تحلیل خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تحلیل خمس'''، به‌معنای بخشیده شدن [[خمس]]، اجازه‌ای است که از ناحیه [[امامان شیعه]] برای پرداخت نکردن [[خمس]] به [[شیعه|پیروانشان]] داده شده است. مستند این حکم صرفا [[حدیث|روایاتی]] است که از ناحیه برخی ائمه شیعه در کتب روایی وجود دارد. باتوجه به این روایات علت این مسئله پاکی نطفه شیعیان برشمرده شده است. به باور فقیهان باتوجه به روایات سه رویکرد نسبت به مسئله تحلیل خمس وجود دارد: ۱. لزوم پرداخت خمس و توجیه روایات تحلیل ۲. عدم لزوم پرداخت خمس به استناد روایات تحلیل ۳. قبول روایات تحلیل در صورت وجود برخی قیود مانند حضور معصوم، [[غیبت امام مهدی(عج)|غیبت]] او یا اختصاص به موارد خاصی مانند هزینه مسکن و ازدواج.  

از میان فقیهان معاصر [[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است هیچ دلیل قابل قبولی برای تحلیل خمس در دست نیست و صرفا خمس در پولی که جهت [[مهریه|مهریه زنان]] یا خرید [[کنیز]] داده می‌شود بخشیده شده تا مشکلی از جهت [[حلال‌زادگی]] برای شیعیان پیش نیاید. [[سید ابوالقاسم خویی]] تحلیل خمس را مختص به مالی می‌داند که خمس آن پرداخت نشده و از غیر شیعه به شیعه منتقل می‌شود. در مقابل روایات تحلیل خمس، روایاتی وجود دارد که به لزوم پرداخت خمس و راضی نبودن [[اهل‌بیت(ع)]] به استفاده از خمس اشاره دارند. این روایات به اخبار تشدید خمس معروف هستند.  

تحلیل خمس یا اباحه آن، اجازه‌ای جهت پرداخت نکردن خمس از ناحیه [[امامان شیعه|امامان]] شیعه برای [[شیعه|پیروانشان]] است.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۴. </ref> بنابر نقل برخی پژوهشگران مستند این حکم صرفا [[حدیث|احادیث]] رسیده از اهل‌بیت(ع) است.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]] ۲۲ روایت در این‌باره از ائمه(ع) نقل شده است که دراین‌میان یک روایت نیز به نحو [[توقیعات امام مهدی(عج)|توقیع از امام زمان(عج)]] وجود دارد.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> این روایات، پاکی نطفه و بی‌انصافی نسبت به گرفتن خمس مالی که خمسش پرداخت نشده و به شیعه منتقل شده را از علل تحلیل خمس برشمرده‌اند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۵.</ref>  

در مقابل نظریه تحلیل، روایات [[تشدید خمس]] بیان شده که مضمون آنها، تاکید به پرداخت خمس و حلال نبودن استفاده از خمس است. به باور [[شیخ حر عاملی|عاملی]] در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] روایات تشدید خمس مربوط به زمانی است که دو امر زیر وجود داشته باشند: ۱.سادات نیازمندی که بر امام تامین آنها واجب بوده. ۲.حضور [[وکالت امام|وکیلان امامان(ع)]] که این مبالغ را دریافت کنند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۲-۵۴۳.</ref>