۱۷٬۹۵۹
ویرایش
خط ثلث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) (+ رده:مقالههای جدید (هاتکت)) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[File:خط ثلث علی و فاطمه.jpg|thumb|خوشنویسی خط ثلث، نام [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] به قلم محمد شفیق بیگ (ترکیه، متوفی ۱۸۸۰م) که هم‌اکنون در موزه ساکیب سابانجی در استانبول نگه‌داری می‌شود.]] | [[File:خط ثلث علی و فاطمه.jpg|thumb|خوشنویسی خط ثلث، نام [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] به قلم محمد شفیق بیگ (ترکیه، متوفی ۱۸۸۰م) که هم‌اکنون در موزه ساکیب سابانجی در استانبول نگه‌داری می‌شود.]] | ||
'''خط ثُلْث'''، یکی از زیباترین و معروفترین خطوط اسلامی است که به «امّ الخطوط» شهرت | '''خط ثُلْث'''، یکی از زیباترین و معروفترین خطوط اسلامی است که به «امّ الخطوط» شهرت دارد. بیشترین کاربرد این خط در [[کتیبه‌نویسی]] برای [[محراب|محراب]]ها، قبه‌ها و ورودی [[مسجد|مساجد]] است. | ||
[[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، [[سید مرتضی نجومی]] و [[احمد نجفی زنجانی]] از روحانیون | [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، [[سید مرتضی نجومی]] و [[احمد نجفی زنجانی]] از روحانیون شیعه هستند که مزین به این هنر بودند. | ||
غالباً داشتن یک سوم دور و دو سوم سطح را وجه تسمیه خط ثلث می‌دانند و پیدایش آن را به ابن مقله شیرازی وزیر عباسیان، نسبت می‌دهند. پس از ابن مقله، ابن‌بواب، یاقوت مستعصمی، عبدالله صیرفی و بایسنقر میرزا سهم مهمی در تکامل این خط داشته‌اند. با رفتن شیوه ثلث‌نویسی ایرانی به قلمرو عثمانی، طی قرون نهم تا چهاردهم، جمع کثیری از ثلث‌نویسان پدید آمدند که امروزه [[ترکیه|کشور ترکیه]] را به کانون خط ثلث بدل ساخته است. | غالباً داشتن یک سوم دور و دو سوم سطح را وجه تسمیه خط ثلث می‌دانند و پیدایش آن را به ابن مقله شیرازی وزیر عباسیان، نسبت می‌دهند. پس از ابن مقله، ابن‌بواب، یاقوت مستعصمی، عبدالله صیرفی و بایسنقر میرزا سهم مهمی در تکامل این خط داشته‌اند. با رفتن شیوه ثلث‌نویسی ایرانی به قلمرو عثمانی، طی قرون نهم تا چهاردهم، جمع کثیری از ثلث‌نویسان پدید آمدند که امروزه [[ترکیه|کشور ترکیه]] را به کانون خط ثلث بدل ساخته است. | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
== ثلث‌نویسان == | == ثلث‌نویسان == | ||
برخی از ثلث‌نویسان و کتیبه‌نویسان برجسته | برخی از ثلث‌نویسان و کتیبه‌نویسان برجسته سرزمین‌های اسلامی از این قرارند: | ||
*[[ترکیه]]: حمداللّه آماسی (متوفی ۹۲۶ق)، احمد قره‌حصاری (متوفی ۹۶۳ق)، حسن چلبی (متوفی ۱۰۰۲ق)، حافظ عثمان (متوفی۱۱۱۰ق)، مصطفی راقم (متوفی ۱۲۴۱ق)، اسماعیل زهدی (قرن دوازدهم)، محمود جلال‌الدین (متوفی ۱۲۴۵ق)، مصطفی عزّت (متوفی ۱۲۹۳ق)، محمد شفیق‌بک (متوفی ۱۲۹۷ق)، راسم افندی (متوفی ۱۳۰۲ق)، سامی افندی (متوفی ۱۳۱۳ق)، احمد کامل (متوفی ۱۳۶۰ق)، اسماعیل حقّی (متوفی ۱۳۶۵ق)، محمود یازَر (متوفی ۱۳۷۲ق)، مصطفی حلیم (متوفی ۱۳۴۳ش/۱۹۶۴)، حامد آمدی (متوفی ۱۴۰۳ق)<ref>رجوع کنید به رمضان یوسف، ۱۴۱۸ق، ج ۱، ص ۱۳؛ اباظه، اتمام الاعلام، ۱۹۹۹م، ص ۱۱۵، ۲۱۰–۲۱۱، ۲۹۱؛ فضائلی، ۱۳۹۱ش، ص ۲۴۶–۲۵۸؛ اعظمی، تراجم خطاطین بغدادالمعاصرین، ۱۹۷۷م، ص ۲۰۷–۲۱۴، ۲۵۴–۲۹۶؛ بهنسی، معجم مصطلحات الخط العربی و الخطاطین، ۱۹۹۵م، ص ۳۹، ۷۹، ۱۳۷، ۱۴۲، ۱۵۷.</ref> | *[[ترکیه]]: حمداللّه آماسی (متوفی ۹۲۶ق)، احمد قره‌حصاری (متوفی ۹۶۳ق)، حسن چلبی (متوفی ۱۰۰۲ق)، حافظ عثمان (متوفی۱۱۱۰ق)، مصطفی راقم (متوفی ۱۲۴۱ق)، اسماعیل زهدی (قرن دوازدهم)، محمود جلال‌الدین (متوفی ۱۲۴۵ق)، مصطفی عزّت (متوفی ۱۲۹۳ق)، محمد شفیق‌بک (متوفی ۱۲۹۷ق)، راسم افندی (متوفی ۱۳۰۲ق)، سامی افندی (متوفی ۱۳۱۳ق)، احمد کامل (متوفی ۱۳۶۰ق)، اسماعیل حقّی (متوفی ۱۳۶۵ق)، محمود یازَر (متوفی ۱۳۷۲ق)، مصطفی حلیم (متوفی ۱۳۴۳ش/۱۹۶۴)، حامد آمدی (متوفی ۱۴۰۳ق)<ref>رجوع کنید به رمضان یوسف، ۱۴۱۸ق، ج ۱، ص ۱۳؛ اباظه، اتمام الاعلام، ۱۹۹۹م، ص ۱۱۵، ۲۱۰–۲۱۱، ۲۹۱؛ فضائلی، ۱۳۹۱ش، ص ۲۴۶–۲۵۸؛ اعظمی، تراجم خطاطین بغدادالمعاصرین، ۱۹۷۷م، ص ۲۰۷–۲۱۴، ۲۵۴–۲۹۶؛ بهنسی، معجم مصطلحات الخط العربی و الخطاطین، ۱۹۹۵م، ص ۳۹، ۷۹، ۱۳۷، ۱۴۲، ۱۵۷.</ref> | ||
*[[ایران]]: [[احمد نجفی زنجانی]] (متوفی ۱۳۶۱ش)، عبدالحمید ملک‌الکلامی (متوفی ۱۳۲۸ش)، محمدعلی غروی کاتب (تولد ۱۲۸۸ش)، [[حبیب‌اللّه فضائلی]] (متوفی ۱۳۷۶ش)، [[سید مرتضی نجومی]] (متوفی ۱۳۸۸ش)، عباس مصباح‌زاده، [[محمد موحد حسینی]]، [[احمد عبدالرضایی]]، محمدرضا قنبری، [[عبدالصمد صمدی]]، [[مسعود فاضلی مقدم]]، جواد خوران، محمد نعمتی<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ۱۳۶۳ش، ج ۱–۲، ص ۳۷۱–۳۷۶؛ «هنر کتیبه‌نگاری آخرین بازمانده خود را از دست داد»، فصلنامه هنر، ص ۱۸۳–۱۸۷؛ هنر و مردم، اسفند ۱۳۴۵ و فروردین ۱۳۴۶ش، ۵۳ و ۵۴، ص ۳۱. «[https://jamejamonline.ir/003DTr ثلث‌نویسی از آغاز تا امروز]»، تاریخ بارگذاری ۱۵ بهمن ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | *[[ایران]]: [[احمد نجفی زنجانی]] (متوفی ۱۳۶۱ش)، عبدالحمید ملک‌الکلامی (متوفی ۱۳۲۸ش)، محمدعلی غروی کاتب (تولد ۱۲۸۸ش)، [[حبیب‌اللّه فضائلی]] (متوفی ۱۳۷۶ش)، [[سید مرتضی نجومی]] (متوفی ۱۳۸۸ش)، عباس مصباح‌زاده، [[محمد موحد حسینی]]، [[احمد عبدالرضایی]]، محمدرضا قنبری، [[عبدالصمد صمدی]]، [[مسعود فاضلی مقدم]]، جواد خوران، محمد نعمتی<ref>برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به بیانی، احوال و آثار خوشنویسان، ۱۳۶۳ش، ج ۱–۲، ص ۳۷۱–۳۷۶؛ «هنر کتیبه‌نگاری آخرین بازمانده خود را از دست داد»، فصلنامه هنر، ص ۱۸۳–۱۸۷؛ هنر و مردم، اسفند ۱۳۴۵ و فروردین ۱۳۴۶ش، ۵۳ و ۵۴، ص ۳۱. «[https://jamejamonline.ir/003DTr ثلث‌نویسی از آغاز تا امروز]»، تاریخ بارگذاری ۱۵ بهمن ۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ش.</ref> | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
* [[افغانستان]]: عزیزالدین وکیلی فوفَلْزایی.<ref>رجوع کنید به رمضان یوسف، ۱۴۱۸ق، ج ۱، ص ۱۳؛ اباظه، اتمام الاعلام، ۱۹۹۹م، ص ۱۱۵، ۲۱۰–۲۱۱، ۲۹۱؛ فضائلی، ۱۳۹۱ش، ص ۲۴۶–۲۵۸؛ اعظمی، تراجم خطاطین بغدادالمعاصرین، ۱۹۷۷م، ص ۲۰۷–۲۱۴، ۲۵۴–۲۹۶؛ بهنسی، معجم مصطلحات الخط العربی و الخطاطین، ۱۹۹۵م، ص ۳۹، ۷۹، ۱۳۷، ۱۴۲، ۱۵۷.</ref>[[محمدعلی عطار هروی]]<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940330000402 محمدعلی عطار هروی خوشنویس افغانستانی]، خبرگزاری فارس.</ref> | * [[افغانستان]]: عزیزالدین وکیلی فوفَلْزایی.<ref>رجوع کنید به رمضان یوسف، ۱۴۱۸ق، ج ۱، ص ۱۳؛ اباظه، اتمام الاعلام، ۱۹۹۹م، ص ۱۱۵، ۲۱۰–۲۱۱، ۲۹۱؛ فضائلی، ۱۳۹۱ش، ص ۲۴۶–۲۵۸؛ اعظمی، تراجم خطاطین بغدادالمعاصرین، ۱۹۷۷م، ص ۲۰۷–۲۱۴، ۲۵۴–۲۹۶؛ بهنسی، معجم مصطلحات الخط العربی و الخطاطین، ۱۹۹۵م، ص ۳۹، ۷۹، ۱۳۷، ۱۴۲، ۱۵۷.</ref>[[محمدعلی عطار هروی]]<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940330000402 محمدعلی عطار هروی خوشنویس افغانستانی]، خبرگزاری فارس.</ref> | ||
==نگارخانه | ==نگارخانه== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
پرونده:پرچم عربستان سعودی.png|thumb|پرچم [[عربستان سعودی]]، عبارت شهادتین به خط ثلث | پرونده:پرچم عربستان سعودی.png|thumb|پرچم [[عربستان سعودی]]، عبارت شهادتین به خط ثلث | ||