۱۷٬۸۰۹
ویرایش
روزه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
{{مقاله توصیفی فقهی}} | {{مقاله توصیفی فقهی}} | ||
'''روزه''' (به عربی: صوم) خودداری از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر از[[طلوع فجر| اذان صبح]] تا اذان [[ مغرب شرعی |مغرب]] به انگیزه پیروی از فرمان | '''روزه''' (به عربی: صوم) خودداری از خوردن و آشامیدن و برخی کارهای دیگر از[[طلوع فجر| اذان صبح]] تا اذان [[ مغرب شرعی |مغرب]] به انگیزه پیروی از فرمان خداوند است. روزه جزو [[فروع دین]]، برترینِ[[عبادت| عبادات]] و از [[احادیث بنی الاسلام| ارکان پنج‌گانه اسلام]] بوده و در ادیان پیش از [[اسلام]] نیز به روش‌هایی وجود داشته است. | ||
در منابع دینی برای روزه آثار اخلاقی و معنوی متعددی بیان شده است؛ از جمله: کسب [[تقوا]]، سپر آتش دوزخ، [[تکفیر گناهان|کفاره گناهان]]، [[زکات]] بدن، عامل دوری از [[شیطان]]. همچنین گفته می‌شود روزه‌داری آثار جسمی و روانی همچون کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش عزت نفس و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی دارد. | در منابع دینی برای روزه آثار اخلاقی و معنوی متعددی بیان شده است؛ از جمله: کسب [[تقوا]]، سپر آتش دوزخ، [[تکفیر گناهان|کفاره گناهان]]، [[زکات]] بدن، عامل دوری از [[شیطان]]. همچنین گفته می‌شود روزه‌داری آثار جسمی و روانی همچون کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش عزت نفس و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی دارد. | ||
روزه از نظر فقهی بر چهار قسم [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حرام]] بوده و [[روزه ماه رمضان]] از [[روزه‌های واجب]] به شمار می‌رود. خوردن و آشامیدن،[[آمیزش| آمیزش جنسی]]، [[دروغ بستن بر خدا]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه |امامان(ع)]]، رساندن غبار غلیظ به حلق، [[بقا بر جنابت| | روزه از نظر فقهی بر چهار قسم [[واجب]]، [[مستحب]]، [[مکروه]] و [[حرام]] بوده و [[روزه ماه رمضان]] از [[روزه‌های واجب]] به شمار می‌رود. خوردن و آشامیدن،[[آمیزش| آمیزش جنسی]]، [[دروغ بستن بر خدا]]، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه |امامان(ع)]]، رساندن غبار غلیظ به حلق، [[بقا بر جنابت|باقی‌ماندن بر جنابت]]، [[حیض]] و [[نفاس]]، [[استمناء|خودارضایی]]، فروبردن تمام سر در آب و استفراغ کردن، [[مبطلات روزه]] هستند. کسی که روزه بر او [[واجب]] است، اگر آگاهانه یکی از مبطلات آن را انجام دهد، [[قضای روزه]] و [[کفاره]] بر عهده او است. | ||
==جایگاه و آثار روزه‌داری== | ==جایگاه و آثار روزه‌داری== | ||
روزه، از بافضیلت‌ترین [[عبادت |عبادات]]<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۱۸۱.</ref> | روزه به خودداری کردن از انجام کارهای خاص مانند خوردن و آشامیدن از [[طلوع فجر]] (اذان صبح) تا[[مغرب شرعی| مغرب]] با [[قصد قربت]] گفته می‌شود.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> البته برخی از فقها روزه را به آماده ساختن [[نفس]] برای اجتناب از [[مبطلات روزه]] تعریف کرده‌اند.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۳۶۳.</ref> به عقیده [[سید محمدحسین طباطبائی|سید محمدحسین طباطبایی]]، مفسر شیعه، [[اسلام]] در روزه، تنها خودداری از خوردن و آشامیدن را کافی نمی‌داند، بلکه دستور می‌دهد که روزه‌دار از هرچه که موجب آلودگی و ارتکاب گناه است و یا او را به هوس‌ها و [[نفس اماره|وسوسه‌های نفسانی]] سوق می‌دهد، دوری کند.<ref>طباطبایی، تعالیم اسلام، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۲.</ref> | ||
روزه، از بافضیلت‌ترین [[عبادت |عبادات]]،<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۱۸۱.</ref> از [[احادیث بنی الاسلام|ستون‌های پنج‌گانه اسلام]]،<ref>نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ش، ج۲، ص۱۸-۲۴ و ج۴، ص۶۲.</ref> گونه‌ای از [[جهاد]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۳، ص۲۵۷، ح۱۴.</ref> و ترک آن عامل خروج از [[ایمان]]<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۱۸، ح۱۸۹۲.</ref> دانسته شده است. | |||
===فلسفه روزه=== | |||
مفسران با استفاده از عبارت «لعلکم تتقون؛ باشد كه پرهيزگارى كنيد» در [[آیه روزه]] فلسفه روزه‌‌گرفتن را رسیدن به [[تقوا]] می‌دانند.<ref> نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۶۲۳ـ۶۲۴.</ref> در روایتی که در [[علل الشرائع (کتاب)|کتاب علل‌الشرایع]] در باب علت وجوب روزه نقل شده، فلسفه روزه چشاندن سختی و رنج گرسنگی به ثروتمندان جامعه برای ترحم به فقیران ذکر شده است.<ref> صدوق، علل الشرایع، المکتبة الحیدریة، ج۲، ص۳۷۸.</ref> همچنین در روایت دیگری درباره فلسفه وجوب روزه ماه رمضان آمده است هنگامی که [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]] از [[شجره ممنوعه]] خورد، اثر آن تا ۳۰ روز در شکم او باقی ماند از این‌رو خدا سی روز روزه بر ذریه‌اش واجب کرد.<ref>صدوق، علل الشرایع، المکتبة الحیدریة، ج۲، ص۳۷۸.</ref> در روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در فلسفه وجوب روزه به یادآوری [[قیامت|روز قیامت]] و توجه به سختی آن اشاره شده است.<ref>نگاه کنید به عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۱۱۶.</ref> برخی نیز سلامتی بدن را از دیگر فلسفه‌های وجوب روزه می‌دانند و آن را به [[صوموا تصحوا|روایت صوموا تَصِحّوا]] (منسوب به پیامبر) مستند می‌کنند.<ref>سوری لکی، «فلسفه وجوب روزه»، ص۳۲-۳۳.</ref> | |||
=== آثار روزه‌داری=== | |||
در روایات آثار فراوانی برای روزه ذکر شده است برخی آنها عبارتند از: | |||
{{ستون-شروع|3}} | {{ستون-شروع|3}} | ||
#وسیله امتحان و تثبیت [[اخلاص]]<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت۲۵۲، ص۵۱۲.</ref> | #وسیله امتحان و تثبیت [[اخلاص]]<ref>نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، حکمت۲۵۲، ص۵۱۲.</ref> | ||
#زکات بدن<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۵، ح۱۷۷۴.</ref> | #زکات بدن<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۵، ح۱۷۷۴.</ref> | ||
#سپری در برابر آتش [[آخرت]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۲، ح۱؛ ابن‌شعبه، تحف العقول، ۱۳۶۳ق، ص۲۵۸.</ref> | #سپری در برابر آتش [[آخرت]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۲، ح۱؛ ابن‌شعبه، تحف العقول، ۱۳۶۳ق، ص۲۵۸.</ref> | ||
# | #[[استجابت دعا]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۰.</ref> به‌ویژه هنگام [[افطار]].<ref>راوندی، الدعوات، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۷.</ref> | ||
#تندرستی بدن<ref>پاینده، نهج الفصاحة، ۱۳۸۷ش، ص۵۴۷، ح۱۸۵۴.</ref> | |||
# تقویت حافظه<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۵۱.</ref> | |||
# | #دوری [[شیطان]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۲.</ref> | ||
# | |||
# | |||
# دربرگیرنده پاداش ویژه الهی<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۵، ح۱۷۷۳.</ref> | # دربرگیرنده پاداش ویژه الهی<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۷۵، ح۱۷۷۳.</ref> | ||
# | # اشتیاق [[بهشت]] به روزه‌دار<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۴۰۰.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=== | ===آثار اجتماعی روزه‌داری=== | ||
به‌گفته [[عبدالله جوادی آملی]]، مفسر قرآن، در [[تفسیر تسنیم (کتاب)|تفسیر تسنیم]]، روزه روحیه نظم، [[قناعت]] و صبر در برابر [[گناه|گناهان]] و مشکلات زندگی را نیز در فرد و جامعه تقویت می‌کند.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۹، ص۲۸۸.</ref> همچنین بنابر آمارهای منتشر شده در رسانه‌ها، آمار تخلفات اجتماعی در [[ایران]]، در [[رمضان|ماه رمضان]] کاهش پیدا می‌کند.<ref>[http://aftabnews.ir/fa/news/201772/ «کاهش ۵ تا ۳۳ درصدی جرایم در ماه رمضان»]، پایگاه خبری آفتاب.</ref> همچنین بر اساس بررسی‌های پزشکی، روزه در تندرستی و سلامتی جسم و روان مفید است.<ref> رضایی، [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7416/92425 «روزه‌داری و سلامت از نگاه پزشکی»]، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref> تأثیر مثبت در سیستم ایمنی، کاهش اضطراب و افسردگی، سلامت روان، افزایش عزت نفس و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی، از جمله آثار روزه در سلامت جسم و روان دانسته شده است.<ref> رضایی، [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7416/92425 «روزه‌داری و سلامت از نگاه پزشکی»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | |||
==پیشینه روزه‌داری== | ==پیشینه روزه‌داری== | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۲: | ||
{{اصلی|روزه‌خواری}} | {{اصلی|روزه‌خواری}} | ||
در فقه اسلامی، تظاهر به روزه‌خواری در ماه رمضان حرام است و [[تعزیر]] دارد.{{مدرک}} در [[قانون مجازت اسلامی ایران]] نیز روزه‌خواری در ملأعام ممنوع بوده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است.{{مدرک}} | در فقه اسلامی، تظاهر به روزه‌خواری در ماه رمضان حرام است و [[تعزیر]] دارد.{{مدرک}} در [[قانون مجازت اسلامی ایران]] نیز روزه‌خواری در ملأعام ممنوع بوده و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است.{{مدرک}} | ||
==درجات روزه== | ==درجات روزه== | ||