پرش به محتوا

محل دفن حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

(ویکی سازی)
خط ۳۳: خط ۳۳:
نظر مشهور در میان عالمان شیعه را، دفن فاطمه(س) در خانه او دانسته‌اند.<ref>حسینی شیرازی، الدعاء و الزیارة، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۸؛ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، دلیلنا، ج۱۶، ص۱۱۳، به نقل از التاریخ و السیر (مخطوط)، ص۳۰.</ref> [[شیخ صدوق]]،<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۲.</ref> [[ابن ادریس حلی]]،<ref>ابن ادریس حلی، االسرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۶۵۲.</ref> [[سید ابن طاووس|ابن طاووس]]،<ref>ابن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۶۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> و [[سید محسن امین]]<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۲۲.</ref> نیز، این احتمال را قوی‌تر از دیگر احتمالات شمرده‌اند. استناد آنها به روایتی<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۲۶۸.</ref> از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] است که بر اساس آن حضرت فاطمه(س) در خانه‌اش دفن شد و در توسعه‌ای که [[بنی‌امیه]] در [[مسجدالنبی]] ایجاد کردند، داخل مسجد قرار گرفت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۲.</ref>
نظر مشهور در میان عالمان شیعه را، دفن فاطمه(س) در خانه او دانسته‌اند.<ref>حسینی شیرازی، الدعاء و الزیارة، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۸؛ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، دلیلنا، ج۱۶، ص۱۱۳، به نقل از التاریخ و السیر (مخطوط)، ص۳۰.</ref> [[شیخ صدوق]]،<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۲.</ref> [[ابن ادریس حلی]]،<ref>ابن ادریس حلی، االسرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۶۵۲.</ref> [[سید ابن طاووس|ابن طاووس]]،<ref>ابن طاووس، الاقبال، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۶۳.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]]<ref>علامه مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> و [[سید محسن امین]]<ref>امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۳۲۲.</ref> نیز، این احتمال را قوی‌تر از دیگر احتمالات شمرده‌اند. استناد آنها به روایتی<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۲۶۸.</ref> از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] است که بر اساس آن حضرت فاطمه(س) در خانه‌اش دفن شد و در توسعه‌ای که [[بنی‌امیه]] در [[مسجدالنبی]] ایجاد کردند، داخل مسجد قرار گرفت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۷۲.</ref>


به باور برخی عالمان شیعه، روایتی که در آن امام علی(ع)، فاطمه(س) را «دفن شده در جوار پیامبر(ص)» معرفی کرده،<ref>نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه۲۰۲، ص۳۱۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۶۴.</ref> احتمال دفن‌شدن در خانه را تأیید می‌کند؛ زیرا نزدیک‌ترین محل نسبت به محل دفن پیامبر، خانه فاطمه(س) بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۴ش، ج۷، ص۲۰۸؛ حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۴۴۶.</ref> افتخارْ شمردنِ تدفین کنار قبر پیامبر(ص)، تأیید دیگری برای این احتمال دانسته شده است، همان‌طور که [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] نیز وصیت کرد در صورت امکان کنار قبر پیامبر(ص) دفن شود.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۲.</ref>
به باور برخی عالمان شیعه، [[سخنان امام علی(ع) هنگام خاکسپاری حضرت فاطمه(س)|امام علی(ع) در سخنانی]]، فاطمه(س) را «دفن شده در جوار پیامبر(ص)» معرفی کرده،<ref>نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه۲۰۲، ص۳۱۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۶۴.</ref> احتمال دفن‌شدن در خانه را تأیید می‌کند؛ زیرا نزدیک‌ترین محل نسبت به محل دفن پیامبر، خانه فاطمه(س) بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۴ش، ج۷، ص۲۰۸؛ حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۴۴۶.</ref> افتخارْ شمردنِ تدفین کنار قبر پیامبر(ص)، تأیید دیگری برای این احتمال دانسته شده است، همان‌طور که [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] نیز وصیت کرد در صورت امکان کنار قبر پیامبر(ص) دفن شود.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۲.</ref>


برخی محققان شیعه، احتمال دفن‌شدن در خانه را با روایاتی که امام علی(ع) پیکر فاطمه(س) را برای تشییع از خانه خارج کرد ناسازگار شمرده‌اند.<ref>حمود، أبهی المداد، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴۷.</ref> در پاسخ، احتمال داده شده تشییع جنازه واقعی نبوده، بلکه صورتِ جنازه تشییع شده است،<ref>حسینی شیرازی، الدعاء و الزیارة، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۸.</ref> یا مراسم تشییع برای ساختن صورتِ قبرها و شناسایی نشدن محل قبر اصلی انجام شده است.<ref>ترابی، «جستاری در چگونگی و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا(س) در منابع نخستین»، ص۱۳۱.</ref> یکی از محققان شیعه معتقد است تشییع از خانه دیگر علی(ع) و فاطمه(س) که در نزدیکی [[بقیع]] قرار داشت به سمت خانه دیگر فاطمه(س) صورت گرفت.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۶.</ref> به باور او، حوادث پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] از جمله [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم به خانه فاطمه(س)]] در خانه نزدیک به بقیع صورت گرفت.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۳.</ref>
برخی محققان شیعه، احتمال دفن‌شدن در خانه را با روایاتی که امام علی(ع) پیکر فاطمه(س) را برای تشییع از خانه خارج کرد ناسازگار شمرده‌اند.<ref>حمود، أبهی المداد، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۵۴۷.</ref> در پاسخ، احتمال داده شده تشییع جنازه واقعی نبوده، بلکه صورتِ جنازه تشییع شده است،<ref>حسینی شیرازی، الدعاء و الزیارة، ۱۴۱۴ق، ص۵۸۸.</ref> یا مراسم تشییع برای ساختن صورتِ قبرها و شناسایی نشدن محل قبر اصلی انجام شده است.<ref>ترابی، «جستاری در چگونگی و مکان دفن حضرت فاطمه زهرا(س) در منابع نخستین»، ص۱۳۱.</ref> یکی از محققان شیعه معتقد است تشییع از خانه دیگر علی(ع) و فاطمه(س) که در نزدیکی [[بقیع]] قرار داشت به سمت خانه دیگر فاطمه(س) صورت گرفت.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۶.</ref> به باور او، حوادث پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] از جمله [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم به خانه فاطمه(س)]] در خانه نزدیک به بقیع صورت گرفت.<ref>نجمی، تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۱۶۳.</ref>
خط ۴۱: خط ۴۱:
[[شیخ مفید]] در کتاب [[المقنعة (کتاب)|المُقْنَعه]]، احتمال دفن شدن فاطمه(س) در رَوْضَةُ النَّبی را صحیح دانسته<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۴۵۹.</ref> و [[شیخ طوسی]] محدث شیعه، قول دفن فاطمه(س) در روضه را اعتقاد بیشتر عالمان شیعه شمرده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۱۱.</ref> روضة النبی، فاصله میان [[منبر]] و قبر پیامبر(ص) در [[مسجدالنبی]] است که پیامبر آن را روضه‌ای (ترجمه: زمین سرسبز<ref>ابن سیده، المحکم والمحیط الاعظم، ۱۴۲۱ق، ج۸، ص۲۴۵، ذیل واژه روض.</ref>) از روضه‌های بهشت خواند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۲۵۷.</ref> بر اساس روایتی در کتاب [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]، پیامبر(ص) دلیل روضه بودن این مکان را دفن شدن فاطمه(ص) در آن دانست.<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۳۶۶ش، ص۲۶۷.</ref>   
[[شیخ مفید]] در کتاب [[المقنعة (کتاب)|المُقْنَعه]]، احتمال دفن شدن فاطمه(س) در رَوْضَةُ النَّبی را صحیح دانسته<ref>شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۴۵۹.</ref> و [[شیخ طوسی]] محدث شیعه، قول دفن فاطمه(س) در روضه را اعتقاد بیشتر عالمان شیعه شمرده است.<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۱۱.</ref> روضة النبی، فاصله میان [[منبر]] و قبر پیامبر(ص) در [[مسجدالنبی]] است که پیامبر آن را روضه‌ای (ترجمه: زمین سرسبز<ref>ابن سیده، المحکم والمحیط الاعظم، ۱۴۲۱ق، ج۸، ص۲۴۵، ذیل واژه روض.</ref>) از روضه‌های بهشت خواند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۹، ص۲۵۷.</ref> بر اساس روایتی در کتاب [[معانی الاخبار (کتاب)|معانی الاخبار]]، پیامبر(ص) دلیل روضه بودن این مکان را دفن شدن فاطمه(ص) در آن دانست.<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۳۶۶ش، ص۲۶۷.</ref>   


[[فضل بن حسن طبرسی|امین‌الاسلام طَبْرِسی]]، [[تفسیر قرآن|مفسر]] و [[متکلم]] قرن ششم قمری،<ref>طبرسی، تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۰.</ref> و [[محمد بن علی ابن شهر آشوب|ابن شهر آشوب]]، مفسر و محدث قرن ششم قمری،<ref>ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۶۵.</ref> دو احتمال خانه و روضه را نزدیک‌‌تر به حقیقت دانسته‌اند. شیخ طوسی این دو احتمال را نزدیک به هم شمرده<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۹.</ref> و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] آن دو را قابل جمع دانسته است؛ زیرا به اعتقاد شیعه روضه، شامل خانه فاطمه(س) نیز می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۱۹۳؛ مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> به همین دلیل، برخی محققان قول روضه را تأییدی بر قول خانه دانسته‌اند.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۰.</ref>
[[فضل بن حسن طبرسی|امین‌الاسلام طَبْرِسی]]، [[تفسیر قرآن|مفسر]] و [[متکلم]] قرن ششم قمری،<ref>طبرسی، تاج الموالید، ۱۴۲۲ق، ص۸۰.</ref> و [[ابن‌شهرآشوب|ابن شهر آشوب]]، مفسر و محدث قرن ششم قمری،<ref>ابن شهر آشوب، مناقب، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۳۶۵.</ref> دو احتمال خانه و روضه را نزدیک‌‌تر به حقیقت دانسته‌اند. شیخ طوسی این دو احتمال را نزدیک به هم شمرده<ref>شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۹.</ref> و [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] آن دو را قابل جمع دانسته است؛ زیرا به اعتقاد شیعه روضه، شامل خانه فاطمه(س) نیز می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۱۹۳؛ مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> به همین دلیل، برخی محققان قول روضه را تأییدی بر قول خانه دانسته‌اند.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۰.</ref>
[[پرونده:خانه فاطمه.jpg|بندانگشتی|293x293px|درون [[خانه حضرت فاطمه(س)|خانه فاطمه(س)]] در [[مسجدالنبی]]؛ محراب فاطمه(س) و [[ضریح]]ی پشت [[محراب]] که مردم آن را منسوب به فاطمه(س) می‌دانند.]]
[[پرونده:خانه فاطمه.jpg|بندانگشتی|293x293px|درون [[خانه حضرت فاطمه(س)|خانه فاطمه(س)]] در [[مسجدالنبی]]؛ محراب فاطمه(س) و [[ضریح]]ی پشت [[محراب]] که مردم آن را منسوب به فاطمه(س) می‌دانند.]]