confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۱۵
ویرایش
توحید مفضل (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
جز (تمیز کاری) |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
| ناشر فارسی = | | ناشر فارسی = | ||
| محل انتشارات = [[تهران]] | | محل انتشارات = [[تهران]] | ||
| تاریخ نشر = | | تاریخ نشر = [[۱۳۷۹ش]] | ||
| تاریخ نشر فارسی = | | تاریخ نشر فارسی = | ||
| محل ناشر فارسی = | | محل ناشر فارسی = | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==مؤلف== | ==مؤلف== | ||
{{اصلی|مفضل بن عمر جعفی}} | {{اصلی|مفضل بن عمر جعفی}} | ||
مشهور است که این کتاب املای [[امام صادق(ع)]] بر مُفَضَّل بن عُمَر جُعْفی کوفی، یکی از اصحاب سرشناس و بزرگ آن حضرت، می‌باشد. | مشهور است که این کتاب املای [[امام صادق(ع)]] بر مُفَضَّل بن عُمَر جُعْفی کوفی، یکی از [[اصحاب امام صادق (ع)|اصحاب]] سرشناس و بزرگ آن حضرت، می‌باشد. | ||
در اینکه این کتاب نوشته خود امام صادق(ع) نیست، اختلافی وجود ندارد بلکه بحث در این است که آیا امام(ع)، آن را بر [[مفضل بن عمر جعفی|مفضّل بن عمر]] املا کرده یا اینکه اثر خود مفضّل است که به امام صادق(ع) نسبت داده است. | در اینکه این کتاب نوشته خود امام صادق(ع) نیست، اختلافی وجود ندارد بلکه بحث در این است که آیا امام(ع)، آن را بر [[مفضل بن عمر جعفی|مفضّل بن عمر]] املا کرده یا اینکه اثر خود مفضّل است که به امام صادق(ع) نسبت داده است. | ||
غالب علمای | غالب علمای [[شیعه]]، مفضَّل بن عمر جُعْفی را صحابی خاص امام صادق(ع) و [[امام کاظم(ع)]] دانسته<ref>کلینی، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۹۲؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۳۴۶ش، ج۲، ص۲۰۸؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ۱۳۹۸ق، ج۱، ص۲۱۰؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، قم، ج۴، ص۲۱۹.</ref> و برخی از آنان، ضمن اقامه دلیل در رد آرای تضعیف‌کنندگان، به تأیید و توثیق وی پرداخته<ref>مامقانی، تنقیح المقال، ۱۳۴۹-۱۳۵۲ق، ج۳، ص۲۳۸-۲۴۲.</ref> و گفته‌اند که این کتاب املای امام صادق(ع) بر اوست.<ref>ابن طاووس، الأمان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۵۰؛ تستری، قاموس الرجال، مکتبة الصدر، ج۱۴، ص۱۴۳.</ref> بعضی علما نیز تصریح کرده‌اند که ''اِهلیلَجه''، اثر دیگر منسوب به امام صادق(ع) در خداشناسی، را خود امام نوشته و سپس متن دستخط خود را در اختیار مفضّل گذاشته‌اند ولی توحید مفضّل املای امام(ع) بر مفضّل است.<ref>آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۸۲.</ref> | ||
البته [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]،<ref>نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۶.</ref> این اثر را به مفضّل نسبت داده و اشاره کرده که به آثار وی چندان اعتنایی نیست و گفته است برخی وی را از [[غالی|غالیانِ]] [[خطابیه|خطّابی]] شمرده‌اند. | البته [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]]،<ref>نجاشی، فهرست اسماء مصنفی الشیعة، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۱۶.</ref> این اثر را به مفضّل نسبت داده و اشاره کرده که به آثار وی چندان اعتنایی نیست و گفته است برخی وی را از [[غالی|غالیانِ]] [[خطابیه|خطّابی]] شمرده‌اند. | ||
===اصالت متن === | ===اصالت متن === | ||
بر فرض پذیرش اینکه مطالب کتاب حدیثی از امام صادق است که آن حضرت بر مفضل بن عمر املا کرده، این سؤال مطرح است که آیا متن فعلی، همان توحید مفضّل است یا نه. | بر فرض پذیرش اینکه مطالب کتاب حدیثی از [[امام صادق (ع)]] است که آن حضرت بر مفضل بن عمر املا کرده، این سؤال مطرح است که آیا متن فعلی، همان توحید مفضّل است یا نه. | ||
نام توحید مفضّل در فهرست کتابهای [[سید بن طاووس]] آمده است<ref>کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> و بنا بر توضیحات وی،<ref>ابن طاووس، الامان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۹۱.</ref> آن کتاب، ظاهراً همین است که در دسترس ماست. و بیان داشته تاکنون هیچ‌یک از علما وقوع تغییر و تحریفی را در متن این کتاب گزارش نکرده است و کسی مدعی نشده که توحید مفضّل کنونی غیر از آن است که مفضّل بن عمر جعفی از قول امام صادق(ع)روایت نموده است، بلکه سیره آنان در نقل و ترجمه و شرح این اثر، نشان از اعتقاد به عدم تحریف و تغییر دارد. | نام توحید مفضّل در فهرست کتابهای [[سید بن طاووس]] آمده است<ref>کولبرگ، کتابخانه ابن طاووس، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> و بنا بر توضیحات وی،<ref>ابن طاووس، الامان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۹۱.</ref> آن کتاب، ظاهراً همین است که در دسترس ماست. و بیان داشته تاکنون هیچ‌یک از علما وقوع تغییر و تحریفی را در متن این کتاب گزارش نکرده است و کسی مدعی نشده که توحید مفضّل کنونی غیر از آن است که مفضّل بن عمر جعفی از قول امام صادق(ع)روایت نموده است، بلکه سیره آنان در نقل و ترجمه و شرح این اثر، نشان از اعتقاد به عدم تحریف و تغییر دارد. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
امام صادق(ع) کتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا کرده است. آن حضرت در این کتاب با بیان شگفتی‌های آفرینش، به اثبات آفریدگار حکیم و دانا پرداخته است. | [[امام صادق(ع)]] کتاب را در چهار جلسه و در چهار روز، از صبح تا ظهر بر مفضل املا کرده است. آن حضرت در این کتاب با بیان شگفتی‌های آفرینش، به اثبات آفریدگار حکیم و دانا پرداخته است. | ||
توحید مفضل از کتابهای ارزشمند و معتبر [[شیعه]] در مباحث اعتقادی محسوب می‌شود. به سبب اهمیت خاص توحید مفضّل نزد علمای تشیع، سید بن | توحید مفضل از کتابهای ارزشمند و معتبر [[شیعه]] در مباحث اعتقادی محسوب می‌شود. به سبب اهمیت خاص توحید مفضّل نزد علمای تشیع، [[سید بن طاووس]]، همراه داشتن آن را در سفر و مطالعه و تفکر درباره آن را توصیه و بر آن تأکید نموده است.<ref>ابن طاووس، الامان، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۹۱.</ref> | ||
===چهار مجلس کتاب=== | ===چهار مجلس کتاب=== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
توحید مفضل برای نخستین بار در ۱۲۸۷ش در [[ایران]] به چاپ رسید. از آن پس تاکنون، متن و ترجمه‌ها و شروح متعددی از توحید مفضّل در [[مصر]]، عراق و ایران چاپ شده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۹۱، ص۴۸۲-۴۸۳؛ آقابزرگ طهرانی، مصنفات شیعه، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۱۶۷؛ فاضل، فهرست نسخه‌های خطی، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش، ج۳، ص۱۵۱۵.</ref> | توحید مفضل برای نخستین بار در ۱۲۸۷ش در [[ایران]] به چاپ رسید. از آن پس تاکنون، متن و ترجمه‌ها و شروح متعددی از توحید مفضّل در [[مصر]]، عراق و ایران چاپ شده است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۹۱، ص۴۸۲-۴۸۳؛ آقابزرگ طهرانی، مصنفات شیعه، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۱۶۷؛ فاضل، فهرست نسخه‌های خطی، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش، ج۳، ص۱۵۱۵.</ref> | ||
===ترجمه فارسی=== | ===ترجمه فارسی=== | ||
ظاهراً اولین ترجمه فارسی کتاب توحید مفضل را | ظاهراً اولین ترجمه فارسی کتاب توحید مفضل را [[فخرالدین ترکستانی]] که مقیم [[قم]] بوده، در سال ۱۰۶۵ق به انجام رسانده است. همچنین [[محمدباقر مجلسی]] این اثر را ترجمه و شرح کرده و در [[بحارالانوار]]<ref>مجلسی، بحار الانوار، بیروت، ج۳، ص۵۷-۱۵۱.</ref>نیز آورده است. | ||
علمای دیگری نیز تاکنون به ترجمه و شرح و تحقیق درباره توحید مفضّل پرداخته‌اند و حتی برخی ترجمه فارسی آن را به نظم کشیده‌اند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۹۱؛ فکرت، فهرست الفبایی کتب خطی، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۵۰؛ حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی، ۱۳۵۴-۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> | علمای دیگری نیز تاکنون به ترجمه و شرح و تحقیق درباره توحید مفضّل پرداخته‌اند و حتی برخی ترجمه فارسی آن را به نظم کشیده‌اند.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۹۱؛ فکرت، فهرست الفبایی کتب خطی، ۱۳۶۹ش، ج۱، ص۱۵۰؛ حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی، ۱۳۵۴-۱۳۷۶ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف | * آقابزرگ طهرانی، [[الذریعة الی تصانیف الشیعة]]، تحقیق علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق. | ||
* آقابزرگ طهرانی، مصنفات شیعه: ترجمه و تلخیص الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲، به اهتمام محمد آصف فکرت، مشهد، ۱۳۷۳ش. | * آقابزرگ طهرانی، مصنفات شیعه: ترجمه و تلخیص الذریعة الی تصانیف الشیعة، ج۲، به اهتمام محمد آصف فکرت، مشهد، ۱۳۷۳ش. | ||
* ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی | * ابن شهرآشوب، [[مناقب آل ابی طالب]]، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، قم. | ||
* ابن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، قم، ۱۴۰۹ق. | * ابن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
* ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، تحقیق محمد حسون، قم، ۱۳۷۵ش. | * ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، تحقیق محمد حسون، قم، ۱۳۷۵ش. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
* تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ملحقات، تهران، مکتبة الصدر. | * تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ملحقات، تهران، مکتبة الصدر. | ||
* حسینی اشکوری، احمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیة اللّه العظمی مرعشی نجفی مدّظلّه العالی، قم، ۱۳۵۴-۱۳۷۶ش. | * حسینی اشکوری، احمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه عمومی حضرت آیة اللّه العظمی مرعشی نجفی مدّظلّه العالی، قم، ۱۳۵۴-۱۳۷۶ش. | ||
* شیخ | * [[شیخ طوسی]]، [[کتاب الغیبة]]، تهران، ۱۳۹۸ق. | ||
* شیخ | * [[شیخ مفید]]، الارشاد فی معرفة حجج اللّه علی العباد، با ترجمه و شرح هاشم رسولی محلاتی، تهران، ۱۳۴۶ش. | ||
* عرب‌زاده، ابوالفضل، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیة اللّه العظمی گلپایگانی (قدس سره)، قم، ۱۳۷۸ش. | * عرب‌زاده، ابوالفضل، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیة اللّه العظمی گلپایگانی (قدس سره)، قم، ۱۳۷۸ش. | ||
* فاضل، محمود، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه جامع گوهرشاد مشهد، مشهد، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش. | * فاضل، محمود، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه جامع گوهرشاد مشهد، مشهد، ۱۳۶۳-۱۳۶۷ش. | ||
* فکرت، محمدآصف، فهرست الفبائی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۶۹ش. | * فکرت، محمدآصف، فهرست الفبائی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۳۶۹ش. | ||
* کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، ۱۳۷۱ش. | * کولبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه علی قرائی و رسول جعفریان، قم، ۱۳۷۱ش. | ||
* | * [[کلینی]]، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه. | ||
* مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم | * مامقانی، عبدالله، [[تنقیح المقال فی علم الرجال]]، چاپ سنگی، نجف، ۱۳۴۹-۱۳۵۲ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء. | * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفاء. | ||
* مفضّل بن عمر، توحید مفضّل، ترجمه محمدباقر مجلسی، تحقیق باقر بیدهندی، تهران، ۱۳۷۹ش. | * مفضّل بن عمر، توحید مفضّل، ترجمه محمدباقر مجلسی، تحقیق باقر بیدهندی، تهران، ۱۳۷۹ش. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* [http://rch.ac.ir/article/Details/10577 مقاله توحید مفضل در دانشنامه جهان اسلام] | * [http://rch.ac.ir/article/Details/10577 مقاله توحید مفضل در دانشنامه جهان اسلام] | ||
{{خداشناسی}} | {{خداشناسی}} | ||