پرش به محتوا

آیه مشورت: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۵۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۳ نوامبر ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:


==معرفی اجمالی، متن و ترجمه==
==معرفی اجمالی، متن و ترجمه==
آيه ۱۵۹ سوره آل عمران به‌عنوان آیه مشورت معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۷-۸۸.</ref> البته مفسران علاوه بر این آیه،<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۸۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ۱۴۲-۱۴۸.</ref> ذیل [[آیه ۳۸ سوره شوری|آیه ۳۸ سوره شورا]] نیز مسئله مشورت و اهمیت آن را بررسی کرده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۶۳</ref> در آیه مشورت، علاوه بر یاد‌آوری اخلاق نیکوی پیامبر، سه فرمان عمومی صادر شده است: عفو عمومی، مشورت و [[توکل|توکل بر خدا]].<ref>رضائی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۰۹.</ref> توصیه به مشورت در این آیه در ضمن مجموعه‌ای از دستورهای اخلاقی آمده است. به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران معاصر، خدا در آیه مشورت با اشاره به نرم‌خویی پیامبر(ص) که باعث جلب [[مسلمان|مسلمانان]] شده، از او می‌خواهد ضمن عفو خطاکاران [[غزوه احد|جنگ احد]] و [[استغفار|طلب آمرزش]] برای کشته‌شدگان جنگ، در کارها نیز با مسلمانان مشورت کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۱۴۰-۱۴۳.</ref>{{گفت و گو
آيه ۱۵۹ سوره آل عمران به‌عنوان آیه مشورت معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۷-۸۸.</ref> البته مفسران علاوه بر این آیه،<ref>مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۱۸۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ۱۴۲-۱۴۸.</ref> ذیل [[آیه ۳۸ سوره شوری|آیه ۳۸ سوره شورا]] نیز مسئله مشورت و اهمیت آن را بررسی کرده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۶۳</ref> در آیه مشورت، علاوه بر یاد‌آوری اخلاق نیکوی پیامبر، سه فرمان عمومی صادر شده است: عفو عمومی، مشورت و [[توکل|توکل بر خدا]].<ref>رضائی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۰۹.</ref> توصیه به مشورت در این آیه در ضمن مجموعه‌ای از دستورهای اخلاقی آمده است. به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران معاصر، خدا در آیه مشورت با اشاره به نرم‌خویی پیامبر(ص) که باعث جلب [[مسلمان|مسلمانان]] شده، از او می‌خواهد ضمن عفو خطاکاران [[غزوه احد|جنگ احد]] و [[استغفار|طلب آمرزش]] برای کشته‌شدگان جنگ، در کارها نیز با مسلمانان مشورت کند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۱۴۰-۱۴۳.</ref>
 
پژوهشگران دینی معتقدند آیات مشورت باعث بسط مشورت در جامعه شد و همه مردم در فرایند تصمیم‌گیری‌ها سهیم شدند. به گفته آنان در این آیات وجهه حکومتی پیامبر(ص) مورد خطاب قرار گرفته است نه جنبه پیامبری او؛ زیرا پیام‌آوری رابطه‌ای مستقیم با [[خدا]] است و نیازی به خلق ندارد؛ در حالی که مشورت، خصلت مثبت حکومت است، حتّی اگر در رأس آن معصوم نشسته باشد.<ref>مبلغی، [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n120503/ «نقش مشورت و مشارکت در فرایند تصمیم سازی با نگاهی تاریخی و تطبیقی»]، مندرج در پرتال امام خمینی.</ref>
{{گفت و گو
|عرض=۱۰۰
|عرض=۱۰۰
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:125%; font-weight: normal;
|شکل بندی عنوان=line-height:200%; font-size:125%; font-weight: normal;
خط ۴۴: خط ۴۷:


==اهمیت مشورت ==
==اهمیت مشورت ==
مفسران ذیل آیات مشورت، فوایدی نیز برای آن برشمرده‌اند که از آن جمله اینهاست: بالا بردن سطح تفکر مردم و احساس مسئولیت آنها، گزینش بهترین رأی، تشویق به مشارکت در امور عمومی جامعه، اصلاح مردم و متصف شدن آنها به اخلاق نیکو و تجلیل از مردم.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۶۹؛ موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ۱۴۰۹ق، ج۷،ص۹؛ طیب، احسن البیان، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۴۰۹؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref>
مفسران ذیل آیات مشورت، فوایدی برای آن برشمرده‌اند که از آن جمله اینهاست: بالا بردن سطح تفکر مردم و احساس مسئولیت آنها، گزینش بهترین رأی، تشویق به مشارکت در امور عمومی جامعه، اصلاح مردم و متصف شدن آنها به اخلاق نیکو و تجلیل از مردم.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۸۶۹؛ موسوی سبزواری، مواهب الرحمان، ۱۴۰۹ق، ج۷،ص۹؛ طیب، احسن البیان، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۴۰۹؛ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۱۸۴-۱۸۵.</ref>


تأکید [[قرآن]] بر انجام کارها با مشورت را به این دلیل دانسته‌اند که هرچه انسان از نظر فکری نیرومند باشد، باز نسبت به مسائل مختلف یک یا چند بُعد را می‌نگرد و از  دیگر ابعاد غافل خواهد شد. همچنین گفته شده در آیات مرتبط با اهمیت مشورت، این کار برنامه‌ای دائمی شمرده شده که حتی پیامبر با وجود ارتباط با مبدأ [[وحی]]، در مسائل اجرایی، با مسلمانان مشورت می‌کرد و گاه نظر آنها بر نظر خود مقدم می‌داشت.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۰ ص۴۶۲-۴۶۳.</ref>
تأکید [[قرآن]] بر انجام کارها با مشورت را به این دلیل دانسته‌اند که هرچه انسان از نظر فکری نیرومند باشد، باز نسبت به مسائل مختلف یک یا چند بُعد را می‌نگرد و از  دیگر ابعاد غافل خواهد شد. همچنین گفته شده در آیات مرتبط با اهمیت مشورت، این کار برنامه‌ای دائمی شمرده شده که حتی پیامبر با وجود ارتباط با مبدأ [[وحی]]، در مسائل اجرایی، با مسلمانان مشورت می‌کرد و گاه نظر آنها بر نظر خود مقدم می‌داشت.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۰ ص۴۶۲-۴۶۳.</ref>
خط ۵۵: خط ۵۸:
== تبعیت پیامبر از نتیجه مشورت در تصمیم‌گیری نهایی==
== تبعیت پیامبر از نتیجه مشورت در تصمیم‌گیری نهایی==
برخی مامور شدن پیامبر(ص) به مشورت را به خاطر احترام به شخصیت [[مسلمان|مسلمانان]] دانسته و معتقدند تصمیم‌گیرنده نهایی، چنانچه آیه گفته، پیامبر اسلام است و پیامبر(ص) لازم نیست از نتیجه مشورت تبعیت کند. در مقابل گفته شده منظور از اینکه در آخر آیه، پیامبر(ص) به‌عنوان تصمیم‌گیرنده نهایی معرفی شده، این نیست که او با مردم مشورت کند و بعد نظرات آنها را نادیده بگیرد؛ زیرا با هدف آیه ناسازگار است و سبب بی‌احترامی به افکار عمومی و در نتیجه رنجش مسلمانان خواهد شد و نتیجه عکس خواهد داشت. همچنین در [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز دیده شده که وی اگرچه نظر جمع را متفاوت از نظر خود می‌دید، باز هم به نظر جمع عمل می‌کرد تا اصل مشورت را تقویت کند.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۸.</ref>
برخی مامور شدن پیامبر(ص) به مشورت را به خاطر احترام به شخصیت [[مسلمان|مسلمانان]] دانسته و معتقدند تصمیم‌گیرنده نهایی، چنانچه آیه گفته، پیامبر اسلام است و پیامبر(ص) لازم نیست از نتیجه مشورت تبعیت کند. در مقابل گفته شده منظور از اینکه در آخر آیه، پیامبر(ص) به‌عنوان تصمیم‌گیرنده نهایی معرفی شده، این نیست که او با مردم مشورت کند و بعد نظرات آنها را نادیده بگیرد؛ زیرا با هدف آیه ناسازگار است و سبب بی‌احترامی به افکار عمومی و در نتیجه رنجش مسلمانان خواهد شد و نتیجه عکس خواهد داشت. همچنین در [[سیره نبوی|سیره پیامبر]] نیز دیده شده که وی اگرچه نظر جمع را متفاوت از نظر خود می‌دید، باز هم به نظر جمع عمل می‌کرد تا اصل مشورت را تقویت کند.<ref>مکارم شیرازی، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۰، ص۸۸.</ref>
به گفته [[سید محمود طالقانی]] از مفسران معاصر، تصمیم‌گیری نهایی پس از مشورت و آگاهی از آرای دیگران به عهده حاکم گذاشته شده است؛ با این توضیح که حاکم برای بررسی و مطالعه جوانب مختلف مسائل اجتماعی باید به صورت دسته‌جمعی به نقطه اشتراک برسد؛ ولی زمانی که به مرحله تصمیم‌گیری رسید، اگر با قاطعیت تصمیم گرفته نشود و دچار دودلی شود، کارها به هرج و مرج منجر خواهد شد.<ref>طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۵، ص۳۹۸.</ref>


== تشکیل حکومت بر اساس آموزه‌های شورایی قرآن ==
== تشکیل حکومت بر اساس آموزه‌های شورایی قرآن ==
خط ۶۵: خط ۷۰:
* خان‌محمدی، یوسف و جعفری، سید نادر، [http://sm.psas.ir/article_33548_16732a8d40b79267e6e6691162dc8c71.pdf «جایگاه شورا در حکومت اسلامی از دیدگاه محمد رشیدرضا و سید محمود طالقانی»]، در فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۲۲، ۱۳۹۷ش.
* خان‌محمدی، یوسف و جعفری، سید نادر، [http://sm.psas.ir/article_33548_16732a8d40b79267e6e6691162dc8c71.pdf «جایگاه شورا در حکومت اسلامی از دیدگاه محمد رشیدرضا و سید محمود طالقانی»]، در فصلنامه سیاست متعالیه، شماره ۲۲، ۱۳۹۷ش.
* صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات فرهنگ اسلامى، ۱۳۶۵ش.
* صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات فرهنگ اسلامى، ۱۳۶۵ش.
* طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲ش.
* طالقانی، سید محمود، تبیین رسالت برای قیام به قسط، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۰ش.
* طالقانی، سید محمود، تبیین رسالت برای قیام به قسط، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۰ش.
* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
* طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
خط ۷۰: خط ۷۶:
* طیب، سید عبدالحسین،  اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، انتشارات اسلام، ۱۳۷۸ش.
* طیب، سید عبدالحسین،  اطيب البيان في تفسير القرآن، تهران، انتشارات اسلام، ۱۳۷۸ش.
* قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۲ش.
* قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز درس‌هایی از قرآن، ۱۳۸۲ش.
* مبلغی، احمد، [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n120503/ «نقش مشورت و مشارکت در فرایند تصمیم سازی با نگاهی تاریخی و تطبیقی»]، مندرج در پرتال امام خمینی، تاریخ درج ۲ اردیبهشت ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید ۶ بهمن ۱۴۰۱ش.
* مغنیه، محمدجواد، الکاشف فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۲۴قق.
* مغنیه، محمدجواد، الکاشف فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۲۴قق.
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مدرسه امیر المومنین،‌ ۱۳۶۸ش.
* مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، قم، مدرسه امیر المومنین،‌ ۱۳۶۸ش.
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۹۱۷

ویرایش