توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

به نامه‌ها و نوشته‌های از [[امام دوازدهم شیعیان]] اشاره دارد که در دوره [[غیبت صغرا]] در پاسخ به پرسش‌های شیعیان صادر شده است. در منابع حدیثی شیعه حدود ۱۰۰ توقیع از امام مهدی(ع) در موضوعات فقهی، اعتقادی و... نقل شده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۷.</ref>  

== منبع‌شناسی==

توقیعات در منابع روایی شیعه به صورت پراکنده ذکر شده است. در کتاب رجال کشی نیز توقیعات فراوانی از امامان شیعه نقل شده است. البته کشی از امام مهدی فقط چند توقیع گزارش کرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۳.</ref>  با این حال در کتاب کمال‌الدین و الغیبه توقیعات امام مهدی در بخش مستقلی گردآوری شده است.<ref>نگاه کنید به صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۲-۵۳۲؛ طوسی، الغیبة، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۱ به بعد.</ref>

 

همچنین درباره توقیعات آثاری به صورت مستقل در قرن سوم قمری و پس از آن نوشته شده است. از جمله در رجال نجاشی از کتاب‌‎های «مسائل ابی‌محمد و توقیعات»، «قرب الاسناد الی صاحب الامر علیه‌السلام» و «مسائل الرجال و مکاتباتهم اباالحسن الثالث علیه‌السلام» اثر [[عبدالله بن جعفر حمیری]] محدث شیعه در قرن سوم قمری<ref>نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۲۲۰.</ref> و التوقیعات نوشته محمد بن عیسی بن عُبَید از اصحاب امام جواد<ref> نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۳۴.</ref> نام برده شده است.همچنین التواقیع تألیف عبدالله بن صلت از اصحاب امام رضا(ع).<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۱۷.</ref>  

{{پانویس۲}}

*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.

*نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسه نشراسلامی، ۱۳۶۵ش.

*شبیری، محمدجواد، [https://rch.ac.ir/article/Details/10629? «توقیع»]، دانشنامه جهان اسلام(ج۸)، تهران، ۱۳۸۳ش.

*شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.

*کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی-اختیار معرفة الرجال، تصحیح محمد بن حسن طوسی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.

*محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه امام مهدی(عج)، قم، دار الحدیث، ۱۳۹۳ش.