confirmed، templateeditor
۱۲٬۴۰۷
ویرایش
توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (تصحیح منبع) |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | {{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}} | ||
'''توقیع''' به نامه‌ها و نوشته‌های [[امامان]] به ویژه [[امام مهدی | '''توقیع''' به نامه‌ها و نوشته‌های [[امامان]] به ویژه [[امام مهدی(عج)]] ، گفته می‌شود. در روایات بسیاری، تصریح شده که [[توقیعات امام زمان(عج)]] به خط خودِ امام بوده است. از دلایل این انتساب را وجود مهر امام (عج) در نوشته و یا تأکید امام (عج) بر نگارش نامه به دست خود شمرده‌اند. | ||
توقیعاتی که در عصر [[غیبت صغرا]] صادر شده‌اند، غالباً متضمن عنصر [[خرق عادت]] و [[کرامت]]اند. از این رو، توقیعات را یکی از دلایل امامت امام زمان (عج) دانسته‌اند. | توقیعاتی که در عصر [[غیبت صغرا]] صادر شده‌اند، غالباً متضمن عنصر [[خرق عادت]] و [[کرامت]]اند. از این رو، توقیعات را یکی از دلایل امامت امام زمان (عج) دانسته‌اند. | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
در روایات بسیاری، تصریح شده که مکاتبات امامان به خط خود آنان بوده<ref>کلینی، ج۱، ص۹۶، ۱۰۲ـ۱۰۳، ۱۰۷، ۵۱۰؛ ابن بابویه، ۱۳۹۲، ج۲، ص۳۸، ۴۴</ref> و درباره توقیعات امام مهدی(ع) گاهی تأکید شده است که اثر مهر امام نیز در نوشته موجود بوده<ref>کلینی، ج۷، ص۱۶۳؛ طوسی، ۱۴۰۱، ج۹، ص۳۱</ref> و گاه نیز امام خود در ذیل نامه بر نگارش نامه به خط خویش تصریح کرده است.<ref>کشی، ص۵۱۳، ۵۵۱؛ </ref> | در روایات بسیاری، تصریح شده که مکاتبات امامان به خط خود آنان بوده<ref>کلینی، ج۱، ص۹۶، ۱۰۲ـ۱۰۳، ۱۰۷، ۵۱۰؛ ابن بابویه، ۱۳۹۲، ج۲، ص۳۸، ۴۴</ref> و درباره توقیعات امام مهدی(ع) گاهی تأکید شده است که اثر مهر امام نیز در نوشته موجود بوده<ref>کلینی، ج۷، ص۱۶۳؛ طوسی، ۱۴۰۱، ج۹، ص۳۱</ref> و گاه نیز امام خود در ذیل نامه بر نگارش نامه به خط خویش تصریح کرده است.<ref>کشی، ص۵۱۳، ۵۵۱؛ </ref> | ||
به نقل از ابونصر هبة اللَّــه بن احمدبن محمد کاتب (زنده در ۴۰۰ق)، عبارتی را در باره خط توقیعات آورده، که بر مبنای آن توقیعات امام زمان(عج) که از طریق عثمان بن سعید و فرزندش محمد بن عثمان رسیده، به همان خطی بوده که در زمان حیات [[امام حسن عسکری | به نقل از ابونصر هبة اللَّــه بن احمدبن محمد کاتب (زنده در ۴۰۰ق)، عبارتی را در باره خط توقیعات آورده، که بر مبنای آن توقیعات امام زمان(عج) که از طریق عثمان بن سعید و فرزندش محمد بن عثمان رسیده، به همان خطی بوده که در زمان حیات [[امام حسن عسکری(ع)]] صادر شده بوده است. | ||
وی در نقل دیگری از ابونصر مذکور آورده که توقیعات امام عصر(عج) برای شیعیان، از طریق محمدبن عثمان، به همان خطی بوده که در زمان زندگی پدرش عثمان بن سعید نگاشته شده بوده است.<ref>کشی، ص۳۶۲ـ۳۶۳</ref> | وی در نقل دیگری از ابونصر مذکور آورده که توقیعات امام عصر(عج) برای شیعیان، از طریق محمدبن عثمان، به همان خطی بوده که در زمان زندگی پدرش عثمان بن سعید نگاشته شده بوده است.<ref>کشی، ص۳۶۲ـ۳۶۳</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بوده است. حدیث شناسان و فقها درباره اعتبار مکاتبات، اختلاف نظر دارند. برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده‌اند<ref>آبی، ج۲، ص۱۸۰؛ محقق حلّی، ۱۳۷۱ ش، ص۳۲۴؛ علامه حلّی، ج۷، ص۲۴۸؛ شهید اول، ج۳، ص۵۷۷؛ محقق کرکی، ج۱، ص۴۵۷، ج۲، ص۸۴، ج۱۲، ص۸۵؛ شهید ثانی، ۱۳۸۰ ش، ج۱، ص۳۸۸، قس ج۱، ص۳۹۰، ج۲، ص۵۷۲ ـ۵۷۳ </ref> و از سخنان برخی دیگر برمی‌آید که مکاتبه را هم‌ارز حدیث شفاهی نمی‌دانند<ref>محقق حلّی، ۱۳۶۴ ش، ج۲، ص۶۵۹؛ شهیدثانی، ۱۳۸۰ ش، ج۲، ص۵۵۵، ۵۷۳.</ref> در عین حال، دلیل روشنی بر بی‌اعتباری مکاتبه یا هم‌ارز نبودن اعتبار مکاتبه و حدیث شفاهی، در کتاب‌های فقهی ذکر نشده است. در کتب [[درایة الحدیث]] نیز این بحث مطرح شده است.<ref>خطیب بغدادی، ص۳۷۳ـ۳۷۴؛ ابن صلاح، ص۱۵۴ـ ۱۵۵؛</ref> | توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بوده است. حدیث شناسان و فقها درباره اعتبار مکاتبات، اختلاف نظر دارند. برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده‌اند<ref>آبی، ج۲، ص۱۸۰؛ محقق حلّی، ۱۳۷۱ ش، ص۳۲۴؛ علامه حلّی، ج۷، ص۲۴۸؛ شهید اول، ج۳، ص۵۷۷؛ محقق کرکی، ج۱، ص۴۵۷، ج۲، ص۸۴، ج۱۲، ص۸۵؛ شهید ثانی، ۱۳۸۰ ش، ج۱، ص۳۸۸، قس ج۱، ص۳۹۰، ج۲، ص۵۷۲ ـ۵۷۳ </ref> و از سخنان برخی دیگر برمی‌آید که مکاتبه را هم‌ارز حدیث شفاهی نمی‌دانند<ref>محقق حلّی، ۱۳۶۴ ش، ج۲، ص۶۵۹؛ شهیدثانی، ۱۳۸۰ ش، ج۲، ص۵۵۵، ۵۷۳.</ref> در عین حال، دلیل روشنی بر بی‌اعتباری مکاتبه یا هم‌ارز نبودن اعتبار مکاتبه و حدیث شفاهی، در کتاب‌های فقهی ذکر نشده است. در کتب [[درایة الحدیث]] نیز این بحث مطرح شده است.<ref>خطیب بغدادی، ص۳۷۳ـ۳۷۴؛ ابن صلاح، ص۱۵۴ـ ۱۵۵؛</ref> | ||
در مناظره [[شافعی]] با اسحاق بن راهویه (متوفی ۲۳۷) نیز اشاره‌ای به این بحث دیده می‌شود؛ یک بار شافعی حدیثی را به دلیل شفاهی بودن بر حدیث کتبی دیگر ترجیح داد، ولی ابن راهویه، نامه‌نگاری پیامبر(ص) را به [[کسری]] و قیصر دلیل بر اعتبار مکاتبه دانسته است.<ref>سیوطی، ۱۴۰۸، ج۱، ص۱۵؛ شهیدثانی، ۱۴۰۸، ص۲۸۸ـ۲۹۰. </ref> نظیر استدلال ابن راهویه در کتب [[درایه]] شیعه هم دیده می‌شود.<ref>مجلسی، ج۲، ص۱۶۷.</ref> قدیم‌ترین اشکال بر اعتبار مکاتبه، در منابع حدیثی شیعه، از آنِ [[شیخ طوسی]] است.<ref>رجوع کنید به۱۳۹۰، ج۳، ص۱۷۱).</ref> وی پس از نقل یک مکاتبه، با اشاره به اینکه هر چه در کتب (نامه ها) آمده، صحیح نیست، آن مکاتبه را نامعتبر خوانده است.<ref> بحرانی، ج۲۳، ص۶۳۱؛ طباطبائی، ج۱۰، ص۲۲۳</ref> در پاسخ گفته‌اند که اصحاب امامان با نوشته‌ها و خط ایشان آشنا بودند و تشخیص آن برای‌شان چندان دشوار نبود.<ref>شبیری زنجانی، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳</ref> گویا به همین جهت، برخی از فقیهان به صحت سند مکاتبه مذکور اشاره کرده و عمل به مضمون آن را جایز شمرده‌اند.<ref>موسوی عاملی، ج۱، ص۱۸۰؛ نراقی، ج۱۶، ص۳۰۹</ref> | در مناظره [[شافعی]] با اسحاق بن راهویه (متوفی ۲۳۷) نیز اشاره‌ای به این بحث دیده می‌شود؛ یک بار شافعی حدیثی را به دلیل شفاهی بودن بر حدیث کتبی دیگر ترجیح داد، ولی ابن راهویه، نامه‌نگاری [[پیامبر(ص)]] را به [[کسری]] و قیصر دلیل بر اعتبار مکاتبه دانسته است.<ref>سیوطی، ۱۴۰۸، ج۱، ص۱۵؛ شهیدثانی، ۱۴۰۸، ص۲۸۸ـ۲۹۰. </ref> نظیر استدلال ابن راهویه در کتب [[درایه]] شیعه هم دیده می‌شود.<ref>مجلسی، ج۲، ص۱۶۷.</ref> قدیم‌ترین اشکال بر اعتبار مکاتبه، در منابع حدیثی شیعه، از آنِ [[شیخ طوسی]] است.<ref>رجوع کنید به۱۳۹۰، ج۳، ص۱۷۱).</ref> وی پس از نقل یک مکاتبه، با اشاره به اینکه هر چه در کتب (نامه ها) آمده، صحیح نیست، آن مکاتبه را نامعتبر خوانده است.<ref> بحرانی، ج۲۳، ص۶۳۱؛ طباطبائی، ج۱۰، ص۲۲۳</ref> در پاسخ گفته‌اند که اصحاب امامان با نوشته‌ها و خط ایشان آشنا بودند و تشخیص آن برای‌شان چندان دشوار نبود.<ref>شبیری زنجانی، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳</ref> گویا به همین جهت، برخی از فقیهان به صحت سند مکاتبه مذکور اشاره کرده و عمل به مضمون آن را جایز شمرده‌اند.<ref>موسوی عاملی، ج۱، ص۱۸۰؛ نراقی، ج۱۶، ص۳۰۹</ref> | ||
== منابع توقیعات == | == منابع توقیعات == | ||