>[http://www.iranjewish.com/essay/Essay_49_bina_15mosespic.htm میرعبدالله لواسانی، «تصویر حضرت موسی(ع) درآثار هنری جهان»]، انجمن کلیمیان تهران.</ref> چند فیلم سینمایی که مشهورترین آن‌ها فیلم ده فرمان در سال ۱۹۵۶م ساخته شد آن‌را از بزرگترین فیلم‌های تاریخ سینما دانسته‌اند.<ref>[http://forum.cinemacenter.ir/thread13128.html «ده فرمان چگونه ساخته شد؟»]، سینما سنتر.</ref> همچنین فیلم سینمایی «خروج: خدایان و پادشاهان» دیگر فیلم مشهور در مورد حضرت موسی(ع) است که در سال ۲۰۰۷ ساخته شد.<ref>[https://moviemag.ir/cinema/movie-reviews/world/10253-نقد-و-بررسی-فیلم-هجرت-خدایان-و-پادشاهان-exodus-gods-and-kings «نقد و بررسی فیلم هجرت: خدایان و پادشاهان»]، سایت موی مگ.</ref> انیمیشین‌هایی نیز در مورد موسی(ع) ساخته شد از جمله انیمیشن موزیکال «شاهزاده مصر» که در سال ۱۹۸۸م ساخته شد.<ref> [https://www.imna.ir/news/418543/روایت-تاریخی-فرهنگی-انیمیشن-شاهزاده-مصر «روایت تاریخی_فرهنگی انیمیشن شاهزاده مصر»]، خبرگزاری ایمنا.</ref><br> | آثار هنری بسیاری برای حضرت موسی(ع) در قرن‌های مختلف ساخته شده است.<ref>[http://www.iranjewish.com/essay/Essay_49_bina_15mosespic.htm میرعبدالله لواسانی، «تصویر حضرت موسی(ع) درآثار هنری جهان»]، انجمن کلیمیان تهران.</ref> چند فیلم سینمایی که مشهورترین آن‌ها فیلم ده فرمان در سال ۱۹۵۶م ساخته شد آن‌را از بزرگترین فیلم‌های تاریخ سینما دانسته‌اند.<ref>[http://forum.cinemacenter.ir/thread13128.html «ده فرمان چگونه ساخته شد؟»]، سینما سنتر.</ref> همچنین فیلم سینمایی «خروج: خدایان و پادشاهان» دیگر فیلم مشهور در مورد حضرت موسی(ع) است که در سال ۲۰۰۷ ساخته شد.<ref>[https://moviemag.ir/cinema/movie-reviews/world/10253-نقد-و-بررسی-فیلم-هجرت-خدایان-و-پادشاهان-exodus-gods-and-kings «نقد و بررسی فیلم هجرت: خدایان و پادشاهان»]، سایت موی مگ.</ref> انیمیشین‌هایی نیز در مورد موسی(ع) ساخته شد از جمله انیمیشن موزیکال «شاهزاده مصر» که در سال ۱۹۸۸م ساخته شد.<ref> [https://www.imna.ir/news/418543/روایت-تاریخی-فرهنگی-انیمیشن-شاهزاده-مصر «روایت تاریخی_فرهنگی انیمیشن شاهزاده مصر»]، خبرگزاری ایمنا.</ref><br> | ||
تابلوفرش‌های متعددی نیز در ایران با موضوع موسی(ع) و وقایع زندگی او، بافته شده است.<ref>[http://www.iranjewish.com/essay/Essay_45_bina_12_carpet_mosheh.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر تصویر حضرت موسی(ع) در فرش ایران»]، انجمن کلیمیان تهران. .</ref> | تابلوفرش‌های متعددی نیز در ایران با موضوع موسی(ع) و وقایع زندگی او، بافته شده است.<ref>[http://www.iranjewish.com/essay/Essay_45_bina_12_carpet_mosheh.htm میرعبدالله لواسانی، «نگرشی بر تصویر حضرت موسی(ع) در فرش ایران»]، انجمن کلیمیان تهران. .</ref> | ||
| خط ۲۲۵: | خط ۲۲۵: | ||
و در نهایت با تعبیر «این خطا را صد صواب اولی‌ترست»<ref>مولوی، [https://ganjoor.net/moulavi/masnavi/daftar2/sh36 «مثنوی معنوی، دفتر دوم، بخش ۳۶ - عتاب کردن حق تعالی موسی را علیه‌السلام از بهر آن شبان»]، سایت گنجور.</ref> از شبان دفاع می‌کند. البته برخی قرآن‌پژوهان معتقدند این داستان، خاستگاه دینی و قرآنی ندارد بلکه در مقابل آموزه‌های قرآنی است.<ref>قرائتی، [https://www.khabaronline.ir/news/352226 «مثنوی موسی و شبان مولوی کاملا ضد قرآنی است»]، سایت خبر آنلاین.</ref> | و در نهایت با تعبیر «این خطا را صد صواب اولی‌ترست»<ref>مولوی، [https://ganjoor.net/moulavi/masnavi/daftar2/sh36 «مثنوی معنوی، دفتر دوم، بخش ۳۶ - عتاب کردن حق تعالی موسی را علیه‌السلام از بهر آن شبان»]، سایت گنجور.</ref> از شبان دفاع می‌کند. البته برخی قرآن‌پژوهان معتقدند این داستان، خاستگاه دینی و قرآنی ندارد بلکه در مقابل آموزه‌های قرآنی است.<ref>قرائتی، [https://www.khabaronline.ir/news/352226 «مثنوی موسی و شبان مولوی کاملا ضد قرآنی است»]، سایت خبر آنلاین.</ref> | ||
== تک‌نگاری‌ها == | ==تک‌نگاری‌ها== | ||
کتاب‌های فراوانی درباره حضرت موسی، داستان‌های زندگی و معجزات او به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی انتشار یافته و بخشی از این آثار، برای مخاطبان کودک و نوجوان است؛ برخی از این آثار عبارتند از: | کتاب‌های فراوانی درباره حضرت موسی، داستان‌های زندگی و معجزات او به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی انتشار یافته و بخشی از این آثار، برای مخاطبان کودک و نوجوان است؛ برخی از این آثار عبارتند از: | ||
# تاریخ پیامبران: حضرت موسی، نوشته محمدباقر مجلسی. این کتاب، جلد چهارم از مجموعه‌ای ده جلدی درباره پیامبران است. | #تاریخ پیامبران: حضرت موسی، نوشته محمدباقر مجلسی. این کتاب، جلد چهارم از مجموعه‌ای ده جلدی درباره پیامبران است. | ||
# رسالت حضرت موسی(ع) در تورات و قرآن، نوشته مرتضی زاهدزاده، در ۱۶۴ صفحه به زبان فارسی. | #رسالت حضرت موسی(ع) در تورات و قرآن، نوشته مرتضی زاهدزاده، در ۱۶۴ صفحه به زبان فارسی. | ||
#قصص موسی(ع): تفسیری عرفانی بر پایه آیات قرآن مجید، نوشته معین‌الدین بن محمد فراهی، که با عنوان «اعجاز موسوی» در هند چاپ شده است.<ref>فراهی هروی، قصص موسی(ع)، ۱۳۹۳ش، مقدمه مصحح، صفحه سیزده.</ref> | #قصص موسی(ع): تفسیری عرفانی بر پایه آیات قرآن مجید، نوشته معین‌الدین بن محمد فراهی، که با عنوان «اعجاز موسوی» در هند چاپ شده است.<ref>فراهی هروی، قصص موسی(ع)، ۱۳۹۳ش، مقدمه مصحح، صفحه سیزده.</ref> | ||
# العبور: قصة سیدنا موسی، نوشته کمال السید، در ۱۱۲ صفحه به زبان عربی. | #العبور: قصة سیدنا موسی، نوشته کمال السید، در ۱۱۲ صفحه به زبان عربی. | ||
#عصایی که مار شد: قصه موسی، نوشته بهروز رضایی کهریز، کار گرافیکی کاظم طلایی، و تصویرگری نیلوفر برومند و غلامعلی مکتبی، در ۱۶ صفحه به زبان فارسی، برای کودکان. | #عصایی که مار شد: قصه موسی، نوشته بهروز رضایی کهریز، کار گرافیکی کاظم طلایی، و تصویرگری نیلوفر برومند و غلامعلی مکتبی، در ۱۶ صفحه به زبان فارسی، برای کودکان. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||