خطبه: تفاوت میان نسخه‌ها

بنابر آنچه در منابع [[حدیث|حدیثی]] و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم (ص) و دیگر [[ائمه معصومین|معصومان]] (ع) به مناسبت های مختلف، در اجتماع مردم خطبه می‏ خواندند.از خطبه در [[فقه]]، در بابهای [[صلاة]]، [[حج]] و [[نکاح]] سخن رفته است.

== معنی خطبه ==

[[خطبه]] کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و [[صلوات]] بر محمّد و آل محمّد است.

بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم(ص)و دیگر معصومان(ع) به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می‏ خواندند.

== معانی دیگر خطبه ==

البته برای [[خطبه]] معانی دیگری نیز وجود دارد. یکی از آن  معانی  چنین است: "خطابه یا خطبه یا [[وعظ]]، سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در [[خطابه]] پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند". <ref>روح‌الله عالمی، منطق،ص .</ref>

خطابه با تعریف فوق، یکی از صنعت‌های پنج‌گانه در [[علم منطق]] می باشد و با تعریف و کاربردی نزدیک به آن در ادبیات، از شیوه های [[بلاغت]] می باشد.

۱. تصریح، یعنی کلامی که جز اراده تزویج احتمالی دیگر ندارد.

۲. تعریض، یعنی به کنایه خواستگاری نمودن.<ref>تذکرة الفقها، ج2، ص569.</ref>

== موارد ایراد خطبه ==

=== نماز جمعه ===

خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه که به جای دو رکعت از نماز ظهرِ جمعه محسوب می‏شود، شرط صحت نماز جمعه است.<ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۰۷.</ref>

خطبه ‏های نماز جمعه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدای متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام و موعظه باشد. هرچند برخی، [[صلوات]] را در خطبه اوّل و موعظه را در خطبه دوم واجب ندانسته‏ اند. <ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۰۸-۲۱۴؛ مستند الشیعة ج۶، ص۶۵-۶۷.</ref>

=== نماز عیدین ===

نماز [[عید فطر]] و [[عید قربان]] در صورتی که به جماعت خوانده شود، دارای خطبه است که امام پس از نماز آن را می‏ خواند و بهتر است از خطبه ‏های مأثور باشد. در [[وجوب]] یا [[استحباب]] خطبه - در فرض وجوب نماز- اختلاف است. <ref>الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۲۱۰-۲۱۱؛ جواهر الکلام ج۱۱، ص۳۳۶-۳۳۹.</ref>

=== نماز باران ===

خطبه [[نماز باران]] پس از نماز خوانده می‏ شود، لیکن در اینکه قبل از ذکرهای وارد شده خوانده می ‏شود یا بعد از آن، اختلاف است. <ref>تحریر الأحکام ج۱، ص۲۹۲.</ref>  برخی، خواندن آن را قبل و بعد از نماز جایز دانسته‏ اند. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۴.</ref> در اینکه در نماز باران، یک خطبه مستحب است یا دو خطبه، اختلاف است. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۵؛ تحریر الوسیلة ج۱، ص۲۴۶.</ref>

در [[نماز باران]] خواندن خطبه ‏های مأثور افضل است. در غیر این صورت، خطبه‏ ای خوانده می شود که مشتمل بر حمد و ستایش خداوند و دعا و تضرع به درگاه الهی، جهت آمدن باران باشد. <ref>جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۴۸.</ref>

=== موسم حج ===

=== هنگام خواستگاری و عقد ===

همچنین بنابر تصریح برخی، خواندن خطبه قبل از خواستگاری و برای ولیّ دختر هنگام پاسخ مثبت دادن به خواستگار مستحب است. در این خطبه صِرف حمد خداوند متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد کفایت می‏کند. <ref>جواهر الکلام ج۲۹، ص۴۰-۴۱؛ العروة الوثقی ج۵، ص۴۷۸.</ref>

==منابع برای مطالعه بیشتر==

*جابری عربلو، محسن، فرهنگ اصطلاحات فقه فارسی.

== پانویس ==

== منابع ==

*الحدائق الناضرة، الشيخ يوسف البحراني (صاحب الحدائق)، ج 10. [http://www.eShia.ir www.eShia.ir]

*العروة الوثقى،السيد محمد كاظم الطباطبائي اليزدي،ج 5.[http://www.eShia.ir www.eShia.ir]

*لسان العرب، ابن منظور، ج .1 [http://www.eShia.ir www.eShia.ir]

*مستند الشيعة، المحقق أحمد بن محمد مهدي النراقي، ج 6.[http://www.eShia.ir www.eShia.ir]