سید محمدکاظم طباطبایی یزدی: تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب عروةالوثقای  سیدِ یزدی از معروف‌ترین کتاب‌های [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]] است و شرح‌ها و حاشیه‌های فراوانی بر آن نوشته شده است. کتاب‌های فراتر از روش آزمون‌وخطا و سید محمدکاظم یزدی، فقه دوراندیش درباره زندگی وی نوشته شده‌اند.

[[پرونده:سید یزدی و فرزندان.png|بندانگشتی|250px|سید یزدی در کنار فرزندانش]]

سید محمدکاظم یزدی در روستای کِسنَویهٔ [[یزد]] به دنیا آمد.<ref>امین، اعیان‌الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> پدرش سید عبدالعظیم کشاورز بود. نسب وی به [[سادات طباطبایی]] و [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن مجتبی(ع)]] می‌رسد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> درباره سال تولد سید محمدکاظم اختلافاتی وجود دارد: در [[اعیان الشیعة (کتاب)|اعیان‌الشیعه]]، سال ۱۲۴۷ق ذکر شده است<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> و [[علی دوانی]] در کتاب [[نهضت روحانیون ایران (کتاب)|نهضت روحانیون ایران]]، به نقل از خانواده او، سال ۱۲۴۸ق را بیان کرده است.<ref>بذرافشان، سید محمدکاظم یزدی: فقیه دوراندیش، ۱۳۷۶ش، ص۲۳.</ref>

سید محمدکاظم، در [[۲۸ رجب]] ۱۳۳۷ق (۱۲۹۸ش) بر اثر ذاتُ‌الرّیه، درگذشت و در [[مسجد عمران بن شاهین (نجف)|مسجد عمران بن شاهین]] در [[حرم امام علی(ع)]] [[دفن]] شد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۴۸.</ref> در رحلتش، در [[عراق]]، [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] ماتم گرفتند و در [[ایران]]، احمدشاه نیز در مجلس ختمش حاضر شد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> [[سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی]] (۱۳۰۸-۱۳۷۴ش) کتاب‌شناس و نسخه‌شناس، نوه او است.<ref>شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۷۰ش، ج۹، ص۲۳۱.</ref>  

</ref>[[سید علی حسینی خامنه‌ای|سید علی خامنه‌ای]] نیز براین باور است که سید محمد از سوی پدرش به جنگ با انگلیسی‌ها رفت  و در جنگ هم  در میان دیگر علمای حاضر در جبهبه عنوان محور اصلی بود ولی در جنگ به شهادت نرسید و بعدها از دنیا رفت.<ref>https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22185</ref>

سید محمدکاظم تا مدتی کشاورزی می‌کرد؛ اما بعدها به تحصیل علم روی آورد.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> او آموختن مقدمات دروس حوزوی را از سال ۱۲۵۶ق در مدرسه محسنیه یا دومنار یزد آغاز کرد.<ref>موسوی درودی، «زندگی‌نامه مختصر و سال‌شمار فعالیت‌های علمی…»، ۱۳۹۶ش، ص۱۹۷.</ref> چهار سال بعد برای ادامه تحصیل، به [[مشهد]] رفت و دروس «سطحِ» حوزه و نیز هیئت و نجوم و ریاضی را فراگرفت. در سال ۱۲۶۵ق هم به [[اصفهان]] مهاجرت کرد<ref>موسوی درودی، «زندگی‌نامه مختصر و سال‌شمار فعالیت‌های علمی…»، ۱۳۹۶ش، ص۱۹۷.</ref> و در [[مدرسه صدر بازار|مدرسه صدر]] اقامت گزید و در درس [[محمدباقر آقا نجفی اصفهانی|شیخ محمدباقر نجفی]] حاضر شد تا از او [[اجازه اجتهاد]] گرفت.<ref>صدر، تکملة اَمل الآمل، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۴۷۴</ref>

سید کاظم پس از رفتن میرزاى شیرازى به [[سامرا]]، در نجف ماند و به تدریس علوم حوزوی پرداخت تا اینکه به مرجعیت رسید.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اَعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق/۲۰۰۹م، ج۱۷، ص۷۱.</ref>

به‌گزارش [[اعیان الشیعة (کتاب)|اَعیان‌الشیعه]]، در حلقه درسی سید یزدی، حدود دویست نفر می‌نشستند.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> [[سید محسن امین|محسن امین]] او را فقیهی لغت‌دان و ادیب معرفی کرده و گفته [[العروة الوثقی (کتاب)|کتاب عروةالوثقای]] او چنان اهمیت داشت که هرکسی می‌خواست در منصب مرجعیت قرار گیرد، بر آن تعلیقه می‌نوشت.<ref>امین، اعیان‌الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۴۳.</ref> محمد غروی در کتاب معَ علماءِ النَّجفِ الاشرف، سید کاظم یزدی را دریای علم و تحقیق و متبحر در معقول و منقول معرفی کرده و نوشته است وی بر همه فروعات فقهی و متون احادیث، حضورذهن داشت.<ref>غروی، مع علماء النجف الأشرف، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۴۵۸.</ref>

در مرحوم سیّد محمّدکاظم یزدی سه جهت وجود دارد که این سه جهت در کمتر ملّایی در این سطح با همدیگر دیده می‌شود. یکی تسلّط و تبحّر و مهارت فقهی او است؛ دوم جهت [[تقوا]]یی و ملاحظات فردی و شخصی و جهات معنوی است؛ جنبه سوم هم جنبه‌ی آمادگی برای [[جهاد]] است. قضایای مبارزه ی با انگلیس‌های اشغالگر و جنگی که در عراق اتفاق افتاد، بر محور مرحوم سیّد محمد کاظم یزدی می‌گردد.| منبع =*'''منبع''':https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22185 | تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

سید محمدکاظم طباطبایی یزدی در سال ۱۳۱۲ق بعد از وفات [[سید محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]]، به [[مرجع تقلید|مرجعیت]] رسید. در آن روزها [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] و [[محمدطه نجف|شیخ محمد طه نجف]] نیز از مراجع زنده [[شیعه|شیعیان]] بودند که پس از درگذشت آن‌دو، سید محمدکاظم یزدی تنها مرجع زمان خود شد.<ref>موسوی درودی، «زندگی‌نامه مختصر و سال‌شمار فعالیت‌های علمی…»، ۱۳۹۶ش، ص۱۹۳.</ref> بعد از درگذشت او مرجعیت به [[محمدتقی شیرازی|میرزامحمدتقی شیرازی]] و [[سید اسماعیل صدر|سید اسماعیل صد]]<nowiki/>ر رسید.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۳۸۶.</ref>

{{ستون-شروع|۲}}

* [[محمدباقر آقا نجفی اصفهانی|محمدباقر نجفی]]؛<ref>صدر، تکملة اَمل الآمل، ۱۴۲۹ق، ج۵، ص۴۷۴.</ref>

{{پایان}}

تعداد شاگردان سید محمدکاظم یزدی، چنان‌که در مقالات کنگره بزرگداشت وی آمده، ۳۵۰ تن ذکر شده است؛<ref>سلیمانی بروجردی، «فهرستی از شاگردان صاحب عروه»، ص۲۴۱.</ref> اما بنابر پژوهشی دیگر، شاگردان وی دست‌کم ۷۵۰ نفر بوده‌اند.<ref>نگاه کنید به سلیمانی بروجردی، «فهرستی از شاگردان صاحب عروه»، ص۲۴۱.</ref> برخی از شاگردان وی عبارت‌اند از:

{{ستون|۳}}

برخی [[عبدالکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] و [[سید حسین طباطبایی بروجردی|سید حسین بروجردی]] را از شاگردان سید کاظم یزدی شمرده‌اند؛ اما به عقیده [[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری]] این مطلب اشتباه است و این‌دو از شاگردان [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] بودند.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۳۸۷.</ref>

{{اصلی|فهرست آثار سید محمدکاظم طباطبایی یزدی|العروة الوثقی (کتاب)}}

ابوالحسنی در کتاب فراتر از روش آزمون‌وخطا، ۲۵ اثر [[فقه|فقهی]] و [[اصول فقه|اصولی]] برای محمدکاظم یزدی نام برده است.<ref>ابوالحسنی، فراتر از روش «آزمون‌وخطا»، ۱۳۸۹ش، ۹۵-۹۶.</ref> مهم‌ترین و معروف‌ترین کتاب او العُروَةُ الوُثقیٰ است.<ref>ابوالحسنی، فراتر از روش «آزمون‌وخطا»، ۱۳۸۹ش، ۱۰۲.</ref> این کتاب در مباحث استدلالی فقهی، جایگاهی محوری برای عالمان و مراجع و فقیهان پیدا کرد و ده‌ها شرح و حاشیه بر آن نوشته‌ شد.<ref>نگاه کنید به یزدی، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشی)، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۳-۴.</ref> اهمیت آن به حدی است که نویسنده کتاب را با نام «صاحبْ‌عُروه» می‌خوانند.<ref>ابوالحسنی، فراتر از روش «آزمون‌وخطا»، ۱۳۸۹ش، ۱۰۵.</ref>

می‌گویند سید محمدکاظم یزدی، نسبت دیگر [[مرجع تقلید|مراجع]] هم‌عصرش، همچون [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] کنش سیاسی کمتری داشت و فعالیت سیاسی او غالباً در قالب صدور تلگراف و نوشتن بیانیه بود؛ اما به‌جهت جایگاهش به عنوان مرجعی برجسته، همین مقدار فعالیت، بسیار حائز اهمیت بود.<ref>حاتمی و بهشتی‌سرشت، «تقابل و تعامل آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه»، ص۷.</ref>

برخی از فعالیت‌های سیاسی سید محمدکاظم یزدی به شرح زیر است:

در سال ۱۳۱۶ق برخی از متدینان برای مبارزه با نفوذ اقتصادی بیگانگان، شرکت اسلامیه را در [[اصفهان]] تأسیس کردند.<ref>حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۳۱.</ref> سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی همراه با دیگر علما چون [[محمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، [[میرزا حسین نوری]]، [[فتح‌الله غروی اصفهانی|شریعت اصفهانی]] و [[سید اسماعیل صدر]] با نوشتن تقریظ بر کتاب لباس‌التقوی که در حمایت از این شرکت و ترغیب مردم به خرید محصولات داخلی نوشته شده بود، آن را تأیید کردند.<ref>حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۱۳۱.</ref>

در پی اشغال کشور [[لیبی]] توسط قوای [[ایتالیا|ایتالیایی]] و نیز هجوم قوای [[روسیه|روس]] و [[بریتانیا|انگلیس]] به [[ایران]]، سید کاظم یزدی در سال ۱۳۲۹ق فتوایی صادر کرد و در آن آمادگی همه مسلمانان «از عرب و ایرانی» را برای «عقب‌ راندن کفار از ممالک اسلامی» واجب شمرد.<ref>حاتمی و بهشتی‌سرشت، «تقابل و تعامل آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه»، ص۱۵-۱۶.</ref>

[[پرونده:روحانیون نجف رویارویی با ارتش انگلیس.png|بندانگشتی|250px|روحانیون نجف در رویارویی با ارتش انگلیس]]

[[پرونده:روحانیون نجف در کاظمین رویارویی با ارتش انگلیس.png|بندانگشتی|250px|روحانیون نجف در رویارویی با ارتش انگلیس]]

در جنگ جهانی اول و با اشغال عراق به دست نیروهای انگلیسی، سیدمحمدکاظم یزدی، همراه عالمانی چون [[محمدتقی شیرازی|میرزا محمدتقی شیرازی]] و [[فتح‌الله غروی اصفهانی|شیخ‌الشریعه اصفهانی]] برضد انگلیس اِعلان [[جهاد]] داد.<ref>ابوالحسنی، فراتر از روش «آزمون‌وخطا»، ۱۳۸۹ش، ص۶۲۷.</ref> در این جهاد بر ضد انگلیسی‌ها، فرزندش سید محمد به شهادت رسید.<ref>حاتمی و بهشتی‌سرشت، «تقابل و تعامل آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه»، ص۱۸.</ref>

سید یزدی در [[نهضت مشروطه]]، با [[شیخ فضل‌الله نوری]] همسو بود و حمایت از مجلس را مشروط به انطباق کامل مصوبات آن با موازین شرعی می‌شمرد. وقتی شیخ فضل‌الله در [[حرم عبدالعظیم حسنی|حرم حضرت عبدالعظیم]] متحصن شد، به‌شدت از او حمایت کرد.<ref>حائری، تشیع و مشروطیت در ایران، ۱۳۶۴ش، ص۲۰۱.</ref>

پس از به توپ بستن مجلس و زمانی که آخوند خراسانی برای برگشت مشروطه بسیار می‌کوشید، سید یزدی برای جلوگیری از برگشتن مشروطه، فتوای حرمت مشروطه را صادر کرد.<ref>حاتمی و بهشتی‌سرشت، «تقابل و تعامل آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی در جریان انقلاب مشروطه»، ص۱۳.</ref>

[[پرونده:مدرسه یزدی در نجف.jpg|250px|بندانگشتی|نمایی از [[مدرسه علمیه سید یزدی (نجف)|مدرسه سید یزدی]] در [[نجف]]]]

گفته‌اند سید محمدکاظم یزدی، به عمران شهرها و روستاها توجه داشته و [[مسجد|مساجد]]، حمام‌ها و کاروانسراهایی بنا کرده است. او همچنین به ساخت بناهای علمی اهتمام داشت. مشهورترین مدرسه علمیه نجف، که اکنون به نام [[مدرسه علمیه سید یزدی (نجف)|مدرسه سید]] شناخته می‌شود، به همت او ساخته شده است.<ref>بذرافشان، سید محمدکاظم یزدی فقیه دوراندیش، ۱۳۷۶ش، ص۱۳۰-۱۳۱.</ref>

وی همچنین در محله العماره نجف مکانی برای اسکان زائران تأسیس کرد به نام «خانُ‌الزائرین» که در سال ۱۳۸۴ق به مدرسه تبدیل شد.<ref>غروی، مع علماء النجف الأشرف، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۵۲.</ref>

[[سید موسی شبیری زنجانی|سید موسی شبیری]]، مرجع تقلید شیعه نقل می‌کند [[سید احمد خوانساری]] که خود در [[زهد]] و [[تقوا]] زبانزد بود، به تقوای سیدِ یزدی اعتقاد داشت.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۲، ص۴۵۵.</ref> همچنین می‌گوید سید محمدکاظم یزدی، بسیار اهل احتیاط بود؛ به‌اندازه‌ای که وقتی از دنیا رفت، شش هزار [[نماز]] و [[روزه]] نیابی نزدش مانده بود؛ زیرا نسبت به اشخاص اطمینان پیدا نمی‌کرد.<ref>شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۳۸۵.</ref>

در [[۲۴ اسفند]] ماه ۱۳۹۱ش، به‌منظور بزرگداشت شخصیت سیدمحمدکاظم یزدی، همایشی با عنوان «کنگره بین‌المللی صاحبْ‌عروه» در قم برگزار شد. در این همایش، برخی از علما و شخصیت‌ها از ایران و عراق و دیگر کشورها شرکت کردند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6435/7877/102248/ «کنگره بین المللی صاحب عروه تجلیل از مقام شامخ آیةالله العظمی سیدمحمدکاظم یزدی(قدس)»، افق حوزه، ۲۲ فرورودین ۱۳۹۲ش، شماره ۳۶۱.]</ref>

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.