تحلیل خمس: تفاوت میان نسخه‌ها

تحلیل خمس یا اباحه آن، اجازه‌ای جهت پرداخت نکردن خمس از ناحیه [[امامان]] شیعه برای [[پیروانشان]] است.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۴. </ref> بنابر نقل برخی پژوهشگران مستند این حکم صرفا [[حدیث|احادیث]] رسیده از اهل‌بیت(ع) است.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> در [[وسائل الشیعة (کتاب)|کتاب وسائل الشیعه]] ۲۲ روایت در این‌باره از ائمه(ع) نقل شده است که دراین‌میان یک روایت نیز به نحو [[توقیعات امام مهدی(عج)|توقیع از امام زمان(عج)]] وجود دارد.<ref>عبداللهی؛ قراملکی؛ مومنی؛ امام، «نگرشی بر اخبار تحلیل، نفی ضمان خمس سابق بر ملکیت شیعه»، ص۱۱۵.</ref> این روایات، پاکی نطفه و بی‌انصافی نسبت به گرفتن خمس مالی که خمسش پرداخت نشده و به شیعه منتقل شده را از علل تحلیل خمس برشمرده‌اند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۵.</ref>  

در مقابل نظریه تحلیل، روایات [[تشدید خمس]] بیان شده که مضمون آنها، تاکید به پرداخت خمس و حلال نبودن استفاده از خمس است. به باور [[شیخ حر عاملی|عاملی]] در [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] روایات تشدید خمس مربوط به زمانی است که دو امر زیر وجود داشته باشند: ۱.سادات نیازمندی که بر امام تامین آنها واجب بوده. ۲.حضور [[وکلای اهل‌بیت(ع)|وکیلان امامان(ع)]] که این مبالغ را دریافت کنند.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۴۲-۵۴۳.</ref>

# تحلیل مربوط به مناکح، مسکن و تجارت در [[غیبت امام مهدی(عج)|زمان غیبت]] است. این قول به مشهور فقیهان مانند [[شیخ طوسی]]<ref>حلی، مختلف الشیعة، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۳۳۹.</ref> و [[شهید اول]]<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۰.</ref> نسبت داده شده است. به گفته [[شهید ثانی]] مقصود از مناکح کنیزان آزاد شده در زمان غیبت، مبلغی که در ازای آنها پرداخت می‌شود و همچنین [[مهریه زنان]] از سود کسب و کار است. و مقصود از مساکن هزینه مسکن بدست آمده از سود کسب و کار و مقصود از متاجر مبلغی است که از فرد غیر معتقد به خمس به انسان می‌رسد.<ref>شهید ثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۸۰.</ref>