تجرید الاعتقاد (کتاب): تفاوت میان نسخهها
جز
اصلاح پانویسها
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) (اصلاح شناسه و افزودن لینک) |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) جز (اصلاح پانویسها) |
||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
خواجه نصیرالدین طوسی، [[فلسفه|فیلسوف]] و ریاضیدان بزرگ [[مسلمان]]،<ref> | خواجه نصیرالدین طوسی، [[فلسفه|فیلسوف]] و ریاضیدان بزرگ [[مسلمان]]،<ref>نصیرالدین طوسی، تنسوخنامه ایلخانی، مقدمه، ص چهارده.</ref> در سال ۵۹۷ قمری در [[طوس]] زاده شد<ref>نصیرالدین طوسی، تنسوخنامه ایلخانی، مقدمه، ص پانزده.</ref> او در دوران حکومت [[هلاکوخان|هلاکوخان مغول]]، [[رصدخانه مراغه]] را در سال [[سال ۶۶۰ هجری قمری|۶۶۰ق]] بنیاد نهاد.<ref>نصیرالدین طوسی، تنسوخنامه ایلخانی، مقدمه، ص نوزده</ref> خواجه نصیر را مسبب اصلی مسلمان شدن [[سلطان محمد خدابنده]] دانستهاند.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۲۷-۲۸.</ref> | ||
نزدیک به ۲۰۰ اثر<ref>نگاه کنید به: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۵-۶۸.</ref> تالیفی، شرح، ترجمه و مقالات دیگر در موضوعات مختلفی از جمله علوم عقلی مانند فلسفه و کلام و اخلاق، علومی مانند هندسه، ریاضیات، جبر و فیزیک، علوم دینی مانند فقه و تفسیر، و همچنین تاریخ، شعر، طب و موسیقی<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۸.</ref> از وی گزارش شده که [[شرح اشارات]]، تجرید الاعتقاد، تجرید در منطق، فصول نصیریه، [[اوصاف الاشراف]]، قواعد العقائد، [[نقد المحصل]] و اساس الاقتباس، چند نمونه از مهمترین آثار اوست.<ref> | نزدیک به ۲۰۰ اثر<ref>نگاه کنید به: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۵-۶۸.</ref> تالیفی، شرح، ترجمه و مقالات دیگر در موضوعات مختلفی از جمله علوم عقلی مانند فلسفه و کلام و اخلاق، علومی مانند هندسه، ریاضیات، جبر و فیزیک، علوم دینی مانند فقه و تفسیر، و همچنین تاریخ، شعر، طب و موسیقی<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۳۸.</ref> از وی گزارش شده که [[شرح اشارات]]، تجرید الاعتقاد، تجرید در منطق، فصول نصیریه، [[اوصاف الاشراف]]، قواعد العقائد، [[نقد المحصل]] و اساس الاقتباس، چند نمونه از مهمترین آثار اوست.<ref>نصیرالدین طوسی، تنسوخنامه ایلخانی، مقدمه، ص بیست و دو.</ref> وی سرانجام در سال ۶۷۲ قمری، در ۷۵ سالگی در [[بغداد]] درگذشت.<ref>نصیرالدین طوسی، تنسوخنامه ایلخانی، مقدمه، ص بیست و یک.</ref> | ||
==کلیات و محتوا== | ==کلیات و محتوا== | ||
تجرید الاعتقاد، یا چنانکه در برخی از نسخهها آمده، تجرید العقائد،<ref>نگاه کنید | تجرید الاعتقاد، یا چنانکه در برخی از نسخهها آمده، تجرید العقائد،<ref>نگاه کنید: نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۱۰۱.</ref> و یا چنانکه آقابزرگ طهرانی در کتاب الذریعة ذکر کرده، تجرید الکلام،<ref>نگاه کنید به: آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار الأضواء، ج۳، ص۳۵۲-۳۵۴؛ شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> نوشته نصیرالدین محمد بن محمد طوسی مشهور به محقق طوسی و خواجه نصیرالدین طوسی است<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶.</ref> و بنابر نظر مشهور، تالیف آن در سال ۶۶۰ قمری به اتمام رسیده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۳.</ref> | ||
این کتاب که به زبان عربی نوشته شده، آمیختهای از [[فلسفه اسلامی]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]] است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی [[سنی]] و [[شیعه]] بوده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: | این کتاب که به زبان عربی نوشته شده، آمیختهای از [[فلسفه اسلامی]] و [[کلام امامیه|کلام شیعه]] است و مسائل کلامی در آن با رویکرد فلسفی بیان شده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> تجرید الاعتقاد، از قرن هفتم هجری، الگویی برای تالیف آثار کلامی [[سنی]] و [[شیعه]] بوده است.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۱.</ref> این کتاب در شش فصل تنظیم شده است: | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
==شروح== | ==شروح== | ||
تجرید الاعتقاد از مختصرترین متون [[کلام امامیه|کلامی شیعی]] به شمار میآید<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۰۷ق، ص۱۹؛ شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> و دانشمندان فرقههای مختلف اسلامی، شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشتهاند.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۹۷؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۲-۱۳.</ref> [[کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد]]، نوشته علامه حلی، شاگرد خواجه نصیر طوسی، اولین شرح بر تجرید الاعتقاد دانسته شده<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref> و فاضل قوشچی، از عالمان اهل سنت<ref>شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> که خود شرحی بر تجرید نوشته، بر این باور است که اگر علامه حلی شرح تجرید را نمینوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر، هیچگاه روشن نمیشد.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، مقدمه حسن حسنزاده آملی، ص۳؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref> | تجرید الاعتقاد از مختصرترین متون [[کلام امامیه|کلامی شیعی]] به شمار میآید<ref>علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۰۷ق، ص۱۹؛ شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> و دانشمندان فرقههای مختلف اسلامی، شروح و حواشی متعددی به فارسی و عربی بر آن نگاشتهاند.<ref>کنتوری، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، ص۹۷؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۱۲-۱۳.</ref> [[کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد]]، نوشته علامه حلی، شاگرد خواجه نصیر طوسی، اولین شرح بر تجرید الاعتقاد دانسته شده<ref>صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref> و فاضل قوشچی، از عالمان اهل سنت<ref>شعرانی، کشف المراد، ۱۳۷۲ش، ص۱۱.</ref> که خود شرحی بر تجرید نوشته، بر این باور است که اگر علامه حلی شرح تجرید را نمینوشت، شاید مقصود دقیق خواجه از مباحث این اثر، هیچگاه روشن نمیشد.<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۳؛ علامه حلّی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، مقدمه حسن حسنزاده آملی، ص۳؛ صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش، ص۳۵.</ref> | ||
از میان شروح و حواشیای که بر تجرید الاعتقاد نوشته شده، برخی از آنها توجه بیشتری برانگیخته و حتی کتابهایی در تشریح یا نقد آنها انتشار یافته است. برخی از این شروح و حواشی عبارتند از: | از میان شروح و حواشیای که بر تجرید الاعتقاد نوشته شده، برخی از آنها توجه بیشتری برانگیخته و حتی کتابهایی در تشریح یا نقد آنها انتشار یافته است. برخی از این شروح و حواشی عبارتند از: | ||
خط ۷۲: | خط ۷۰: | ||
== نسخههای موجود== | == نسخههای موجود== | ||
نسخههای بسیاری از تجرید الاعتقاد موجود است؛ از جمله نسخهای که تاریخ نگارش آن ۶۶۹ قمری است و در کتابخانه مجلس شورای اسلامی در تهران نگهداری میشود.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۶.</ref> نسخه چاپی تجرید الاعتقاد، اولین بار همراه با شرح [[علامه حلّی]] در ۱۳۱۱ش انتشار یافت.<ref>ون دایک، | نسخههای بسیاری از تجرید الاعتقاد موجود است؛ از جمله نسخهای که تاریخ نگارش آن ۶۶۹ قمری است و در کتابخانه مجلس شورای اسلامی در تهران نگهداری میشود.<ref>نصیرالدین طوسی، تجرید الاعتقاد، مکتب الاعلام الاسلامی، ص۷۶.</ref> نسخه چاپی تجرید الاعتقاد، اولین بار همراه با شرح [[علامه حلّی]] در ۱۳۱۱ش انتشار یافت.<ref>ون دایک، اکتفاء القنوع بما هو مطبوع، ۱۴۰۹ق، ص۱۹۷.</ref> چاپهای مختلفی از این کتاب موجود است؛ از جمله نسخه تصحیح شده توسط محمدجواد حسینی جلالی که در ۱۴۰۷ق در [[قم]] انتشار یافت. شرح علامه حلی (کشف المراد) نیز در سال ۱۳۵۱ش توسط [[ابوالحسن شعرانی]]، ترجمه و به همراه شرح انتشار یافت<ref>نگاه کنید به: شعرانی، کشف المراد: شرح تجرید الاعتقاد، ۱۳۷۲ش، ص۱۳.</ref> و همچنین نسخه تصحیح شده توسط [[حسنزاده آملی]]، در سال ۱۴۰۷ق در [[قم]]، چاپ شده است.<ref>نگاه کنید به: علامه حلی، کشف المراد، ۱۴۰۷ق.</ref> | ||
همچنین [[علی صدرایی خویی]] و [[سید محمود مرعشی]]، در اثری با عنوان «کتابشناسی تجرید الاعتقاد»، با بررسی نسخههای خطی تجرید الاعتقاد و شروح و حواشی متعدد آن، همه آثار مرتبط با آن را معرفی کردهاند. این اثر را کتابخانه عمومی [[آیت الله مرعشی نجفی]] در سال ۱۳۸۲ش در قم منتشر کرده است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش.</ref> | [[آقابزرگ طهرانی]]<ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۳، ص۳۵۲ـ۳۵۴، ج۶، ص۶۴ـ۷۰.</ref> و حاجی خلیفه<ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، دار إحیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۴۶-۳۵۱.</ref> شمار زیادی از شروح و تعلیقات و حواشی تجرید را معرفی کردهاند. همچنین [[علی صدرایی خویی]] و [[سید محمود مرعشی]]، در اثری با عنوان «کتابشناسی تجرید الاعتقاد»، با بررسی نسخههای خطی تجرید الاعتقاد و شروح و حواشی متعدد آن، همه آثار مرتبط با آن را معرفی کردهاند. این اثر را کتابخانه عمومی [[آیت الله مرعشی نجفی]] در سال ۱۳۸۲ش در قم منتشر کرده است.<ref>نگاه کنید به: صدرایی خویی، کتابشناسی تجرید الاعتقاد، ۱۳۸۲ش.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == |