پرش به محتوا

دعای مکارم الاخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۰: خط ۲۰:


این دعا از ۲۲ فراز تشکیل شده که هر قسمت با [[صلوات|درود]] بر [[حضرت محمد(ص)|محمد]] و [[اهل بیت(ع)|آل محمد]] شروع ‌می‌شود. امام سجاد(ع) در ضمن هر فراز با درخواست آراستگی به برخی از اخلاق پسندیده یا طلب دوری از بعضی رذائل اخلاقی، ارزش‌ها و ضدارزش‌های اخلاقی را معرفی کرده است.
این دعا از ۲۲ فراز تشکیل شده که هر قسمت با [[صلوات|درود]] بر [[حضرت محمد(ص)|محمد]] و [[اهل بیت(ع)|آل محمد]] شروع ‌می‌شود. امام سجاد(ع) در ضمن هر فراز با درخواست آراستگی به برخی از اخلاق پسندیده یا طلب دوری از بعضی رذائل اخلاقی، ارزش‌ها و ضدارزش‌های اخلاقی را معرفی کرده است.
== وجه نام‌گذاری ==
 
== نام‌گذاری و اهمیت==
این نام در زبان [[امام سجاد(ع)]]{{مدرک}}، بیان شده و علاوه بر این، معارف فراوانی در این دعا -که بیان کننده معارف بلند [[اخلاق|اخلاقی]] است- بیان شده است. به همین مناسبت آنرا دعایی برای مکارم اخلاق دانسته‌اند.{{مدرک}}
این نام در زبان [[امام سجاد(ع)]]{{مدرک}}، بیان شده و علاوه بر این، معارف فراوانی در این دعا -که بیان کننده معارف بلند [[اخلاق|اخلاقی]] است- بیان شده است. به همین مناسبت آنرا دعایی برای مکارم اخلاق دانسته‌اند.{{مدرک}}


== اهمیت دعای مکارم ==
این دعا از سوی محققان و دعا پژوهان از گذشته‌های دور مورد توجه بوده است و علمای بسیاری به تألیف کتاب‌هایی در شرح و تفسیر صحیفه سجادیه به طور کلی و یا به طور اختصاصی بر این دعا مبادرت ورزیده‌اند. این امر به دو جهت می‌تواند باشد:
این دعا از سوی محققان و دعا پژوهان از گذشته‌های دور مورد توجه بوده است و علمای بسیاری به تألیف کتاب‌هایی در شرح و تفسیر صحیفه سجادیه به طور کلی و یا به طور اختصاصی بر این دعا مبادرت ورزیده‌اند. این امر به دو جهت می‌تواند باشد:
* بهره‌مندی از [[قرآن|قرآن کریم]] و احادیث [[پیامبر(ص)]] و [[معصومین]]؛
* بهره‌مندی از [[قرآن|قرآن کریم]] و احادیث [[پیامبر(ص)]] و [[معصومین]]؛
* بهره‌مندی از مضامین بلند و ابعاد تربیتی و سیر و سلوکی.{{مدرک}}
* بهره‌مندی از مضامین بلند و ابعاد تربیتی و سیر و سلوکی.{{مدرک}}


== ویژگی‌های دعا ==
===تکرار صلوات در ابتدای فرازهای دعا===
*درخواست‌ها در این دعا از سیر [[ایمان]] و کمال و [[یقین]] تا نیکوترین نیت‌ها و عمل‌ها و رسیدن به حالاتی است که بستر سیر وسلوک و نهادینه شدن اوصاف اخلاقی را فراهم کند. {{مدرک}}


===چرایی درخواست مکارم اخلاق از خداوند===
==تکرار صلوات در ابتدای فرازهای دعا==
*درخواست‌ها در این دعا از سیر [[ایمان]] و کمال و [[یقین]] تا نیکوترین نیت‌ها و عمل‌ها و رسیدن به حالاتی است که بستر سیر وسلوک و نهادینه شدن اوصاف اخلاقی را فراهم کند. {{مدرک}} این دعا با صلوات بر پیامبر و آل ایشان شروع می‌شود. در این دعا، ۲۰ بار صلوات بر [[محمد(ص)]] و آل او تکرار شده و در هرقسمت پس از صلوات خواسته‌ای جدید و مهم بیان شده است. گفته شده، حکمت این تکرار در مرحله نخست، قطعه‌بندی و تعیین فرازها است که بخشی از آن گاهی با تعداد ۹ و یا ۸ و یا ۷، مورد خواسته، دسته‌بندی شده است. در مرحله دیگر کسب انرژی در پی خواسته جدید اما مهم، یعنی دعایی در ضمن دعای دیگر و دعایی بر [[استجابت دعا]]یی دیگر است.
 
==چرایی درخواست مکارم اخلاق از خداوند==
روح الله خاتمی در ابتدای شرح دعای مکارم الاخلاق با طرح این پرسش که چگونه امکان طلب کردن مکارم اخلاق از خدا وجود دارد درحالی‌که انسان خود باید در راه تحصیل اخلاق نیکو تلاش کند و بدون تلاش به جایی نخواهد رسید، چنین جواب می‌دهد که دعا جانشین تلاش و مجاهده نیست بلکه پشتوانه کوشش انسان خواهد بود؛ بنابراین برای به دست آوردن اخلاق پسندیده علاوه بر تلاش مستمر نیاز به دعا است تا خواست خدا بر آن تعلق گیرد و توفیق حاصل شود. از سوی دیگر زمانی که دست به دعا برداشته شود نوعی تلقین در انسان ایجاد می‌شود و عزم او را برای کسب مکارم اخلاق قوی‌تر می‌کند.<ref>خاتمی، آینه مکارم، ۱۳۶۸، ج۱، ص۱۳.</ref>
روح الله خاتمی در ابتدای شرح دعای مکارم الاخلاق با طرح این پرسش که چگونه امکان طلب کردن مکارم اخلاق از خدا وجود دارد درحالی‌که انسان خود باید در راه تحصیل اخلاق نیکو تلاش کند و بدون تلاش به جایی نخواهد رسید، چنین جواب می‌دهد که دعا جانشین تلاش و مجاهده نیست بلکه پشتوانه کوشش انسان خواهد بود؛ بنابراین برای به دست آوردن اخلاق پسندیده علاوه بر تلاش مستمر نیاز به دعا است تا خواست خدا بر آن تعلق گیرد و توفیق حاصل شود. از سوی دیگر زمانی که دست به دعا برداشته شود نوعی تلقین در انسان ایجاد می‌شود و عزم او را برای کسب مکارم اخلاق قوی‌تر می‌کند.<ref>خاتمی، آینه مکارم، ۱۳۶۸، ج۱، ص۱۳.</ref>
===گونه‌های اجتماعی دعای مکارم ===
دعاهای اجتماعی دو سویه است. از سویی از فرد به جامعه است و از سوی دیگر از جامعه به فرد. برخلاف دعاهایی که صرفا به نیایش و مناجات‌های عاشقانه و حداکثر استغفار و طلب قرب و نزدیکی به خداوند و تصفیه قلب می‌پردازد، برخی دعاها هستند که با تکرار و تلقین آنها، به دنبال ایجاد تحول و ایجاد ارزش در جامعه هستند. تقریبا نیمی از فرازهای این دعا نیز به این جنبه مرتبط است. علت توجه ادعیه به جنبه اجتماعی زندگی این است که اسلام دین زندگی است و چون تهذیب نفس و پاک کردن درون باید حقیقت خودش را در بیرون و در ارتباط با انسان‌ها نشان دهد، به همین جهت، هیچ گوشه‌ای از زندگی انسان، از حیات روحی او جدا نیست.<ref>به عنوان نمونه ر. ک: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یحْیی الرَّاشِدِی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ أَوْحَی اللَّهُ تَبَارَک وَ تَعَالَی إِلَی دَاوُدَ ع قُلْ لِلْجَبَّارِینَ لَا یذْکرُونِی فَإِنَّهُ لَا یذْکرُنِی عَبْدٌ إِلَّا ذَکرْتُهُ وَ إِنْ ذَکرُونِی ذَکرْتُهُمْ فَلَعَنْتُهُمْ. مستدرک الوسائل ج۵، ص۲۷۲ </ref>
== علت تکرار برخی از فرازها ==
این دعا با صلوات بر پیامبر و آل ایشان شروع می‌شود. در این دعا، ۲۰ بار صلوات بر [[محمد(ص)]] و آل او تکرار شده و در هرقسمت پس از صلوات خواسته‌ای جدید و مهم بیان شده است. گفته شده، حکمت این تکرار در مرحله نخست، قطعه‌بندی و تعیین فرازها است که بخشی از آن گاهی با تعداد ۹ و یا ۸ و یا ۷، مورد خواسته، دسته‌بندی شده است. در مرحله دیگر کسب انرژی در پی خواسته جدید اما مهم، یعنی دعایی در ضمن دعای دیگر و دعایی بر [[استجابت دعا]]یی دیگر است.{{مدرک}}
== جهان‌بینی دعای مکارم ==
مبنای خواسته‌هایی که در این دعا آمده است، بیانگر نوعی نگرش و به تعبیری نگاه‌های کلی به این عالم است که بر مبنای تعلیمات اعتقادی شکل می‌گیرد.
برخی از این موارد که از جهان بینی دینی ناشی می‌شوند عبارتند از:
* فرض گرفته شده که این جهان هدفمند است و ما در این جهان بیهوده آفریده نشده‌ایم: '''وَ اسْتَفْرِغْ أَیامِی فِیمَا خَلَقْتَنِی لَهُ'''.
* درخواست اینکه در مال ومقام دیگران با حسرت نگاه نکند؛ '''وَ لاَ تَفْتِنِّی بِالنَّظَرِ'''.
* مغرورانه نبودن دعا و عبادت: '''وَ لاَ تُفْسِدْ عِبَادَتِی بِالْعُجْبِ'''.
* تلقین این اصل که باید زندگی ما الهی و در مسیر [[صفات کمال|صفات کمالی]] حضرت حق بشود: '''وَ عَمِّرْنِی مَا کانَ عُمُرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِک'''.


== آموزه‌ها==
== آموزه‌ها==
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۳٬۳۸۱

ویرایش