توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

'''توقیع''' به نامه‌ها و نوشته‌های [[امامان]] به‌ویژه [[امام مهدی(عج)]] اشاره دارد.

توقیع در فرهنگ شیعه به نوشته‌ها، نامه‎‌ها و در مواردی به پیام‌های شفاهی [[امامان شیعه]] اشاره دارد.<ref> محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ج۴، ص۱۱۵.</ref> توقیع در اصطلاح نوشته‌ای بر حاشیه و پشت شکایات به خط [[خلیفه]] یا سلطان یا برخی از فرمانروایان بود که بر رسیدگی به شکایات تأکید می‌کرد.<ref> زَبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۵۲۵، ذیل «وقع».</ref>

توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بوده است. فقیهان و محدثان درباره اعتبار مکاتبات اختلاف‌نظر دارند. برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده‌<ref> برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۴۸.</ref>و آن را هم‌ارز حدیث شفاهی نمی‌دانند<ref>نگاه کنید به محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۵۹.</ref> اما دلیلی بر بی‌اعتباری مکاتبه یا هم‌ارز نبودن اعتبار آن و حدیث شفاهی، در کتاب‌های فقهی ذکر نشده است.<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۸۴.</ref> [[شیخ طوسی]] پس از نقل یک مکاتبه، با اشاره به اینکه هر چه در کتب (نامه‌ها) آمده، صحیح نیست، آن مکاتبه را نامعتبر خوانده است.<ref> طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۱۷۱.</ref> برخی از فقیهان به صحت سند مکاتبه مذکور اشاره کرده و عمل به مضمون آن را جایز شمرده‌اند.<ref>موسوی عاملی، نهایة المرام، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۸۰؛ نراقی، ج۱۶، ص۳۰۹.</ref>  

در پاسخ گفته شده که مکاتبه برای عمل کردن صادر می‌شده است<ref> کنی، توضیح المقال، ۱۴۲۱ق، ص۲۶۰.</ref> و اگر مکاتبات معتبر نباشند مکاتبات امامان بیهوده خواهد بود.<ref> حارثی، وصول الاخیار، ۱۰۴۱ق، ص۱۴۱.</ref> اصحاب امامان با نوشته‌ها و خط امامان آشنا بودند و تشخیص آن برایشان چندان دشوار نبود.<ref>شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳ به نقل از شبیری، «توقیع»، ص.</ref>  

همچنین گفته شده با توجه به اینکه کتابت سیره امامان شیعه و نیز روش متداول اقوام گوناگون بوده اگر به صدور توقیعی اطمینان حاصل شود بی‌تردید آن توقیع معتبر خواهد بود.<ref> محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۲۱.</ref>