تشبه به کفار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (اصلاح نویسه‌های عربی) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
'''تَشَبُّه به کُفّار''' پیروی [[مسلمان|مسلمانان]] از [[کفر|کافران]] در زندگی فردی یا اجتماعی است که فقیهان برخی از انواع آن را [[حرام]] می‌دانند. تقلید از کافران در مسائل علمی و صنعتی از موارد تشبه به کفار شمرد نمی‌شود. | '''تَشَبُّه به کُفّار''' پیروی [[مسلمان|مسلمانان]] از [[کفر|کافران]] در زندگی فردی یا اجتماعی است که فقیهان برخی از انواع آن را [[حرام]] می‌دانند. تقلید از کافران در مسائل علمی و صنعتی از موارد تشبه به کفار شمرد نمی‌شود. | ||
برخی، تشبه به کفار را قاعده‌ای فقهی دانسته‌اند که | برخی، تشبه به کفار را قاعده‌ای فقهی دانسته‌اند که از طریق تطبیق آن، حکم موضوعات مختلف روشن می‌گردد. پرداختن به این موضوع در زمانی که دولت اسلامی نیاز بیشتری برای ارتباط بین‌المللی با دولت‌های غیر اسلامی دارد لازم دانسته شده است. | ||
در میان [[مجتهد|فقیهان]]، درباره [[احکام شرعی|حکم شرعی]] تشبه به کفار نظرات مختلفی ابراز شده که حرمت مطلق، کراهت مطلق و حرمت مقید از جمله این احکام است. فقیهان شیعه بیشتر قائل به حرمت مقید تشبه به کفار هستند؛ آنان ضمن قبول ادله قرآنی، روایی و عقلیِ حرمت تشبه به کفار، اطلاق و عمومیت این ادله را نپذیرفته‌اند. | در میان [[مجتهد|فقیهان]]، درباره [[احکام شرعی|حکم شرعی]] تشبه به کفار نظرات مختلفی ابراز شده که حرمت مطلق، کراهت مطلق و حرمت مقید از جمله این احکام است. فقیهان شیعه بیشتر قائل به حرمت مقید تشبه به کفار هستند؛ آنان ضمن قبول ادله قرآنی، روایی و عقلیِ حرمت تشبه به کفار، اطلاق و عمومیت این ادله را نپذیرفته‌اند. | ||
برای اثبات حکم تشبه به کفار به [[ادله اربعه]] استناد شده است؛ از میان آیات قرآن، به سه دسته آیات استناد می‌شود: آیاتی که تشبه به کفار را به‌طور مطلق نهی | برای اثبات حکم تشبه به کفار به [[ادله اربعه]] استناد شده است؛ از میان آیات قرآن، به سه دسته آیات استناد می‌شود: آیاتی که تشبه به کفار را به‌طور مطلق نهی کرده، آیاتی که از [[ولایت]] نسبت به [[کفر|کفار]] و دوستی با آنان بر حذر داشته و آیاتی که از تشبه در یک موضوع خاص نهی نموده‌اند. در [[حدیث|روایات]]، برخی به‌طور عام درباره تشبه به کفار بوده و برخی دیگر به تشبه به کفار در موضوعی خاص پرداخته‌اند. از نظر عقلی، تشبه به کفار را موجب سلطه کفار بر مسلمانان در زمینه سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی دانسته‌اند و از آن نهی کرده‌اند. | ||
==مفهوم و اهمیت== | ==مفهوم و اهمیت== | ||
تشبه به کفار را به‌معنای پیروی [[مسلمان|مسلمانان]] از [[کفر|کافران]] در امور مختلف زندگی فردی و اجتماعی خود دانسته‌اند.<ref>نجفی، «تشبه به کفار در پوشش، آرایش و آداب و رسوم از منظر فقه امامیه»، ص۹۰؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۱.</ref> گفته شده که از نظر شرعی اصل تشبه به کفار امری ناپسند تلقی شده و در آن میان فقیهان شیعه و اهل‌سنت اختلافی نیست؛<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۶.</ref> اما در باب [[احکام عملی|حکم تکلیفی]] آن و نیز جزئیاتی دیگر، مانند جایگاه علم و قصد در چگونگی حکم، در میان فقیهان اسلامی اختلاف وجود دارد.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۵.</ref> | تشبه به کفار را به‌معنای پیروی [[مسلمان|مسلمانان]] از [[کفر|کافران]] در امور مختلف زندگی فردی و اجتماعی خود دانسته‌اند.<ref>نجفی، «تشبه به کفار در پوشش، آرایش و آداب و رسوم از منظر فقه امامیه»، ص۹۰؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۱.</ref> گفته شده که از نظر شرعی اصل تشبه به کفار امری ناپسند تلقی شده و در آن میان فقیهان شیعه و اهل‌سنت اختلافی نیست؛<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۶.</ref> اما در باب [[احکام عملی|حکم تکلیفی]] آن و نیز جزئیاتی دیگر، مانند جایگاه علم و قصد در چگونگی حکم، در میان فقیهان اسلامی اختلاف وجود دارد.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۵.</ref> | ||
گفته شده که تشبه به کفار یک مسئله فقهی نیست، بلکه قاعده‌ای فقهی است که [[تقلید (فقه)|مقلد]] | گفته شده که تشبه به کفار یک مسئله فقهی نیست، بلکه قاعده‌ای فقهی است که [[تقلید (فقه)|مقلد]] از طریق تطبیق آن، حکم موضوعات مختلف در ابواب گوناگون فقهی را برای خود روشن می‌سازد.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲.</ref> | ||
برخی | برخی معتقدند، فقیهان امامیه موضوع تشبه به کفار را بیشتر در حوزه [[عبادت|عبادات]]، در مباحثی چون [[لباس نمازگزار]]، مبطلات نماز و [[طواف]]، مطرح کرده‌اند و در سایر امور زندگی فردی و اجتماعی توجه چندانی به آن نکرده‌اند.<ref>نجفی، «تشبه به کفار در پوشش، آرایش و آداب و رسوم از منظر فقه امامیه»، ص۹۰.</ref> گفته شده این میزان پرداختن به موضوع تشبه به کفار برای تعیین تکلیف دولت و جامعه اسلامی، به‌ویژه در جایی که تشکیل تمدن اسلامی و بسط ایده‌های آن در جامعه بین‌المللی هدف قرار گرفته، کفایت نمی‌کند؛<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۶.</ref> زیرا جامعه بین‌الملل در حال گسترش است و نظام اسلامی نیز به ارتباط و انعقاد قراردادهای مختلف با دولت‌های غیر اسلامی نیازمند است.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۷۶.</ref> | ||
==حکم شرعی== | ==حکم شرعی== | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
'''کراهت مطلق''': از میان اهل‌سنت [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]]<ref>ابن‌حزم، المحلی، بیروت، ج۶، ص۲۴۱.</ref> و از میان شیعه [[شیخ مفید]]،<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۳۵۷.</ref> [[محقق حلی]]،<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۱۶۲.</ref> [[علامه حلی]]<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> و [[شیخ بهائی]]<ref>بهائی، رسائل، ۱۳۵۷ش، ص۲۱۵.</ref> از معتقدان به این قول برشمرده شده‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۸۶.</ref> گفته شده که آنان قصد تشبه یا عدم آن را در این حکم مؤثر ندانسته‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۸۶.</ref> | '''کراهت مطلق''': از میان اهل‌سنت [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]]<ref>ابن‌حزم، المحلی، بیروت، ج۶، ص۲۴۱.</ref> و از میان شیعه [[شیخ مفید]]،<ref>مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۳۵۷.</ref> [[محقق حلی]]،<ref>محقق حلی، المعتبر، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۱۶۲.</ref> [[علامه حلی]]<ref>علامه حلی، تذکرة الفقهاء، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> و [[شیخ بهائی]]<ref>بهائی، رسائل، ۱۳۵۷ش، ص۲۱۵.</ref> از معتقدان به این قول برشمرده شده‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۸۶.</ref> گفته شده که آنان قصد تشبه یا عدم آن را در این حکم مؤثر ندانسته‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۸۶.</ref> | ||
'''حرمت مقید''': معتقدان به این نظر را عمدتاً فقیهان امامیه برشمرده‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۹۱.</ref> گفته شده که این گروه، ضمن قبول ادله قرآنی، روایی و عقلی معتقدان به حرمت تشبه به کفار، اطلاق و عمومیت این ادله را قبول ندارند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref> شرایطی که احراز آنها، از نظر این گروه، موجب حرمت تشبه به کفار می‌شود چنین | '''حرمت مقید''': معتقدان به این نظر را عمدتاً فقیهان امامیه برشمرده‌اند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۹۱.</ref> گفته شده که این گروه، ضمن قبول ادله قرآنی، روایی و عقلی معتقدان به حرمت تشبه به کفار، اطلاق و عمومیت این ادله را قبول ندارند.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref> شرایطی که احراز آنها، از نظر این گروه، موجب حرمت تشبه به کفار می‌شود را چنین برشمرده‌اند:<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی وضعیت تشبه به کفار در فقه عامه و امامیه»، ص۱۹۲-۱۹۳.</ref> | ||
*تشبه به کفار از روی قصد و با انگیزه ترویج سبک زندگی [[کفر|کافران]] و اثبات عظمت آنان و تضعیف [[اسلام]] انجام گیرد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شهید ثانی، الروضة البهیة، شارح: کلانتر، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۵۸؛ خامنه‌ای، اجوبة الاستفتائات، ۱۴۲۴ق، ص۳۰۶-۳۰۷؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۰.</ref> | |||
*تشبه به کفار از روی قصد و با انگیزه ترویج سبک زندگی [[کفر|کافران]] و اثبات عظمت آنان و تضعیف [[اسلام]] انجام | *تشبه در سبک زندگی و رفتار ویژه کافران - مانند استفاده از [[صلیب]] - صورت گیرد، نه در امور مشترک بین کافران و مسلمانان.<ref>منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۰؛ مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۴۸۵؛ [https://www.sistani.org/persian/book/53/233/ «فقه برای غرب نشینان»، مسأله ۲۰۹]، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی.</ref> | ||
*تشبه | |||
==مستندات== | ==مستندات== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۲: | ||
===قرآن و روایات=== | ===قرآن و روایات=== | ||
درباره تشبه به کفار سه دسته از [[آیه|آیات قرآن]] مورد استناد قرار گرفته است:<ref>خرازی، «تشبه به کفار و پیروی از آنان»، ص۲۵-۲۶؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲-۶۳.</ref> | درباره تشبه به کفار سه دسته از [[آیه|آیات قرآن]] مورد استناد قرار گرفته است:<ref>خرازی، «تشبه به کفار و پیروی از آنان»، ص۲۵-۲۶؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲-۶۳.</ref> | ||
*آیاتی که از تشبه به کفار به‌طور مطلق نهی کرده‌اند؛ از جمله، [[آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران]]، [[آیه ۴۷ سوره انفال]] و [[آیه ۱۶ سوره حدید]].<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲.</ref> | *آیاتی که از تشبه به کفار به‌طور مطلق نهی کرده‌اند؛ از جمله، [[آیه ۱۰۵ سوره آل‌عمران]]، [[آیه ۴۷ سوره انفال]] و [[آیه ۱۶ سوره حدید]].<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲.</ref> | ||
*آیاتی که از [[ولایت]] نسبت به [[کفر|کفار]] دوستی با آنان نهی کرده‌اند؛ از جمله، [[آیه ۱۲۰ سوره بقره]]، [[آیه ۱۱۸ سوره آل‌عمران]]، [[آیه ۱۱۵ سوره نساء]]، [[آیه ۴۹ سوره مائده]]، آیات ۵۱ و ۵۲ [[سوره مائده]] و [[آیه ۱۵۳ سوره انعام]].<ref>خرازی، «تشبه به کفار و پیروی از آنان»، ص۲۵-۲۶؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲.</ref> | *آیاتی که از [[ولایت]] نسبت به [[کفر|کفار]] دوستی با آنان نهی کرده‌اند؛ از جمله، [[آیه ۱۲۰ سوره بقره]]، [[آیه ۱۱۸ سوره آل‌عمران]]، [[آیه ۱۱۵ سوره نساء]]، [[آیه ۴۹ سوره مائده]]، آیات ۵۱ و ۵۲ [[سوره مائده]] و [[آیه ۱۵۳ سوره انعام]].<ref>خرازی، «تشبه به کفار و پیروی از آنان»، ص۲۵-۲۶؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۲.</ref> | ||
*آیاتی که از تشبه به کفار در یک موضوع خاص نهی کرده‌اند؛ از جمله، آیات ۱۰۴ و ۱۰۵ [[سوره بقره]] ، [[آیه ۳۱ سوره اعراف]].<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۳.</ref> | *آیاتی که از تشبه به کفار در یک موضوع خاص نهی کرده‌اند؛ از جمله، آیات ۱۰۴ و ۱۰۵ [[سوره بقره]] ، [[آیه ۳۱ سوره اعراف]].<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۳.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۳۸: | ||
===سایر مستندات=== | ===سایر مستندات=== | ||
در میان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] بر حرمت تشبه به کفار ادعای [[اجماع]] کرده است.<ref>ابن‌تیمیه، الفتاوی الکبری، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۴۷۹.</ref> از نظر | در میان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] (وفات: [[سال ۷۲۸ هجری قمری|۷۲۸ق]]) بر حرمت تشبه به کفار ادعای [[اجماع]] کرده است.<ref>ابن‌تیمیه، الفتاوی الکبری، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۴۷۹.</ref> از نظر عقلی نیز، به دلایل زیر برای نفی تشبه به کفار استناد نموده‌اند:<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، حواشی ابولحسن شعرانی، ج۲۰، ص۷۱۳-۷۱۴؛ نجفی، «تشبه به کفار در پوشش، آرایش و آداب و رسوم از منظر فقه امامیه»، ص۱۰۷؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبه به کفار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۵.</ref> | ||
*تشبه به کفار موجب سلطه آنان بر [[مسلمان|مسلمانان]] در زمینه سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی می‌شود. | *تشبه به کفار موجب سلطه آنان بر [[مسلمان|مسلمانان]] در زمینه سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی می‌شود. | ||
*مسلمانان همیشه از طریق دشمنان ضربه خورده‌اند و عدم تشبه به آنان نوعی مخالفت با آنان است. | *مسلمانان همیشه از طریق دشمنان ضربه خورده‌اند و عدم تشبه به آنان نوعی مخالفت با آنان است. | ||
بعضی قواعد فقهی همچون [[قاعده نفی سبیل|قاعدهٔ نفی سبیل]] و [[سد ذرایع|سدّ ذرایع]] نیز در این زمینه مورد استناد قرار گرفته است.<ref>فلاح یخدانی و علی‌پور انجایی، «نگاهی به مفهوم و حکم فقهی تشبه به کفار»، ص۱۴۱؛ مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبّه به کفّار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۵.</ref> | |||
برخی، معنای سَبیل در قاعدهٔ نفی سبیل را عام و غلبهٔ فرهنگی کفار را از مصادیق سبیل و سلطهٔ کافران برشمرده‌اند.<ref>فلاح یخدانی و علی‌پور انجایی، «نگاهی به مفهوم و حکم فقهی تشبه به کفار»، ص۱۴۱.</ref> | |||
همچنین حرمت تشبّه به کفّار را در راستای سدّ ذرایع و بستن راههای حرام؛ مثل وابستگی به کافران و ذلّت، تحقیر و از بین رفتن اعتماد به نفس مسلمانان قلمداد شده است.<ref>مولوی وردنجانی، «واکاوی موضوع تشبّه به کفّار در پرتو فقه مقارن»، ص۶۵.</ref> | |||
==زمینه‌های تشبه== | ==زمینه‌های تشبه== | ||