عباد بن العوام
| عالم و زاهد شیعه | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عباد بن العوام بن عمر بن عبدالله بن المنذر |
| کنیه | ابوسهل الواسطی |
| لقب | الکلابی |
| محل تولد | واسط |
| محل زندگی | کرخ بغداد |
| وفات | ۱۸۵ق، پس از امام صادق(ع) |
| محل دفن | بغداد |
| مذهب | شیعه |
| اطلاعات حدیثی | |
| راویان از او | احمد بن حنبل |
عَبَّادُ بن العَوَّام (۱۱۸-۱۸۵ق) عالم و زاهد مشهور شیعه در قرن دوم هجری قمری که از محدثان بزرگ خوانده شده است. عالمان اهل‌سنت او را ثقه و مورد اعتماد دانسته‌اند.
عباد بن العوام به‌همراه بزرگان و عالمان زمان خود از قیام ابراهیم بن عبدالله حمایت کرده و مردم را به همراهی با قیام تشویق نمود. وی پس از شکست قیام متواری شد و مخفیانه زندگی می‌کرد، اما در زمان خلافت مهدی عباسی مورد بخشش قرار گرفت و به او اجازه نقل حدیث اعطا شد.
در زمان هارون عباسی مورد اذیت و آزار قرار گرفت و خانه‌اش ویران شد و به زندان افتاد، اما پس از مدتی از زندان آزاد شد و به نقل حدیث پرداخت. وی از عالمان زیادی روایت نقل کرده و عالمانی چون احمد بن حنبل، الفضل بن دکین و عمران بن میسره از او روایت نقل کرده‌اند.
جایگاه و اهمیت
عَبَّادُ بن العَوَّام بن عمر بن عبدالله، مشهور به عباد بن العوام الکلابی، از عالمان و زاهدان مشهور[۱] شیعه بود.[۲] کنیه او ابوسهل[۳] الواسطی[۴] و لقبش الکلاعی[۵] یا الکلابی بود.[۶]
وی گاه از تابعین دانسته شده[۷] و همچنین از فقیهان[۸] و محدثان بزرگ[۹] و از عالمان علم حدیث خوانده شده است[۱۰] که احمد بن حنبل از شاگردان او محسوب می‌شد.[۱۱]
عباد یکی از نجیب‌ترین مردم زمان خود در تمامی امور خوانده شده[۱۲] و فرزندش عوام بن عباد نیز از راویان معرفی شده است.[۱۳]
مذهب
عباد بن العوام در پاره‌ای از منابع تاریخی، شیعه خوانده شده،[۱۴] و با این حال از عالمان مورد وثوق اهل‌سنت نیز بود؛[۱۵] به‌گونه‌ای که خطیب بغدادی، فقیه و مورخ اهل‌سنت در قرن پنجم هجری، تعدادی از عالمانی را نام برده است که او را ثقه و صدوق معرفی کرده‌اند.[۱۶] نویسنده قاموس الرجال او را به‌خاطر همراهی با ابراهیم بن عبدالله از شیعیان زیدی دانسته است.[۱۷]
اساتید و شاگردان در روایت
عباد بن العوام از افراد زیادی روایت نقل کرده است؛ از جمله: ابوإسحاق الشیبانی، یحیی بن أبی‌إسحاق، إسماعیل بن أبی‌خالد،[۱۸] حصین بن عبدالرحمن، هارون بن عنترة، سعید الجریری، سعید بن أبی‌عروبة، هلال بن خباب،[۱۹] حمید الطویل و أبی‌مالک الأشجعی[۲۰]
راویانی از او نقل روایت کرده‌اند؛ از جمله: احمد بن حنبل، الفضل بن دکین، سعید بن سلیمان الواسطی، أبوالربیع الزهرانی، الحسن بن عرفة،[۲۱] سعید بن سلیمان، عمران بن میسرة، أبوالربیع الزهرانی، أبوبکر بن أبی‌شیبة،[۲۲] زیاد بن أیوب و علی بن مسلم الطوسی.[۲۳]
زندگی‌نامه
عباد بن العوام بن عمر بن عبدالله بن المنذر بن مصعب بن جندل[۲۴] در سال ۱۱۸ق زاده شد.[۲۵] از اهالی شهر واسط عراق بود و در نهایت در بغداد درگذشت[۲۶] و در آن شهر به خاک سپرده شد.[۲۷] درباره زمان وفات او اختلاف‌نظر وجود دارد[۲۸] و سال‌های ۱۸۳ق، ۱۸۴ق، ۱۸۵ق و ۱۸۶ق گفته شده است.[۲۹] گروهی از عالمان اهل‌سنت، از جمله ابن‌سعد، مورخ قرن سوم هجری، معتقدند که عباد بن العوام در سال ۱۸۵ق و در زمان خلافت هارون عباسی وفات یافت.[۳۰]
همراهی با قیام ابراهیم بن عبدالله حسنی
عباد بن العوام از قیام ابراهیم بن عبدالله حسنی حمایت کرد[۳۱] و حتی در جنگ شرکت نمود[۳۲] و علاوه بر آن مردم را هم به همراهی با قیام تشویق می‌کرد.[۳۳] گروهی از مردم نیز با مشاهده وی به قیام تمایل پیدا کردند.[۳۴]
عباد بن العوام پس از شکست حرکت ابراهیم تا پایان خلافت منصور عباسی متواری بود.[۳۵]
محدودیت‌های حکومتی برای عباد
عباد پس از مدتی زندگی مخفی در دوران منصور عباسی در دوره مهدی عباسی بخشیده شد و اجازه نقل حدیث دریافت کرد؛[۳۶] او در محله کرخ شهر بغداد اقامت گزید[۳۷] و علمای بغداد[۳۸] و عراق[۳۹] از او روایت کرده‌اند.
عباد بن عوام در زمان حکومت هارون مورد اذیت و آزار قرار گرفت، خانه‌اش ویران شد و به زندان افتاد. خلیفه او را از ذکر حدیث منع کرد.[۴۰] هارون پس از مدتی عباد را آزاد و اجازه نقل حدیث را به او برگرداند.[۴۱]
پانویس
- ↑ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۵۲.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۷؛ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ مظفر، الإفصاح، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۷۱؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۵۲؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۰۳؛ ابومخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۹۲؛ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۱، ص۱۸۷.
- ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۶، ص۶۱۴؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۰۳.
- ↑ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۵.
- ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۴۱۰.
- ↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۳، ص۲۵۷.
- ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۴۱۰.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۷؛ مظفر، الإفصاح، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۷۲.
- ↑ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۳۱۰؛ ابن‌حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۸، ص۱۶۴.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸؛ مظفر، الإفصاح، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۷۲؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۶، ص۶۱۴.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۱۰۸؛ ابن‌حنبل، فضائل الصحابة، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۳۶۰.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۵.
- ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۵۳.
- ↑ ابومخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۹۲.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۵.
- ↑ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۰۳؛ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۴۱۰.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۵.
- ↑ ابومخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۹۲.
- ↑ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۴۱۰؛ حسینی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۸۰۳.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۵.
- ↑ مظفر، الإفصاح، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۷۲.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۷.
- ↑ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۶، ص۶۱۴.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۰۷؛ امین، أعیان الشیعة، ۱۴۰۳ق، ج۷، ص۴۱۰؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۳ق، ج۱۲، ص۲۰۲.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۱۰۸؛ ابن‌حنبل، فضائل الصحابة، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۳۶۰؛ بندنیجی قادری، جامع الأنوار، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۱.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۱؛ ابن‌العماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۲۰۳؛ بلعمی، تاریخنامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۱۱۲۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۵، ۳۲۳.
- ↑ ابن‌العماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۲۰۳.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۵.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸.
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۱، ص۱۸۷.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، بیروت، ص۳۱۱؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۵۳.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۳۸؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۶۵۲.
منابع
- ابن‌الأثیر، علی بن ابی‌الکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.
- ابن‌العماد الحنبلی، عبدالحی بن احمد العکری، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق الأرناؤوط، بیروت، دار ابن‌کثیر، ۱۴۰۶ق.
- ابن‌جوزی، عبدالرحمن بن علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دار صادر، ۱۳۲۵ق.
- ابن‌حنبل، احمد بن محمد، فضائل الصحابة، قاهره، دار ابن‌الجوزی، چاپ چهارم، ۱۴۳۰ق.
- ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
- ابومخرمه، عبدالله طیب بن عبدالله، قلادة النحر فی وفیات أعیان الدهر، بیروت، دارالمنهاج، ۱۴۲۸ق.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن الحسین، مقاتل الطالبیین، تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
- امین، محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- بندنیجی قادری، عیسی صفاءالدین، جامع الأنوار فی مناقب الأخیار، بیروت، الدار العربیة للموسوعات، ۱۴۲۲ق.
- حسینی، محمد بن علی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، قاهره، مکتبة الخانجی، ۱۴۱۸ق.
- خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
- زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۹م.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، حیدرآباد هند، مطبعة مجلس، دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۸۲ق.
- شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
- صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، بیروت، دارالنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۱ق.
- بلعمی، محمد بن محمد، تاریخنامه طبری، تحقیق محمد روشن، تهران، البرز، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
- مظفر، محمدحسن، الإفصاح عن أحوال رواة الصحاح، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۲۶ق.