انبار
امام علی(ع) در مواجهه با دویدن اهالی انبار به دنبال مرکب امام، از نوع استقبال آنان نهی کرد و فرمود: «وَ اللَّهِ مَا يَنْتَفِعُ بِهَذَا أُمَرَاؤُكُمْ وَ إِنَّكُمْ لَتَشُقُّون عَلَى أَنْفُسِكُمْ فِي دُنْيَاكُمْ وَ تَشْقَوْن بِهِ فِي [أُخْرَاكُمْ] آخِرَتِكُمْ وَ مَا أَخْسَرَ الْمَشَقَّةَ وَرَاءَهَا الْعِقَاب».[۱]
به خدا سوگند که امیران شما از این کار سودی نبردند، و شما در دنیا با آن خود را به زحمت می‌افکنید، و در آخرت دچار رنج و زحمت می‌گردید، و چه زیانبار است رنجی که عذاب در پی آن باشد.
اَنْبار یا الاَنْبار شهری در عراق که در تاریخ اسلام چند بار به آن اشاره شده است و در حال حاضر بقایای این شهر در کنار فرات و نزدیکی شهر فَلّوجه در استان الأنبار قرار دارد.[۲]گفته شده این شهر به این دلیل که انبار نگهداری آذوقه سپاهیان بود، به این نام خوانده شده است.[۳] بر اساس برخی گزارش‌ها این شهر علاوه بر الانبار، «پیروز شاپور»،[۴] خوانده می‌شد [یادداشت ۱]و از آنجا که پیش از ساخته شدن بغداد، مرکز حکومت بنی‌عباس بود.[۵]در قرن سوم، مَدینَةُ أبی‌العباس نیز نامیده شده است.[۶]
الانبار در سال ۱۲ هجری و در دوران خلافت ابوبکر، به دست خالد بن ولید بدون جنگ و خون‌ریزی به دست مسلمانان افتاد.[۷]
سپاه امام علی(ع) هنگام رفتن به جنگ صِفّین از آنجا عبور کرد و امام علی(ع) با استقبال اهل آنجا مواجه شد.[۸] دهقانان الانبار در مواجه با سپاه، از مرکب‌های خود پیاده شدند و مطابق رسم خود و به نشانه احترام، دنبال علی(ع) دویدند؛ اما علی(ع) آنها را از عملشان نهی کرد و کارشان را مایه رنج دنیا و آخرت دانست.[۹]
به گفته ثقفی مؤلف کتاب الغارات، معاویه در دوران خلافت امام علی، سپاهی را به انبار فرستاد که در نتیجه آن اَشرَس بن حَسّان بَکری، کارگزار امام علی(ع) به قتل رسید و شهر غارت شد.[۱۰] در پی این واقعه، امام علی(ع) خطبه ۲۷ نهج البلاغه، معروف به خطبه جهاد را ایراد کرد[۱۱] و سپس سعید بن قیس همدانی را با هشت‌هزار نفر، برای مقابله با سپاه معاویه به جنگ فرستاد.[۱۲]
به گفته طبری تاریخ‌نگار قرن چهارم هجری قمری، انبار را بُختُنَصَّر (پادشاه بابِل در سده ششم پیش از میلاد) بنا کرد.[۱۳] پس از او، شاپور دوم از پادشاهان ساسانی (پادشاه ایران در قرن چهارم میلادی) آن را بازسازی کرد.[۱۴] ابن‌رُسته جغرافی‌دان قرن سوم معتقد است، خط عربی برای نخستین‌بار از شهر انبار انتشار یافته است.[۱۵] بر اساس گزارش اصمعی چون از قریش پرسیدند نوشتن را از کجا آموختید گفتند از حیره و از مردم حیره پرسیدند شما از کجا فرا گرفتید گفتند از مردم انبار و اهالی انبار هم می گفتند ما از قوم ایاد کتابت را فرا گرفته‌ایم. [۱۶]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۳۷، ص۴۷۵.
- ↑ علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ۱۴۲۲ق، ج۱۶، ص۳۵۵.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۴۹.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۳۸۹.
- ↑ دینوری، الاخبار الطوال، ۱۳۶۸ش، ص۳۷۵.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۸.
- ↑ ابن‌مزاحم، وقعة صفین، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۳-۱۴۴.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، حکمت ۳۷، ص۴۷۵.
- ↑ ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ص۴۶۴-۴۷۰.
- ↑ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، ۱۴۱۴ق، خطبه ۲۷، ص۶۹.
- ↑ ثقفی، الغارات، ۱۳۹۵ق، ص۴۷۰-۴۷۱.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۴۳.
- ↑ حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ ابن‌رُسته، الاعلاق النفیسة، ۱۸۹۲م، ص۱۹۲.
- ↑ الحميري، الروض المعطار في خبر الاقطار، ص۳۶.
یادداشت
- ↑ پیروز فرزند شاپور و سازنده شهر الانبار است.
منابع
- ابن‌رسته، احمد بن عمر، الاَعلاق النفیسة، بیروت، دار صادر، ۱۸۹۲م.
- ابن‌مزاحم، نصر، وقعة صفین، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- پاکتچی، «ابوطالب انباری»، در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، ۱۳۷۲ش.
- ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۹۵ق.
- حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- الحمیری، الروض المعطار فی خبر الاقطار، بی تا، بی نا، بی جا.
- دینوری، احمد بن داوود، الأخبار الطِوال، قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
- سیدرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، ۱۴۱۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
- علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار الساقی، ۱۴۲۲ق.