تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح شناسه و افزودن لینک
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح شناسه و افزودن لینک) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
برخی از موضوعات ذکر شده در این اثر، علاوه بر اثبات وجود [[خدا]] و [[صفات الهی|صفات او]]، عبارتند از: همگانی بودن [[بعثت پیامبر|بعثت حضرت محمد(ص)]]، معجزه بودن [[قرآن کریم]]، صلاحیت نداشتن کسی غیر از [[امام علی(ع)]] برای خلافت پس از [[پیامبر(ص)]]، افضل بودن وی بر دیگران، [[عصمت ائمه|عصمت امامان]] و همچنین [[معاد جسمانی]]. | برخی از موضوعات ذکر شده در این اثر، علاوه بر اثبات وجود [[خدا]] و [[صفات الهی|صفات او]]، عبارتند از: همگانی بودن [[بعثت پیامبر|بعثت حضرت محمد(ص)]]، معجزه بودن [[قرآن کریم]]، صلاحیت نداشتن کسی غیر از [[امام علی(ع)]] برای خلافت پس از [[پیامبر(ص)]]، افضل بودن وی بر دیگران، [[عصمت ائمه|عصمت امامان]] و همچنین [[معاد جسمانی]]. | ||
تجرید الاعتقاد، ارزشمندترین اثر عقایدی و یکی از مختصرترین متون [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] به شمار می‌آید. از همین رو، آثار بسیاری در تشریح یا نقد آن نوشته شده و [[کتابشناسی تجرید الاعتقاد]]، دست‌کم ۲۳۱ شرح و حاشیه در این زمینه | تجرید الاعتقاد، ارزشمندترین اثر عقایدی و یکی از مختصرترین متون [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] به شمار می‌آید. از همین رو، آثار بسیاری در تشریح یا نقد آن نوشته شده و در [[کتابشناسی تجرید الاعتقاد]]، دست‌کم ۲۳۱ شرح و حاشیه از عالمان اهل سنت و شیعه در این زمینه معرفی شده است؛ از جمله [[کشف المراد]]، نوشته علامه حلی، و تسدید القواعد، نوشته عبدالرحیم اصفهانی. به باور [[مرتضی مطهری|مطهری]]، خواجه نصیر در این اثر، کلام را از علمی جدلی به علمی برهانی نزدیک کرده است. | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==کلیات و محتوا== | ==کلیات و محتوا== | ||
تجرید الاعتقاد، یا چنانکه در برخی از نسخه‌ها آمده، تجرید العقائد،<ref>نگاه کنید به متن و پاورقی: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۱۰۱.</ref> و یا چنانکه آقابزرگ | تجرید الاعتقاد، یا چنانکه در برخی از نسخه‌ها آمده، تجرید العقائد،<ref>نگاه کنید به متن و پاورقی: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۱۰۱.</ref> و یا چنانکه آقابزرگ طهرانی در کتاب الذریعة ذکر کرده، تجرید الکلام،<ref>نگاه کنید به: آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲-۳۵۴؛ شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> نوشته نصیرالدین محمد بن محمد طوسی مشهور به محقق طوسی و خواجه نصیرالدین طوسی است<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶.</ref> و بنابر نظر مشهور، تالیف آن در سال ۶۶۰ قمری به اتمام رسیده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۳.</ref> | ||
این کتاب که به زبان عربی نوشته شده، آمیخته‌ای از فلسفه و کلام شیعه است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی سنی و شیعه بوده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: | این کتاب که به زبان عربی نوشته شده، آمیخته‌ای از [[فلسفه اسلامی]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]] است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی [[سنی]] و [[شیعه]] بوده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: | ||
# امور عامه: حاوی سه بخش وجود و عدم، ماهیت، و همچنین علت و معلول | # امور عامه: حاوی سه بخش وجود و عدم، ماهیت، و همچنین علت و معلول. | ||
# جواهر و اعراض: حاوی پنج بخش جواهر، اجسام (۲ بخش)، جواهر مجرد، و اعراض | # جواهر و اعراض: حاوی پنج بخش جواهر، اجسام (۲ بخش)، جواهر مجرد، و اعراض. | ||
# اثبات خالق و صفات وی: حاوی سه فصل وجود، صفات و افعال خداوند | # اثبات خالق و صفات وی: حاوی سه فصل وجود، صفات و افعال خداوند. | ||
# نبوت: حاوی ۱۰ فصل بعثت انبیا، وجوب بعثت، صفات پیامبران، معجزات، کرامات، همگانی بودن بعثت، بعثت حضرت محمد(ص)، معجزه بودن قرآن کریم، نسخ، و همچنین همگانی بودن بعثت حضرت محمد(ص) | # نبوت: حاوی ۱۰ فصل بعثت انبیا، وجوب بعثت، صفات پیامبران، معجزات، کرامات، همگانی بودن بعثت، بعثت حضرت محمد(ص)، معجزه بودن قرآن کریم، نسخ، و همچنین همگانی بودن بعثت حضرت محمد(ص). | ||
# امامت: حاوی ۱۲ فصل از جمله وجوب نصب امام، عصمت، افضل بودن امام، وجوب نص درباره امام، امامت امام علی(ع)، صلاحیت نداشتن کسی غیر از امام علی(ع)، ۱۲ امام، مخالفان و محاربان با امام علی. سه فصل از این بخش، درباره ابوبکر، عمر و عثمان است. | # امامت: حاوی ۱۲ فصل از جمله وجوب نصب امام، عصمت، افضل بودن امام، وجوب نص درباره امام، امامت امام علی(ع)، صلاحیت نداشتن کسی غیر از امام علی(ع)، ۱۲ امام، مخالفان و محاربان با امام علی. سه فصل از این بخش، درباره ابوبکر، عمر و عثمان است. | ||
# معاد: حاوی ۱۱ فصل از جمله امکان خلق عالم دیگر، معاد جسمانی، ثواب و عقاب، عفو الهی، شفاعت، توبه و... | # معاد: حاوی ۱۱ فصل از جمله امکان خلق عالم دیگر، معاد جسمانی، ثواب و عقاب، عفو الهی، شفاعت، توبه و... | ||
== جایگاه== | == جایگاه== | ||
تجرید الاعتقاد، یکی از مهمترین کتب [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] و | تجرید الاعتقاد، یکی از مهمترین کتب [[کلام امامیه|کلامی شیعه]] و اثری منحصر به فرد دانسته شده<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> که با وجود حجم کم، بسیاری از عالمان مسلمان و شیعه، بر آن شرح و تعلیقه نگاشته و درباره قبول یا ردّ نظرات [[خواجه نصیرالدین طوسی]] سخن گفته‌اند.<ref>حسینی خوانساری، کشف الاستار، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۲۴.</ref> [[آقابزرگ طهرانی]]، یکی از برجسته‌ترین کتابشناسان شیعه، تجرید الاعتقاد را ارزشمندترین اثر عقایدی [[شیعه]] دانسته است.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲.</ref> بنابر جستجوی علی صدرایی خویی که در [[کتابشناسی تجرید الاعتقاد]] ذکر شده، دست‌کم ۲۳۱ شرح و حاشیه برای تجرید الاعتقاد نوشته شده است.<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۳.</ref> | ||
به باور محققان، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]] در این کتاب، با تلفیقی از [[فلسفه مشاء]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]]، توانسته دو علم فلسفه و کلام را در میان متفکران شیعه به هم نزدیک کند.<ref>احمدی، «اجمالی از سیر فلسفه اسلامی...»، ص۲۲۴؛ داوری، «پیدایش و بسط علم کلام»، ص۱۱۹.</ref> | به باور محققان، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیر طوسی]] در این کتاب، با تلفیقی از [[فلسفه مشاء]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]]، توانسته دو علم فلسفه و کلام را در میان متفکران شیعه به هم نزدیک کند.<ref>احمدی، «اجمالی از سیر فلسفه اسلامی...»، ص۲۲۴؛ داوری، «پیدایش و بسط علم کلام»، ص۱۱۹.</ref> | ||