۵٬۸۲۵
ویرایش
المنطق (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==محتوا و ساختار== | ==محتوا و ساختار== | ||
المنطق در دو جلد و شش باب تدوین شده است. سه باب نخست آن در جلد نخست آمده است. نویسنده در جلد نخست و پیش از شروع بحث خود مقدمه‌ای (المدخل) نوشته و در آن علت نیاز به منطق و تعریف آن را بیان کرده است.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۹-۲۸.</ref> | المنطق در دو جلد و شش باب تدوین شده است. سه باب نخست آن در جلد نخست آمده است. نویسنده در جلد نخست و پیش از شروع بحث خود مقدمه‌ای (المدخل) نوشته و در آن علت نیاز به منطق و تعریف آن را بیان کرده است.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۹-۲۸.</ref> | ||
* باب اول مباحث الفاظ را در برمی‌گیرد: انواع دلالت، انواع لفظ و اقسام تقابل.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۹-۵۶.</ref> | *باب اول مباحث الفاظ را در برمی‌گیرد: انواع دلالت، انواع لفظ و اقسام تقابل.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۹-۵۶.</ref> | ||
* باب دوم مباحث کلی نام دارد. مظفر در این باب به مباحث کلی و جزئی، متواطی و مشکک، مفهوم و مصداق، نسَب أربعه، کلیات خمس و تقسیم کلی به منطقی، طبیعی و عقلی پرداخته است.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۵۷-۹۰.</ref> | *باب دوم مباحث کلی نام دارد. مظفر در این باب به مباحث کلی و جزئی، متواطی و مشکک، مفهوم و مصداق، نسَب أربعه، کلیات خمس و تقسیم کلی به منطقی، طبیعی و عقلی پرداخته است.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۵۷-۹۰.</ref> | ||
* باب سوم به تعریف و انواع آن و مباحث مربوط به تقسیم منطقی می‌پردازد.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۹۱-۱۲۰.</ref> | *باب سوم به تعریف و انواع آن و مباحث مربوط به تقسیم منطقی می‌پردازد.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۹۱-۱۲۰.</ref> | ||
جلد دوم نیز دارای سه باب است؛ اما به‌دلیل بررسی مفصل صناعات خمس، این جلد حجم بیشتری دارد: | جلد دوم نیز دارای سه باب است؛ اما به‌دلیل بررسی مفصل صناعات خمس، این جلد حجم بیشتری دارد: | ||
* باب چهارم مربوط به قضایا و احکام آن است. این باب مسائل مربوط به انواع قضیه (حملی، شرطی، انفصالی)، سورهای منطقی، موجهات و انواع آن، احکام قضایا (تناقض، تضاد، تداخل و دخول تحت التضاد) و عکس‌های منطقی را شامل می‌شود.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۱۲۷-۱۹۷.</ref> | *باب چهارم مربوط به قضایا و احکام آن است. این باب مسائل مربوط به انواع قضیه (حملی، شرطی، انفصالی)، سورهای منطقی، موجهات و انواع آن، احکام قضایا (تناقض، تضاد، تداخل و دخول تحت التضاد) و عکس‌های منطقی را شامل می‌شود.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۱۲۷-۱۹۷.</ref> | ||
* باب پنجم در بر دارنده مباحث استدلال است: مظفر در این بخش روش استدلال، انواع و شکل‌های قیاس اقترانی، قیاس استثنایی، قیاس خلف و قیاس مساوات را بررسی می‌کند و در انتها به استقراء و مباحث مربوط به آن می‌پردازد.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۱۹۸-۲۷۶.</ref> | *باب پنجم در بر دارنده مباحث استدلال است: مظفر در این بخش روش استدلال، انواع و شکل‌های قیاس اقترانی، قیاس استثنایی، قیاس خلف و قیاس مساوات را بررسی می‌کند و در انتها به استقراء و مباحث مربوط به آن می‌پردازد.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۱۹۸-۲۷۶.</ref> | ||
* باب ششم مفهوم یقینیات، مظنونات، مشهورات، وهمیات، مسلمات و مقبولات را شرح می‌دهد و سپس به سراغ جدول صناعات خمس (برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه) می‌رود. نویسنده در بحث از هر صنعت، حقیقت آن صنعت، روش دست‌یابی به آن، فایده و تفاوتش با صنایع دیگر را شرح می‌دهد و سعی می‌کند فهرستی از انواع هر صنعت به مخاطب ارائه کند.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۲۷۷-۴۳۷.</ref> | *باب ششم مفهوم یقینیات، مظنونات، مشهورات، وهمیات، مسلمات و مقبولات را شرح می‌دهد و سپس به سراغ جدول صناعات خمس (برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه) می‌رود. نویسنده در بحث از هر صنعت، حقیقت آن صنعت، روش دست‌یابی به آن، فایده و تفاوتش با صنایع دیگر را شرح می‌دهد و سعی می‌کند فهرستی از انواع هر صنعت به مخاطب ارائه کند.<ref>مظفر، المنطق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۲۷۷-۴۳۷.</ref> | ||
==ویژگی‌ها== | ==ویژگی‌ها== | ||
[[پرونده:AL-Manteq_Shirvan.jpg| | [[پرونده:AL-Manteq_Shirvan.jpg|328x328px|بندانگشتی|المنطق با ترجمه علی شیروانی]] | ||
علی شیروانی، مترجم فارسی اثر، ویژگی‌های آن را چنین برمی‌شمرد: | علی شیروانی، مترجم فارسی اثر، ویژگی‌های آن را چنین برمی‌شمرد: | ||
# کتاب از آغاز به عنوان متن درسی تألیف شده است و شامل توضیحات مناسبی برای نوآموزان منطق است. | #کتاب از آغاز به عنوان متن درسی تألیف شده است و شامل توضیحات مناسبی برای نوآموزان منطق است. | ||
# در مقایسه با متون منطقی پیش از خود همچون [[حاشیه ملاعبدالله]] و [[شرح المنظومه (کتاب)|اللئالی المنتظمة]] متنی سلیس و روان دارد. | #در مقایسه با متون منطقی پیش از خود همچون [[حاشیه ملاعبدالله]] و [[شرح المنظومه (کتاب)|اللئالی المنتظمة]] متنی سلیس و روان دارد. | ||
# «المنطق» در [[قرن چهاردهم هجری شمسی|قرن چهاردهم شمسی]] نوشته شده است. همین امر باعث شده که مؤلف با برخی نظام‌های منطقی جدید و آرای بعضی از فیلسوفان اروپایی هم عصر خود برخورد کند و در تألیف کتاب و طرح تمرین‌های آن به برخی از این سخنان نظر داشته باشد. | #«المنطق» در [[قرن چهاردهم هجری شمسی|قرن چهاردهم شمسی]] نوشته شده است. همین امر باعث شده که مؤلف با برخی نظام‌های منطقی جدید و آرای بعضی از فیلسوفان اروپایی هم عصر خود برخورد کند و در تألیف کتاب و طرح تمرین‌های آن به برخی از این سخنان نظر داشته باشد. | ||
# تمرین‌های کتاب، دانشجویان را در تطبیق قواعد و به‌کارگیری عملی منطق ورزیده می‌کند. | #تمرین‌های کتاب، دانشجویان را در تطبیق قواعد و به‌کارگیری عملی منطق ورزیده می‌کند. | ||
# نویسنده در مقام آموزش عمیق قواعد و مطالب، از مثال‌های فراوانی استفاده کرده است. | #نویسنده در مقام آموزش عمیق قواعد و مطالب، از مثال‌های فراوانی استفاده کرده است. | ||
# در این اثر - به خلاف بیشترِ آثار پیش از خود - مبحث [[صناعات خمس]] به گونه‌ای شایسته و با تفصیل طرح شده است. | #در این اثر - به خلاف بیشترِ آثار پیش از خود - مبحث [[صناعات خمس]] به گونه‌ای شایسته و با تفصیل طرح شده است. | ||
# این کتاب از برخی بحث‌های دشوار و در عین حال کم‌فایده منطق می‌گذرد و به آن‌ها نمی‌پردازد.<ref> مظفر، منطق، ترجمه شیروانی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۴-۱۳.</ref> | #این کتاب از برخی بحث‌های دشوار و در عین حال کم‌فایده منطق می‌گذرد و به آن‌ها نمی‌پردازد.<ref> مظفر، منطق، ترجمه شیروانی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۴-۱۳.</ref> | ||
==نقد و ارزیابی== | ==نقد و ارزیابی== | ||
از نظر برخی منتقدان، گرچه المنطق در قرن بیستم نوشته شده است، از مباحث جدید [[منطق]] بی‌بهره است و تمام تمرکزش بر مباحثی است که امروزه جزو «تاریخ منطق» به حساب می‌آید.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> انتقاد دیگری که به این اثر وارد شده است، حذف برخی از مباحث اساسی مربوط به موجهات است. گرچه برخی این اتفاق را حذف مباحث کم‌فایده منطق خوانده‌اند و آن را جزو محاسن اثر به‌حساب آورده‌اند، <ref> مظفر، منطق، ترجمه شیروانی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۴.</ref> از نظر دیگران این حذف به خلاف رویه اصلی منطق‌دانان است.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> | از نظر برخی منتقدان، گرچه المنطق در قرن بیستم نوشته شده است، از مباحث جدید [[منطق]] بی‌بهره است و تمام تمرکزش بر مباحثی است که امروزه جزو «تاریخ منطق» به حساب می‌آید.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> انتقاد دیگری که به این اثر وارد شده است، حذف برخی از مباحث اساسی مربوط به موجهات است. گرچه برخی این اتفاق را حذف مباحث کم‌فایده منطق خوانده‌اند و آن را جزو محاسن اثر به‌حساب آورده‌اند، <ref> مظفر، منطق، ترجمه شیروانی، ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۱۴.</ref> از نظر دیگران این حذف به خلاف رویه اصلی منطق‌دانان است.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> | ||
[[پرونده:Al_Manteq.jpg| | [[پرونده:Al_Manteq.jpg|328x328px|بندانگشتی|منطق مظفر با تعلیقه غلامرضا فیاضی]] | ||
از نظر برخی منتقدان این انتخاب ناشی از این است که نویسنده منطق را به‌مثابه مقدمه‌ای برای آموختن [[اصول فقه|علم اصول]] در نظر گرفته است.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> مسئله قابل مشاهده دیگر این کتاب عدم تناسب بین حجم فصول به‌ویژه باب مربوط به صناعات خمس است. این باب به‌تنهایی بیش از سی درصد حجم کتاب را تشکیل داده است. | از نظر برخی منتقدان این انتخاب ناشی از این است که نویسنده منطق را به‌مثابه مقدمه‌ای برای آموختن [[اصول فقه|علم اصول]] در نظر گرفته است.<ref>فلاحی، [https://www.irna.ir/news/83831380/، «منطق در فلسفه ما امری تزئینی است»]، خبرگزاری ایرنا.</ref> مسئله قابل مشاهده دیگر این کتاب عدم تناسب بین حجم فصول به‌ویژه باب مربوط به صناعات خمس است. این باب به‌تنهایی بیش از سی درصد حجم کتاب را تشکیل داده است. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
علی شیروانی، این اثر را به فارسی ترجمه کرده است.<ref>[https://ketab.ir/book/263acf14-eb8e-4bc5-ae4a-18f265e62a74 «منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> منوچهر صانعی دره‌بیدی نیز ترجمه‌ای از این کتاب با نام «منطق» منتشر کرد<ref>[https://ketab.ir/book/7858334c-dafd-41ad-ac4a-a87e9d17593c «منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> و در پایان فهرستی از واژگان و اصطلاحات فنی را به آن افزود.<ref> غرویان، «نقد ترجمه المنطق»، ص۹۲.</ref> سید مصطفی حسینی دشتی، <ref>[https://ketab.ir/book/676b8715-b233-44e4-9c2a-1ccfe75c9ca9 «المنطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> [[محسن غرویان]]<ref>[https://ketab.ir/book/149f9c67-fd89-4a76-a6e7-8f6ab4f858c7 «ترجمه و شرح منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> و [[غلامرضا فیاضی]]<ref>[https://ketab.ir/book/64955e09-b4fc-473b-bea3-be0fe45ba4c7 «المنطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> شرح یا تعلیقاتی بر این اثر منتشر کرده‌اند. | علی شیروانی، این اثر را به فارسی ترجمه کرده است.<ref>[https://ketab.ir/book/263acf14-eb8e-4bc5-ae4a-18f265e62a74 «منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> منوچهر صانعی دره‌بیدی نیز ترجمه‌ای از این کتاب با نام «منطق» منتشر کرد<ref>[https://ketab.ir/book/7858334c-dafd-41ad-ac4a-a87e9d17593c «منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> و در پایان فهرستی از واژگان و اصطلاحات فنی را به آن افزود.<ref> غرویان، «نقد ترجمه المنطق»، ص۹۲.</ref> سید مصطفی حسینی دشتی، <ref>[https://ketab.ir/book/676b8715-b233-44e4-9c2a-1ccfe75c9ca9 «المنطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> [[محسن غرویان]]<ref>[https://ketab.ir/book/149f9c67-fd89-4a76-a6e7-8f6ab4f858c7 «ترجمه و شرح منطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> و [[غلامرضا فیاضی]]<ref>[https://ketab.ir/book/64955e09-b4fc-473b-bea3-be0fe45ba4c7 «المنطق»]، سایت خانه کتاب ایران.</ref> شرح یا تعلیقاتی بر این اثر منتشر کرده‌اند. | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* احمدی، احمد، «تأثیر نگارش روشمند در سهولت یادگیری»، در مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره ۲۸، بهار ۱۳۹۲ش. | * احمدی، احمد، «تأثیر نگارش روشمند در سهولت یادگیری»، در مجله پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، شماره ۲۸، بهار ۱۳۹۲ش. | ||