Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۲۷
ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
[[پرونده:سند قرآن به روایت حفص از عاصم.png|بندانگشتی|صفحه اول توضیحات [[قرآن]] چاپ [[عربستان سعودی]] در سال [[۱۴۴۱ق]].]]'''ابوعبدالرحمن سُلَّمی''': از [[تابعین]] کوفه و از قاریانی بود که قرائت قرآن را از برخی [[صحابه|صحابه پیامبر]] فراگرفته بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> رجالشناسان [[ابوعبدالرحمن سلمی|ابو عبدالرحمن سُلَّمی]] را [[ثقه]] و «عظیمالشأن» دانستهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، معرفه القراء الکبار، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰؛ ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> | [[پرونده:سند قرآن به روایت حفص از عاصم.png|بندانگشتی|صفحه اول توضیحات [[قرآن]] چاپ [[عربستان سعودی]] در سال [[۱۴۴۱ق]].]]'''ابوعبدالرحمن سُلَّمی''': از [[تابعین]] کوفه و از قاریانی بود که قرائت قرآن را از برخی [[صحابه|صحابه پیامبر]] فراگرفته بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> رجالشناسان [[ابوعبدالرحمن سلمی|ابو عبدالرحمن سُلَّمی]] را [[ثقه]] و «عظیمالشأن» دانستهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، معرفه القراء الکبار، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۰؛ ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۴۱۴.</ref> | ||
'''زَر بن حَبیش''': کسی است که بهگفته ابنندیم، عاصم قرائتش را بر وی عرضه میکرده است. او از [[تابعین]] کوفه و از قاریان طبقه سوم بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> وی قرائت را از [[عبدالله بن مسعود]]<ref>ابنمجاهد، السبعة فی القرائات، ۱۴۰۰ق، ص۷۰.</ref> و بنا به نقلی از [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] و عبدالله بن مسعود فراگرفته بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> | '''زَر بن حَبیش''': کسی است که بهگفته ابنندیم، عاصم قرائتش را بر وی عرضه میکرده است.<ref>ابنندیم، الفهرست، ۱۴۱۷ق، ص۴۷.</ref> او از [[تابعین]] کوفه و از قاریان طبقه سوم بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> وی قرائت را از [[عبدالله بن مسعود]]<ref>ابنمجاهد، السبعة فی القرائات، ۱۴۰۰ق، ص۷۰.</ref> و بنا به نقلی از [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] و عبدالله بن مسعود فراگرفته بود.<ref>معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۱۹۰.</ref> | ||
'''عاصم بن بَهْدَله ابی النَّجُود''': معروف به عاصم از [[قاریان هفتگانه]] و اهل [[کوفه]] بود.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۶؛ خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، ج۱۰، ص۱۹۵.</ref> بسیاری از رجالشناسان عاصم را [[ثقه]] و فردی باتقوا<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۵۷-۳۵۸؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۵۳؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵؛ الدانی، جامع البیان فی القرائات السبع، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۶؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۵، ص۴.</ref> و قرائت او را فصیحترین قرائتها<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، معرفة القراء الکبار علی الطبقات و الاعصار، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۲؛ ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۷؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵؛ الدانی، جامع البیان فی القرائات السبع، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۵؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۵، ص۴.</ref> دانستهاند. از برخی نقل شده که او در حفظ و ضبط قرائت، دقیق، متقن و محتاط بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۶؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵.</ref> | '''عاصم بن بَهْدَله ابی النَّجُود''': معروف به عاصم از [[قاریان هفتگانه]] و اهل [[کوفه]] بود.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۶؛ خویی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، ج۱۰، ص۱۹۵.</ref> بسیاری از رجالشناسان عاصم را [[ثقه]] و فردی باتقوا<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳۵۷-۳۵۸؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۵۳؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵؛ الدانی، جامع البیان فی القرائات السبع، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۶؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۵، ص۴.</ref> و قرائت او را فصیحترین قرائتها<ref>برای نمونه نگاه کنید به ذهبی، معرفة القراء الکبار علی الطبقات و الاعصار، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۵۲؛ ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۳۴۷؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵؛ الدانی، جامع البیان فی القرائات السبع، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۵؛ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ش، ج۵، ص۴.</ref> دانستهاند. از برخی نقل شده که او در حفظ و ضبط قرائت، دقیق، متقن و محتاط بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۶؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۵.</ref> | ||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
'''حَفْص بن سلیمان''': اهل [[کوفه]] و فرزند همسر عاصم بود. او قرائت قرآن را از وی فراگرفت، بارها بر او عرضه نمود و آن را در بلاد اسلامی، از جمله [[بغداد]] و [[مکه]] نشر داد.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> برخی قرائتشناسان بر این نظرند که حفص در میان شاگردان و راویان عاصم، از همه داناتر به قرائت او بوده است.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۶؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> بنا به گزارش بسیاری از رجالشناسان، حفص در قرائت، [[ثقه]] و در حفظ و ضبط قرائت عاصم، دقیق و متقن بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۵۵۸؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۶۴.</ref> | '''حَفْص بن سلیمان''': اهل [[کوفه]] و فرزند همسر عاصم بود. او قرائت قرآن را از وی فراگرفت، بارها بر او عرضه نمود و آن را در بلاد اسلامی، از جمله [[بغداد]] و [[مکه]] نشر داد.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> برخی قرائتشناسان بر این نظرند که حفص در میان شاگردان و راویان عاصم، از همه داناتر به قرائت او بوده است.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴؛ ابنجزری، النشر فی القرائات العشر، دار الکتب العلمیة، ج۱، ص۱۵۶؛ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸.</ref> بنا به گزارش بسیاری از رجالشناسان، حفص در قرائت، [[ثقه]] و در حفظ و ضبط قرائت عاصم، دقیق و متقن بود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۴۸؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۱، ص۵۵۸؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۶۴.</ref> | ||
==اختلاف قرائت حفص با قرائت عاصم== | ==اختلاف قرائت حفص با قرائت عاصم== | ||
گفته میشود قرائت حفص تنها در یک مورد با قرائت عاصم اختلاف دارد و آن، قرائت واژه «ضعف» در آیه ۵۴ [[سوره روم]] است که عاصم به فتح «ض» خوانده و حفص به ضم آن.<ref>ابنمجاهد، السبعه في القراءات، ۱۴۰۰ق، ص۹۶.</ref> این در حالی است که میان قرائت حفص و قرائت [[ابوبکر بن عیاش]] که او نیز قرائت خود را از عاصم فراگرفته و بر او عرضه کرده بود، بیش از پانصد اختلاف در حرکاتِ حروف گزارش شده است.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴.</ref> درباره | گفته میشود قرائت حفص تنها در یک مورد با قرائت عاصم اختلاف دارد و آن، قرائت واژه «ضعف» در آیه ۵۴ [[سوره روم]] است که عاصم به فتح «ض» خوانده و حفص به ضم آن.<ref>ابنمجاهد، السبعه في القراءات، ۱۴۰۰ق، ص۹۶.</ref> این در حالی است که میان قرائت حفص و قرائت [[ابوبکر بن عیاش]] که او نیز قرائت خود را از عاصم فراگرفته و بر او عرضه کرده بود، بیش از پانصد اختلاف در حرکاتِ حروف گزارش شده است.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴.</ref> درباره علت اختلاف قرائت حفص با ابوبکر ابنعیاش گفتهاند عاصم قرائتی را که از زر بن حبیش آموخته و او از عبدالله بن مسعود فراگرفته بود، به ابنعیاش آموخته است.<ref>ابنجزری، غایة النهایة فی طبقات القراء، ۱۳۵۱ق، ج۱، ص۲۵۴.</ref> | ||
==ویژگیها== | ==ویژگیها== | ||
برخی از ویژگیها و اصول قرائت عاصم به روایت حفص، به بیان زیر است: | برخی از ویژگیها و اصول قرائت عاصم به روایت حفص، به بیان زیر است: | ||
*عاصم [[بسم الله الرحمن الرحیم | *عاصم [[بسم الله الرحمن الرحیم]] را میان دو [[سوره]]، یعنی پایان هر سوره و آغاز سوره بعد تلاوت میکرد؛ غیر از حد فاصل بین [[سوره انفال|سوره اَنفال]] و [[سوره توبه]].<ref>باز، مباحث فی علم القرائات مع بیان اصول روایة حفص، ۱۴۲۵ق، ص۸۶.</ref> قرائت وی در این گونه موارد، به سه صورت وقف، وصل و سَکْت (مکث کوتاه میان کلمات)، نقل شده است.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگنامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۷۹۵.</ref> | ||
* | *در سراسر قرآن، مطابق روایت حفص از قرائت عاصم فقط در چهار موضع، سَکْت روایت شده که عبارتاند از: بین آخرین کلمه از آیه اول [[سوره کهف]] (عِوَجا) با اولین کلمه از آیه دوم همین سوره (قَیماً)، بین کلمه «مَرقَدِنا» و کلمه «هذا» در آیه ۵۲ [[سوره یس]]، بین کلمه «مَنْ» و کلمه «رَاقٍ» در آیه ۲۷ [[سوره قیامت]] و بین کلمه «بَلْ» و کلمه «رَانَ» از آیه ۱۴ [[سوره مطففین]].<ref>باز، مباحث فی علم القرائات مع بیان اصول روایة حفص، ۱۴۲۵ق، ص۸۸.</ref> {{یادداشت|سکت یا مکث کوتاه بین کلمات در صورتی لازم میآید که با وصل کردن دو کلمه به هم، معنای جمله اشتباه فهمیده میشود.(جمعی از نویسندگان، فرهنگنامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۵۸۷.) به عنوان نمونه در آیه ۱۴ [[سوره مطففین]] «بَلْ رَانَ عَلَی قُلُوبِهم مَّا کَانوا یَکْسَبون؛ بلکه زنگار گناه بر دلهایشان نشسته است.» طبق قاعده، حرف «لام» ساکن در حرف «راء» ادغام میشود و در این آیه اگر بین کلمات «بلْ» و «رَانَ» سکت نباشد، دو کلمه در هم ادغام شده و به کلمه «بَرّانَ» تبدیل میشوند و لذا در معنای آیه خدشه وارد میشود. (روحانی اصفهانی، تجوید قرآن و اختلاف قرائات در نظم شاطبیه، ۱۳۹۶ش، ص۴۳.)}} | ||
*در قرائت عاصم تنها در یک مورد | *در قرائت عاصم تنها در یک مورد اِماله (میل دادن فتحه به کسره و الف به یاء برای آسانی تلفظ) وجود دارد و آن، اماله «راء» در کلمه «مَجْراها» در آیه ۴۱ [[سوره هود]] است که به صورت کسره خوانده میشود.<ref>باز، مباحث فی علم القرائات مع بیان اصول روایة حفص، ۱۴۲۵ق، ص۸۸.</ref> | ||
*همه همزهها در قرآن به قرائت عاصم، | *همه همزهها در قرآن به قرائت عاصم، با «تحقیق» قرائت شدهاند؛<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگنامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۷۹۵.</ref> «تحقیق همزه» در علم تجوید به معنای تلفظ حرف همزه از مخرجش، با رعایت همه صفات آن است؛<ref>ستودهنیا، دانش تجوید (سطح ۲)، ۱۳۹۶ش، ص۱۴۹.</ref> تنها دو کلمهٔ «کُفُواً» و «هُزُواً» از این قاعده استثناء شدهاند.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگنامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۷۹۵.</ref> در کلمه «ءأعجَمیٌ» در آیه ۴۴ [[سوره فصلت]] هم همزه دوم به تسهیل؛ قرائت میشود؛ یعنی با نرمی و با صدایی بین همزه و الف.<ref>ضباع، الإضائة فی بیان اصول القرائة، ۱۴۲۰ق، ص۷۴؛ مرصفی، هدایة القاری الی تجوید کلام الباری، مکتبة طیبة، ج۲، ص۵۷۹.</ref> | ||
*شیوه قرائت عاصم را ترتیل آرام و پیوسته و توأم با طنین و آهنگ وصف کردهاند.<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگنامه علوم قرآنی، ۱۳۹۴ش، ص۷۹۵.</ref> | |||
==تکنگاری== | ==تکنگاری== | ||
برخی از آثاری که درباره قرائت حفص از عاصم، به رشته تحریر درآمده، به قرار زیر است: | برخی از آثاری که درباره قرائت حفص از عاصم، به رشته تحریر درآمده، به قرار زیر است: | ||
*اهمیت قرائت عاصم به روایت | *اهمیت قرائت عاصم به روایت حفص، نوشته اکرم خدایی اصفهانی: این کتاب در یازده فصل به معرفی عاصم و قرائت وی، معرفی قاریانی که عاصم از آنها روایت کرده و قاریانی همچون حفص و ابوبکر بن عیاش که از وی روایت کردهاند پرداخته است. در فصل دهم روایت حفص با ابوبکر بن عیاش مقایسه شده است. <ref>خدایی اصفهانی، اهمیت قرائت عاصم به روایت حفص، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۵.</ref> فصل یازدهم هم به اختلاف قرائت عاصم و دیگر قرائتها اختصاص دارد.<ref>خدایی اصفهانی، اهمیت قرائت عاصم به روایت حفص، ۱۳۷۸ش، ص۱۴۹.</ref> | ||
* | *مباحثٌ فی علمِ القِرائات مَعَ بیانِ اُصولِ روایةِ حفص، تألیف محمد بن عباس باز: نویسنده در این کتاب، ابتدا عاصم و حفص را معرفی و سند روایت حفص از قرائت عاصم را بیان کرده است. سپس ویژگیها و اصول آن را بررسی کرده است.<ref>باز، مباحث فی علم القرائات مع بیان اصول روایة حفص، ۱۴۲۵ق، ص۱۴-۱۵.</ref> | ||
* | *القیمةُ الدَّلالیّةُ لِقرائةِ عاصم بروایة حفص، اثر محمد اسماعیل محمد المشهدانی: در این کتاب قرائت عاصم به روایت حفص تحلیل و بررسی شده است از جهت تغییر در شکل و بنای برخی کلمات قرآن که به تغییر در معانی آنها منجر میشود. نویسنده با توجه به معانی لغات، سیاق آیات قرآن و برخی قرائن دیگر، آنچه در قرائت عاصم به روایت حفص آمده، بر دیگر قرائتها ترجیح داده است.<ref>اسماعیل محمد، القیمة الدلالیة لقرائة عاصم بروایة حفص، ۱۴۳۰ق، ص۱۹.</ref> این کتاب در یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تنظیم شده است.<ref>اسماعیل محمد، القیمة الدلالیة لقرائة عاصم بروایة حفص، ص۷-۹.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس|۲}} | {{پانویس|۲}} |