کاربر ناشناس
خطبه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش جزئی
بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Ahmad جز (ویرایش جزئی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''[[خطبه]]''' (به ضم خاء) کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و [[صلوات]] بر [[پیامبر اکرم|محمّد]] و [[اهل بیت|آل محمّد]] است. در واقع [[خطبه]] به کلام خطیبی که در ستایش خدا و نعت پیامبر اکرم (ص)است، گویند. | |||
بنابر آنچه در منابع [[حدیث|حدیثی]] و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم (ص) و دیگر [[ائمه معصومین|معصومان]] (ع) به مناسبت های مختلف، در اجتماع مردم خطبه می خواندند.از خطبه در [[فقه]]، در بابهای [[صلاة]]، [[حج]] و [[نکاح]] سخن رفته است. | |||
بنابر آنچه در منابع [[حدیث]] | |||
== معنی خطبه == | == معنی خطبه == | ||
[[ | [[خطبه]] کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و [[صلوات]] بر محمّد و آل محمّد است. | ||
بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم(ص)و دیگر معصومان(ع) به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می خواندند. | بنابر آنچه در منابع حدیثی و تاریخی آمده است، پیامبر اکرم(ص)و دیگر معصومان(ع) به مناسبت های مختلف در اجتماع مردم خطبه می خواندند. | ||
== معانی دیگر خطبه == | == معانی دیگر خطبه == | ||
البته برای [[خطبه]] معانی دیگری نیز وجود دارد. یکی از آن معانی چنین است: " | البته برای [[خطبه]] معانی دیگری نیز وجود دارد. یکی از آن معانی چنین است: "خطابه یا خطبه یا [[وعظ]]، سخنی است برای تحریک مردم به انجام یا ترک عملی از طریق تحریک عواطف و اقناع آن‌ها. در واقع در [[خطابه]] پیش از آن که اندیشه و فکر افراد مورد خطاب باشد، احساسات و عواطف آن‌ها را مخاطب قرار می‌دهند. آیین سخنوری را خطابت می‌گویند". <ref>روح‌الله عالمی، منطق،ص .</ref> | ||
خطابه با تعریف فوق، یکی از صنعت‌های پنج‌گانه در [[علم منطق]] می باشد و با تعریف و کاربردی نزدیک به آن در ادبیات، از شیوه های [[بلاغت]] می باشد. | خطابه با تعریف فوق، یکی از صنعت‌های پنج‌گانه در [[علم منطق]] می باشد و با تعریف و کاربردی نزدیک به آن در ادبیات، از شیوه های [[بلاغت]] می باشد. | ||
معنای دیگر خطبه، [[ | معنای دیگر خطبه، [[خطبه]] به کسر خاء و سکون طاء، به معنای خواستگاری از زن و التماس [[نکاح]] است. یکی از مصادیق واژه خِطبه در روایات این [[حدیث]] نبوی است: « لا یخطب أحدکم علی خطبة أخیه».<ref>عوالی اللئالی، ج۲، ص۲۷۴. </ref> و غرض آن است که پس از مراسم خواستگاری و توافق زوجین و تعیین [[صداق]] و تراضی طرفین، شخص دیگری از آن زن خواستگاری ننماید.<ref>لسان العرب ، ج۱،واژه «خطب» ص۳۶۰.</ref> خِطبه(به کسر خاء و سکون طاء) بر دو قسم است: | ||
۱. تصریح، یعنی کلامی که جز اراده تزویج احتمالی دیگر ندارد. | ۱. تصریح، یعنی کلامی که جز اراده تزویج احتمالی دیگر ندارد. | ||
۲. تعریض، یعنی به کنایه خواستگاری نمودن.<ref>تذکرة الفقها، ج2، ص569.</ref> | ۲. تعریض، یعنی به کنایه خواستگاری نمودن.<ref>تذکرة الفقها، ج2، ص569.</ref> | ||
| خط ۲۲: | خط ۱۹: | ||
=== نماز جمعه === | === نماز جمعه === | ||
خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه که به جای دو رکعت از نماز ظهرِ جمعه محسوب میشود، شرط صحت نماز جمعه است.<ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۰۷.</ref> | خواندن دو خطبه قبل از نماز جمعه که به جای دو رکعت از نماز ظهرِ جمعه محسوب میشود، شرط صحت نماز جمعه است.<ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۰۷.</ref> | ||
خطبه های نماز جمعه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدای متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام و | خطبه های نماز جمعه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدای متعال و صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام و موعظه باشد. هرچند برخی، [[صلوات]] را در خطبه اوّل و موعظه را در خطبه دوم واجب ندانسته اند. <ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۰۸-۲۱۴؛ مستند الشیعة ج۶، ص۶۵-۶۷.</ref> | ||
بنابر مشهور، قرائت سوره های کوتاه در هر دو خطبه واجب است. <ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۱۱.</ref> برخی، تلاوت یک آیه که به حسب معنا تمام باشد و به آیه قبل و بعدش بستگی نداشته باشد، را نیز مجزی دانسته اند.<ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۱۴.</ref> | بنابر مشهور، قرائت سوره های کوتاه در هر دو خطبه واجب است. <ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۱۱.</ref> برخی، تلاوت یک آیه که به حسب معنا تمام باشد و به آیه قبل و بعدش بستگی نداشته باشد، را نیز مجزی دانسته اند.<ref>جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۱۴.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۶: | ||
=== نماز باران === | === نماز باران === | ||
خطبه [[نماز باران]] پس از نماز خوانده می شود، لیکن در اینکه قبل از ذکرهای وارد شده خوانده می شود یا بعد از آن، اختلاف است. <ref>تحریر الأحکام ج۱، ص۲۹۲.</ref> برخی، خواندن آن را قبل و بعد از نماز جایز دانسته اند. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۴.</ref> در اینکه در نماز باران، یک خطبه مستحب است یا دو خطبه، اختلاف است. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۵؛ تحریر الوسیلة ج۱، ص۲۴۶.</ref> | خطبه [[نماز باران]] پس از نماز خوانده می شود، لیکن در اینکه قبل از ذکرهای وارد شده خوانده می شود یا بعد از آن، اختلاف است. <ref>تحریر الأحکام ج۱، ص۲۹۲.</ref> برخی، خواندن آن را قبل و بعد از نماز جایز دانسته اند. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۴.</ref> در اینکه در نماز باران، یک خطبه مستحب است یا دو خطبه، اختلاف است. <ref>تذکرة الفقهاء ج۴، ص۲۱۵؛ تحریر الوسیلة ج۱، ص۲۴۶.</ref> | ||
در نماز باران خواندن خطبه های مأثور افضل است. در غیر این صورت، خطبه ای خوانده می شود که مشتمل بر حمد و ستایش خداوند و | در [[نماز باران]] خواندن خطبه های مأثور افضل است. در غیر این صورت، خطبه ای خوانده می شود که مشتمل بر حمد و ستایش خداوند و دعا و تضرع به درگاه الهی، جهت آمدن باران باشد. <ref>جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۴۸.</ref> | ||
برخی، خطبه نماز باران را صرف دعا و تضرّع دانسته و ایراد خطبه بدین گونه یا به نحو مشهور را مجزی دانسته اند. <ref>الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۴۹۱؛ جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۵۰.</ref> | برخی، خطبه نماز باران را صرف دعا و تضرّع دانسته و ایراد خطبه بدین گونه یا به نحو مشهور را مجزی دانسته اند. <ref>الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۴۹۱؛ جواهر الکلام ج۱۲، ص۱۵۰.</ref> | ||
=== موسم حج === | === موسم حج === | ||
مستحب است امام ( | مستحب است امام (امیر الحاج) در موسم حج، به ویژه هفتم [[ذیحجه]]، نهم ذیحجه (روز [[عرفه]]) و روز [[قربانی]] در منی، همچنین روز نَفْر اوّل (دومین روز از [[ایام تشریق]]) در اجتماع [[حاجی]]ان خطبه بخواند و آنان را با وظایف خود و [[مناسک حج]] آشنا کند. <ref>قواعد الأحکام ج۱، ص۴۳۶؛ المبسوط ج۱، ص۳۶۵.</ref> | ||
=== هنگام خواستگاری و عقد === | === هنگام خواستگاری و عقد === | ||