دفاع از مظلوم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دفاع از مظلوم''' از واجبات فطری و عقلی دانسته شده است. [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نقل کرده که اگر کسی ندای طلب یاری مظلومی را بشنود و به او پاسخ ندهد، [[مسلمان]] نیست. روایات دفاع از مظلوم را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند. در [[حدیث|روایات اسلامی]] پاداش دفاع از مظلوم، هم‌نشینی با پیامبر(ص) و [[کفاره|کفاره‌]] گناهان بزرگ شناخته شده است. دفاع از مظلوم را در صورت گمان به سالم ماندن و قدرت و توانایی بر یاری رساندن، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند.

حکومت امام علی(ع) را در زمینه حمایت از مظلوم و مواجهه با ظالم الگویی دانسته‌اند که باید از آن تبعیت شود. [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] پس از آنکه با وی به‌عنوان خلیفه بیعت شد دفاع از مظلوم و گرفتن حق او را از برنامه‌های حکومتی خود دانست. وی در گفتاری که پس از جنگ نهروان در اواخر حکومت خود داشت نیز به این موضوع اشاره کرده؛ ضعيف را در نزد خود عزيز خواند تا بتواند حق وی را از ظالم بگيرد و قوى را ناتوان خواند تا حق مظلوم را از وى بگیرد.  

از واجبات فطری و عقلی دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۶ش، ج۲۰، ص ۴۶۷-۴۶۴؛ حسینی همدانی، انوار درخشان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۰ق، ج۱۵، ص۶۵.</ref> روایات دفاع از مظلوم را در حد [[تواتر]] دانسته‌اند.<ref>موسوی سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۲۸، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> در [[حدیث|روایات اسلامی]] پاداش دفاع از مظلوم، هم‌نشینی با پیامبر(ص)<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۰، ص۷۵.</ref> و [[کفاره|کفاره‌]] گناهان بزرگ شناخته شده است.<ref>سید رضی، نهج‌البلاغه، حکمت ۲۴.</ref> درباره اهمیت دفاع از مظلوم [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نقل کرده که اگر کسی ندای استغاثه و طلب یاری مظلومی را بشنود و به او پاسخ ندهد، [[مسلمان]] نیست.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۶۴.</ref>

قرآن در ابتدای سوره تکویر در مورد دخترانی که زنده‌ به گور می‌شدند سخن می‌گوید. محسن قرائتی مفسر شیعه معتقد است در هفت آیه اول تکویر مقدمه‌چینی می‌کند و سپس در آیه ۸ و ۹ می‌گوید: «در آن هنگام که از دختران زنده به گور شده سؤال شود به چه جرم و گناه کشته شدند؟!»<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref> از نگاه قرائتی این آیات در دفاع از دختران مظلوم نازل شده که زنده به گور می‌شدند. وی در تفسیر این آیات از تعبیر «برای مظلوم خدا روضه خوانده» استفاده کرده است.<ref>«[https://gharaati.ir/%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D9%88%D8%AD%DB%8C/ دفاع از مظلوم، حکم عقل و وحی]»، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.</ref>

{{جعبه نقل قول|دفاع از مظلوم، همیشه یک نقطه درخشان است. کنار نیامدن با ظالم، رشوه نپذیرفتن از زورمند و زرمند و پا فشردن بر حقیقت، ارزشهایی است که هیچ وقت در دنیا کهنه نمیشود. در شرایط و اوضاع و احوال گوناگون، این خصوصیات همیشه باارزش است. <ref>«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3096 بیانات در خطبه‌های نماز جمعه ۲۱ رمضان‌]»، سایت khamenei.ir.</ref>|رنگ پس‌زمینه=#d3f2f2|title=سید علی خامنه‌ای|اندازه قلم=|عرض=300px}}

[[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] و [[جعفر کاشف‌الغطاء|کاشف الغطاء]] دفاع از مظلوم را در صورت گمان به سالم ماندن و قدرت و توانایی بر یاری رساندن، [[واجب کفایی]] دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۳۱۰؛ کاشف الغطاء، کشف الغطاء، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۶۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] (زاده [[سال ۱۳۰۵ هجری شمسی|۱۳۰۵ش]])، [[مرجع تقلید]] و از مُفسران قرآن، با استناد به [[آیه ۷۵ سوره نساء]]{{یاد|وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا؛ چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاری فرست.}} دفاع از مظلوم را یکی از مصادیق [[جهاد دفاعی]] ذکر کرده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۳۲۱.</ref> [[میرزا جواد تبریزی|جواد تبریزی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۸۵ هجری شمسی|۱۳۸۵ش]])، از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]] [[شیعه]]، با معتبر دانستن سند این روایت دفاع از مظلوم را [[واجب]] شمرده است.<ref>.تبریزی، اسس الحدود و التعزیرات، ۴۱۷ق، ص۴۵۹.

حکومت امام علی(ع) را در زمینه حمایت از مظلوم و مواجهه با ظالم الگویی دانسته‌اند که باید از آن تبعیت شود.<ref>«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3096 بیانات در خطبه‌های نماز جمعه ۲۱ رمضان‌]»، سایت khamenei.ir.</ref> در توصیف حکومت علی(ع) گفته شده که بدون چشم‌پوشی ستمگران را مجازات مى کرد و حقوق مظلومین را به آنان باز مى گرداند.<ref>حلیمی، «[https://ensani.ir/fa/article/56835/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%D9%89-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B8%D9%84%D9%88%D9%85 امام علی علیه‌السلام و دفاع از مظلوم]»، پرتال جامع علوم انسانی.</ref>

[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] پس از آنکه با وی به‌عنوان خلیفه بیعت شد دفاع از مظلوم و گرفتن حق او را از برنامه‌های حکومتی خود دانسته است.<ref>سید رضی، نهج‌البلاغه، خطبه ۱۳۶،‌ ص ۱۹۴.</ref> علی(ع) در گفتاری که پس از جنگ نهروان در اواخر حکومت خود داشتند نیز به این موضوع اشاره داشته و ضعيف را در نزد خود عزيز میخواند تا بتواند حق وی را از ظالم بگيرد و قوى را ناتوان می‌خواند تا حق مظلوم را از وى بگیرد.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحي صالح، خطبه ۳۷، ص۸۱.</ref> در [[خطبه شقشقیه|خطبه شِقْشِقِیّة]] یکی از دلایل قبول حکومت (بعداز کشته شدن [[عثمان بن عفان|عثمان]]) را عهد و پیمانی دانسته که خداوند از عالمان برای دفع ظلم از مظلومان گرفته است.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحي صالح، خطبه ۳.</ref> همچنین درباره حمایت از مظلوم به فرزندانش وصیت کرد که همواره دشمن ظالم و یار و مددکار مظلوم باشید.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحي صالح، خطبه ۴۷.</ref>

شعاری وجود داشت که آن‌را «شعار جاهلی» توصیف کرده‌اند به اینکه «برادرت را یاری برسان چه ظالم باشد چه مظلوم». اما این شعار را مخالف قرآن و معرفت اسلامی دانسته‌اند و در همین راستا امام علی(ع)در وصیت خود به امام حسن و امام حسین(ع) پس از آنکه توسط ابن‌ملجم ضربت خورد گفته‌اند که دشمنِ ظالم و یاری‌رسان مظلوم باشید.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحي صالح، نامه ۴۷، ص۴۲۱.</ref> از این تعبیر استفاده شده که ظالم هر کسی بود باید با او مقابله کرد و مظلوم هر فردی بود باید از او حمایت کرد.<ref>«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29736 بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى]»، سایت khamenei.ir.</ref>

شهید مطهری عالم شیعه معتقد است در اسلام با ضعف و «زبون‌پروری» مبارزه شده است. از نگاه وی اسلام به همان درجه که ظالم را دشمن می دارد، دشمن آدمی است که در مقابل ظالم با اینکه قدرت دارد تسلیم است.<ref>مطهری، پانزده گفتار، ۱۳۸۰ش، ص۹۶.</ref> از امام علی(ع) نقل شده که افراد ضعیف و ناتوان هرگز نمی‌توانند ستم را از خود دور کنند و حق تنها با تلاش و کوشش به دست نمی‌آید.<ref>سیدرضی، نهج البلاغة، تصحیح: صبحي صالح، خطبه ۲۹، ص۷۳.</ref>

*«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3096 بیانات در خطبه‌های نماز جمعه ۲۱ رمضان‌]»، سایت khamenei.ir، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.

*«[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29736 بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفراى کشورهاى اسلامى]»، سایت khamenei.ir، تاریخ بازدید: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.