امامت: تفاوت میان نسخه‌ها

بنا به دیدگاه شیعه، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] جانشین بلافصل [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و امام پس از وی است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، اوائل المقالات، انتشارات دانشگاه تهران، ص۳۹-۴۰؛ سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۳۱۱.</ref> برای اثبات آن به آیاتی از قرآن مانند [[آیه تبلیغ]]، [[آیه ولایت]]، [[آیه مودت]]، [[آیه اولی‌الامر|آیه اولی الامر]]، [[آیه اکمال|آیه اِکمال دین]]، [[آیه تطهیر]] و [[آیه صادقین]] استدلال کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۲-۱۷۵؛ فاضل مقداد، إرشاد الطالبین، ۱۴۰۵ق، ص۳۴۱.</ref> علامه حلی در کتاب [[نهج الحق و کشف الصدق (کتاب)|نهج الحق و کشف الصدق]] به ۸۴ آیه در اثبات امامت امام علی(ع) و جانشینی وی پس از پیامبر استناد کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۲-۲۱۱.</ref> شیعیان معتقدند از سوی پیامبر نص صریح و روشن (نص جلی) بر امامت و جانشینی بلافصل امام علی وجود دارد و به روایات متواتری که در منابع روایی‌شان و منابع روایی اهل سنت وارد شده مانند [[خطبه غدیر|حدیث غدیر]]، [[حدیث منزلت]] و [[حدیث ثقلین]] تمسک می‌کنند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۵۲-۱۸۴ و ج۳، ص۲۰۰-۲۰۱ و ج۷، ص۱۲۵ و ج۱۰، ص۲۵۹.</ref>

امامیه همچنین با استناد به برخی نصوص روایی و تاریخی بر این باورند که برترینِ مردم پس از پیامبر در علم، شجاعت، عدالت و سایر فضایل انسانی، امام علی بود و لذا از میان صحابه تنها او استحقاق جانشینی پیامبر را داشت.<ref>برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، کشف المراد؛ بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ۱۴۰۶ق، ص۱۸۳-۱۸۶؛ فاضل مقداد، إرشاد الطالبین، ۱۴۰۵ق، ص۳۵۲-۳۷۴.</ref>

به باور امامیه، منصب امامت پس از امام علی(ع) به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و سپس [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] و پس از وی، به نُه نفر از اولاد او، یعنی [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]، [[امام محمد باقر علیه‌السلام|امام باقر(ع)]]، [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]]، [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]]، [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]]، [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]]، [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] و [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|حضرت مهدی(ع)]] رسیده است.<ref>شیخ صدوق، الاعتقادات، ۱۴۱۴ق، ص۹۳؛ علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۳۷ق، ص۳۹۷؛ طباطبایی، شیعه در اسلام، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۸-۱۹۹.</ref>

متکلمان امامیه برای اثبات امامت سایر امامان(ع)، به [[حدیث دوازده خلیفه]]<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۱۸۰؛ بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ۱۴۰۶ق، ص۱۹۰.</ref> و همچنین نصوص متواتری که در آنها به امامت هریک از امامان(ع) به‌طور معین و جداگانه تصریح شده، تمسک جسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۵۳؛ علامه حلی، کشف المراد، ص۵۳۹؛ بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ۱۴۰۶ق، ص۱۹۰؛ فاضل مقداد، إرشاد الطالبین، ۱۴۰۵ق، ص۳۷۵.</ref> همچنین از نظر امامیه، عصمت و افضلیت از شرایط و ویژگی‌های امام به شمار می‌روند و با توجه به برخی نصوص، سایر امامانِ پس از امام علی، هم معصوم بوده‌اند و هم در علم و سایر فضایل انسانی، برترینِ مردم عصر خودشان بوده‌اند.<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۳۷ق، ص۵۳۹-۵۴۰؛ فاضل مقداد، إرشاد الطالبین، ۱۴۰۵ق، ص۳۷۴-۳۷۵.</ref>

*'''اَلاِفصاح فی الاِمامه،''' '''تألیف [[شیخ مفید]]:''' نویسنده در این کتاب مسائلی همچون تعریف امامت و ضرورت شناخت امام، اثبات امامت امام علی و افضلیت وی نزد خدا و پیامبر(ص)، ابطال ادعای امامت ابوبکر و ردَ افضلیت وی، عدم اجماع امت بر امامت ابوبکر و مسائلی از همین قبیل را بحث کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ مفید، الافصاح فی المامة، ۱۴۱۳ق، ص۷۹ و ص۹۰ و ص۱۳۱ و ص۱۳۹ و ص۲۲۹ و ص۲۳۱.</ref>

*'''اَلشَافی فی الامامة،''' [[سید مرتضی|نوشته سیدِ مرتضی:]] این کتاب ناظر به کتاب «المُغنی مِنَ الحِجاج فی الامامه» اثر [[قاضی عبدالجبار معتزلی]] و در پاسخ به شبهات وی دربارۀ امامت نوشته شده است.<ref>سیدمرتضی، الشافی فی الامامة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۳.</ref> این کتاب در همان زمان نگارش و در قرن‌های بعد موردتوجه عالمان شیعه و سنی قرار گرفت و آثاری در تلخیص یا نقد آن نوشته شد که از آن میان [[تلخیص‌الشافی]]، نوشته [[شیخ طوسی]] است.<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۳، ص۸.</ref>

*'''مِنهاجُ الکِرامة فی معرفةِ الاِمامه،''' '''اثر [[علامه حلی]]:''' علامه حلی در این کتاب ابتدا مسائل عمومی درباره امامت، مانند تعریف و بحث درباره ضرورت آن را بیان کرده و سپس به اثبات امامت و جانشینی بلافصل امام علی(ع) و امامت سایر ائمه(ع) پرداخته است.<ref>حسین مبارک، «مقدمه»، در کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامة، تألیف علامه حلی، ص۲۴-۲۵.</ref> گفته می‌شود [[ابن‌تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] کتاب [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|مِنهاجُ السُّنةِ النَّبویة]] را در ردّ این کتاب نوشت.<ref>حسینی میلانی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الامامة، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۱۳.</ref> [[سیدعلی حسینی میلانی]]، کلام‌پژوه و مدرس حوزه علمیه قم، بر کتاب منهاج الکرامه شرحی نوشت و در آن نظرات ابن‌تیمیه را رد کرد. این کتاب با عنوان «شرح منهاج الکرامة»، در پنج جلد به چاپ رسید.<ref>حسینی میلانی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الامامة، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۱۳.</ref>

*'''امامت و رهبری،''' '''از [[مرتضی مطهری]]:''' این مجموعه، دربردارنده شش سخنرانی از مطهری درباره امامت است که در [[سال ۱۳۴۹ هجری شمسی|۱۳۴۹ش]] در انجمن اسلامی پزشکان ایراد شده است.<ref>انتشارات صدرا، «مقدمه»، در کتاب امامت و رهبری، تألیف مرتضی مطهری، ص۷.</ref>

*'''الاِمامةُ العُظمی عندَ اَهلِ السُّنةِ و الجَماعه،''' '''نوشته عبدالله دمیجی از عالمان اهل سنت:''' نویسنده، در این کتاب، پس از تعریف امامت و بحث از وجوب و ضرورت آن، به بیان دیدگاه اهل سنت درباره امامت پرداخته است.<ref>دمیجی، الامامة العظمی عند اهل السنة و الجماعة، دار طیبة، ص۱۳-۱۴.</ref>